DOI article:
Żygulski, Zdzisław: Ze studiów nad dawną sztuką siodlarską
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.24590#0090
Ryc. 25. Siodło „kozackie” czyli jar czak (niekompletne). Nr inw. XIV-539
nym aksamitem haftowanym nicią złotą, niebieską i żółtą w drobne
czteropłatkowe kwiaty na tle sieciowym. Łęki, oba z kulami, i ławki
obite są blachą srebrną pozłacaną i z rzadka punktowaną, a wykła-
daną turkusami i płytkami masy perłowej, na których w złocie osa-
dzono turkusy i granaty oraz ornamenty wiciowe ze złotego drutu
i czarnej pasty. Ławki terlicy od spodu wyklejone są korą brzozową.
Siodło to wraz z kompletnym rzędem tworzy świetny zespół, mający
bez wątpienia silny związek ze Wschodem. Bliższe jednak rozpozna-
nie zabytku przekonuje o jego polskim pochodzeniu. Profil siodła,
i to zarówno linia siedziska, wzajemne ustawienie łęków, jak i wy-
kroje skrzydeł i sposób wysunięcia ławek, ma inny, spokojniejszy
wyraz niż w okazach tureckich. Pomimo pięknej proporcji czujemy
brak owej zaskakująco finezyjnej linii, która cechuje autentyczne
kreacje orientalne. Również i w hafcie, choć jego motyw wywodzi
się ze sztuki wschodniej, dostrzec można pewną twardość w rozło-
żeniu kwiatowych płatków. A także i okucia łęków, choć bogate i nie-
naganne technicznie, zdradzają rękę mistrza lokalnego, który wyko-
rzystał importowany materiał i wzory.
Bardziej turecki profil siedziska ma siodło ze Zbiorów Czartory-
skich o wzniesionym i zakończonym kulą przednim łęku88 (ryc. 23).
84
nym aksamitem haftowanym nicią złotą, niebieską i żółtą w drobne
czteropłatkowe kwiaty na tle sieciowym. Łęki, oba z kulami, i ławki
obite są blachą srebrną pozłacaną i z rzadka punktowaną, a wykła-
daną turkusami i płytkami masy perłowej, na których w złocie osa-
dzono turkusy i granaty oraz ornamenty wiciowe ze złotego drutu
i czarnej pasty. Ławki terlicy od spodu wyklejone są korą brzozową.
Siodło to wraz z kompletnym rzędem tworzy świetny zespół, mający
bez wątpienia silny związek ze Wschodem. Bliższe jednak rozpozna-
nie zabytku przekonuje o jego polskim pochodzeniu. Profil siodła,
i to zarówno linia siedziska, wzajemne ustawienie łęków, jak i wy-
kroje skrzydeł i sposób wysunięcia ławek, ma inny, spokojniejszy
wyraz niż w okazach tureckich. Pomimo pięknej proporcji czujemy
brak owej zaskakująco finezyjnej linii, która cechuje autentyczne
kreacje orientalne. Również i w hafcie, choć jego motyw wywodzi
się ze sztuki wschodniej, dostrzec można pewną twardość w rozło-
żeniu kwiatowych płatków. A także i okucia łęków, choć bogate i nie-
naganne technicznie, zdradzają rękę mistrza lokalnego, który wyko-
rzystał importowany materiał i wzory.
Bardziej turecki profil siedziska ma siodło ze Zbiorów Czartory-
skich o wzniesionym i zakończonym kulą przednim łęku88 (ryc. 23).
84