DOI Heft:
[Rozprawy]
DOI Artikel:Żuławiński, Jan: Jan Langer z Bolkowa i jego tablica komputystyczna z 1500 roku
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.13791#0070
Jan Zuławiński
JAN LANGER Z BOLKOWA 1 JEGO TABLICA
KOMPUTYSTYCZNA Z 1500 ROKU
Jednym z cenniejszych zabytków w zbio-
rach Działu Historycznego Muzeum Śląskiego
we Wrocławiu jest, opatrzona sygnaturą
S-IX-1096/MS, tablica komputystyczna (pa-
schalna) dla lat 1500—1834, sporządzona przez
prezbitera wrocławskiego Jana Langera
w r. 1500 *.
Tablica wykonana jest na 4 arkuszach per-
gaminowych o wymiarze około 56,5 X 36,5 cm.
Arkusze naklejone są na 3 deski o wymiarze
około 61 X 40,3 cm, połączone ze sobą z jed-
nej strony żelaznymi zawiasami, dzięki czemu
tworzą rodzaj kodeksu o 6 stronach. Pierwszy
arkusz (tabl. XXXI) tablicy naklejony jest na
drugiej stronie (wewnętrznej) pierwszej des-
ki, następnie na desce środkowej naklejone są
arkusze drugi i trzeci i wreszcie na wewnętrz-
nej stronie trzeciej deski — ostatni, czwarty
arkusz. Brzegi arkuszy wpuszczone są pod
profilowane listewki drewniane, nałożone
wzdłuż brzegów desek i tworzące ich obramo-
wanie. Zewnętrzne płaszczyzny desek pokryte
są farbą czerwoną, listewki zaś pomalowane
w paski niebieskie i żółte. Czołową stronę
pierwszej deski zdobi malowany herb w ciem-
nym prostokącie o wymiarze 53,5 X 32,5 cm,
obecnie zatarty i nieczytelny. Wyraźny jest
tylko cymer przedstawiający pół jelenia skaczą-
cego, zwróconego w lewą stronę heraldyczną,
o jednym porożu czerwonym, a drugim kre-
mowym (żółtym). Nad cymerem widnieje da-
ta 1503.
Wygląd zewnętrzny arkuszy pergamino-
wych dowodzi dużej staranności przy sporzą-
dzaniu tablicy, która wykonana jest w trzech
kolorach: czerwonym, czarnym i niebieskim,
z przewagą koloru czarnego. Poszczególne ele-
1 Artykuł niniejszy opracowano w ramach prac
naukowo-badawczych Działu Historycznego Muzeum
Śląskiego.
menty komputystyczne umieszczone są w róż-
nych kolumnach wypisanych staranną pięt-
nastowieczną teksturą gotycką na delikatnej
siatce linii poziomych i pionowych.
Na pierwszym arkuszu u góry autor umie-
ścił tekst wprowadzający do tablicy. Rozpo-
czynający się od ozdobnej litery B wkompo-
nowanej w drobniutką winietę podaje imię
i nazwisko autora — Jana Langera z Bolkowa,
datę powstania tablicy oraz charakterystykę
jednego z elementów komputystycznych, mia-
nowicie intervallum, który, w przyjętej przez
autora formie werbalnej obok zadań natury
komputystycznej, miał informować czytelnika
0 groźbie tureckiej (por. tekst tablicy na koń-
cu artykułu).
Tablica zawiera 8 elementów komputy-
stycznych uszeregowanych w kolumnach pio-
nowych, w dwóch szpaltach na każdej stronie.
Napisy pod kolumnami określają znaczenie
umieszczonych w nich danych komputystycz-
nych, a to w kolejności: 1) Anni a nativitate
domini, 2) Aureus numerus ciclus lunaris,
3) Intervallum, 4) Concurrentes, 5) Ciclus so-
laris, 6) Literę dominicales, 7) Anni bissexti-
les, 8) Numerus indicationis.
Arkusz pierwszy obejmuje lata 1500—1536
1 1537—1573, arkusz drugi 1574—1619 i 1620—
—1664, trzeci 1665—1708 i 1709—1752 i czwar-
ty 1753—1791 i 1798—1834. Jak widać, Lan-
ger nie umieścił na wszystkich arkuszach
jednakowej ilości lat. Kolumny na arkuszu
pierwszym, skrócone o miejsce na wstęp, za-
wierają po 37 lat; arkusz drugi zawiera zesta-
wienie dla lat 46 w jednej szpalcie i 45 w dru-
giej; kolumny arkusza trzeciego wykazują
jednakową liczbę 44 lat, zaś na arkuszu osta-
tnim znajdujemy 45 i 37 pozycji. Ostatnia
szpalta robi wrażenie niedokończonej. Do ta-
kiego wniosku skłaniają bardzo skrócone pod-
JAN LANGER Z BOLKOWA 1 JEGO TABLICA
KOMPUTYSTYCZNA Z 1500 ROKU
Jednym z cenniejszych zabytków w zbio-
rach Działu Historycznego Muzeum Śląskiego
we Wrocławiu jest, opatrzona sygnaturą
S-IX-1096/MS, tablica komputystyczna (pa-
schalna) dla lat 1500—1834, sporządzona przez
prezbitera wrocławskiego Jana Langera
w r. 1500 *.
