Muzeum Narodowe <Krakau> [Hrsg.]: Rozprawy i Sprawozdania Muzeum Narodowego w Krakowie (5.1959)

Ryc. 13. Fragment kilimu w kościele ormiańskim w Plowdiwie

wem drzewa w ich najlepszych egzemplarzach pozwala uznać ten typ
kilimu za klasyczny dla kilimiarstwa czyprowieckiego 23.

Zarówno idea, jak i ogólna koncepcja artystyczna drugiego typu
kilimów z Czyprowiec, tj. kilimów modlitewnych, jest pochodzenia
tureckiego, została ona jednak nawskroś oryginalnie przetworzona
w centrum czyprowieckim. Duże kilimy z mihrabardi porzucają
wszelką archdtektondkę klasycznej koncepcji modlitewnika i tworzą
całość o walorach czysto dekoracyjnych. Pole mihrabu, na które jest
położony najsilniejszy akcent, to jakby obraz zawieszony na wzorzy-
stej tkaninie. Bordiura z szeregiem małych mihrabów podkreśla
w sposób dekoracyjny treść wewnętrzną kilimu. Poza odmiennym
układem, będącym wynikiem przeznaczenia tkaniny i nieznacznym
nalotem tureckim, widzimy w kilimach mihrabowych dobrze nam
znany zespół motywów pierwszego typu kilimów w ich specyficznej
stylizacji. Zespół ten rozwija się tu i wzbogaca, zastosowując się do
zmienionych potrzeb. Klasyfikuje to modlitewne kilimy czyprowiec-
kie jako pochodną kilimów z motywem drzewa.

25 Sobić, o. c., s. 101, zaznacza, że winnice, stanowiące ważną gałąź przemysłu
w Pirocie i okolicy, przyczyniły się między innymi do rozkwitu sztuki kilimiar-
skiej w tym ośrodku. Nasuwa to myśl, że motyw rytmicznie zwielokrotnionego
drzewa oznacza krzewy winne. W starszych okazach, jak na przykład w kilimie
z kościoła ormiańskiego w Płowdiwie (ryc. 8), jaśniej się to tłumaczy.

11 — Rozprawy i Sprawozdania

161