Tablica wykonana jest na 4 arkuszach per-
gaminowych o wymiarze około 56,5 X 36,5 cm.
Arkusze naklejone są na 3 deski o wymiarze
około 61 X 40,3 cm, połączone ze sobą z jed-
nej strony żelaznymi zawiasami, dzięki czemu
tworzą rodzaj kodeksu o 6 stronach. Pierwszy
arkusz (tabl. XXXI) tablicy naklejony jest na
drugiej stronie (wewnętrznej) pierwszej des-
ki, następnie na desce środkowej naklejone są
arkusze drugi i trzeci i wreszcie na wewnętrz-
nej stronie trzeciej deski — ostatni, czwarty
arkusz. Brzegi arkuszy wpuszczone są pod
profilowane listewki drewniane, nałożone
wzdłuż brzegów desek i tworzące ich obramo-
wanie. Zewnętrzne płaszczyzny desek pokryte
są farbą czerwoną, listewki zaś pomalowane
w paski niebieskie i żółte. Czołową stronę
pierwszej deski zdobi malowany herb w ciem-
nym prostokącie o wymiarze 53,5 X 32,5 cm,
obecnie zatarty i nieczytelny. Wyraźny jest
tylko cymer przedstawiający pół jelenia skaczą-
cego, zwróconego w lewą stronę heraldyczną,
o jednym porożu czerwonym, a drugim kre-
mowym (żółtym). Nad cymerem widnieje da-
ta 1503.
Wygląd zewnętrzny arkuszy pergamino-
wych dowodzi dużej staranności przy sporzą-
dzaniu tablicy, która wykonana jest w trzech
kolorach: czerwonym, czarnym i niebieskim,
z przewagą koloru czarnego. Poszczególne ele-
1 Artykuł niniejszy opracowano w ramach prac
naukowo-badawczych Działu Historycznego Muzeum
Śląskiego.
menty komputystyczne umieszczone są w róż-
nych kolumnach wypisanych staranną pięt-
nastowieczną teksturą gotycką na delikatnej
siatce linii poziomych i pionowych.
Na pierwszym arkuszu u góry autor umie-
ścił tekst wprowadzający do tablicy. Rozpo-
czynający się od ozdobnej litery B wkompo-
nowanej w drobniutką winietę podaje imię
i nazwisko autora — Jana Langera z Bolkowa,
datę powstania tablicy oraz charakterystykę
jednego z elementów komputystycznych, mia-
nowicie intervallum, który, w przyjętej przez
autora formie werbalnej obok zadań natury
komputystycznej, miał informować czytelnika
0 groźbie tureckiej (por. tekst tablicy na koń-
cu artykułu).
Tablica zawiera 8 elementów komputy-
stycznych uszeregowanych w kolumnach pio-
nowych, w dwóch szpaltach na każdej stronie.
Napisy pod kolumnami określają znaczenie
umieszczonych w nich danych komputystycz-
nych, a to w kolejności: 1) Anni a nativitate
domini, 2) Aureus numerus ciclus lunaris,
3) Intervallum, 4) Concurrentes, 5) Ciclus so-
laris, 6) Literę dominicales, 7) Anni bissexti-
les, 8) Numerus indicationis.
Arkusz pierwszy obejmuje lata 1500—1536
1 1537—1573, arkusz drugi 1574—1619 i 1620—
—1664, trzeci 1665—1708 i 1709—1752 i czwar-
ty 1753—1791 i 1798—1834. Jak widać, Lan-
ger nie umieścił na wszystkich arkuszach
jednakowej ilości lat. Kolumny na arkuszu
pierwszym, skrócone o miejsce na wstęp, za-
wierają po 37 lat; arkusz drugi zawiera zesta-
wienie dla lat 46 w jednej szpalcie i 45 w dru-
giej; kolumny arkusza trzeciego wykazują
jednakową liczbę 44 lat, zaś na arkuszu osta-
tnim znajdujemy 45 i 37 pozycji. Ostatnia
szpalta robi wrażenie niedokończonej. Do ta-
kiego wniosku skłaniają bardzo skrócone pod-