DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.67275#0153
B
C
D
E
F
De Templo Fortuna Profpera, Matris Ma-
tuta 3 de Fornicibus Stertinii 3 eF de
Templo Pudicitia Patritia.
Gap. VIII
Hoc Templum imaginem Pacuvii Poetae elegari-
tiflime pictam habuit. Servos vero neque libertos
in illud ingredi fas fuit, praecipue cum lacra fie-
rent. Hic prope Scholam Graecam Aram Maxi-
mam Herculis , quam ipfe erexit, in Circi fere
Maximi ingreflh fuifle volunt. Sic autem ab aedi-
ficii magnitudine appellatam Servius tradit, quam
etiam fuo tempore durafie narrat. Hic boum
fuarum Herculem, quas a Caci antro ac furto re-
cuperarat , decimam facrificafle ferunt : maxima
veneratione erat, quare fi quis maximum juramen-
tum requireret , Aram Maximam jurare cogebat;
Narrant dixifle Herculem eum fceliciflimum futu-
rum , quicunque frugum omnium fuarum deci-
mam obtuliflet , atque iccirco Syllam, M. Cral-
fum , ac Lucullum ditiflimos memorant , quod
decimas ifti Arte dediflent. Ajunt, ciim Hercules
' per Italiam boves ageret, fiti oppreflum , femi-
; nam rogafle poculum; id illa cum negans refpon-
diflet non licere quicquam ex paratis iacris gufta-
re, fadtum eft ut hic poftea facrificans , feminas
omnino ab iis factis excludi mandant. Non pro-
cul a Sancto Georgio fons eft, quem Juttirnae non-
nulli tribuunt, putantque aliquando eo e Foro Ro-
mano indudtum i Juturum vero aqua faluberrima
adeo putabatur, ut ea quinquies pueri abluti fca-
bie liberarentur: in Tyberim defluebat ; nos vero
fuperius retulimus Cloacae Maximae cornu.per
Velabrum fluxifle.
Palatinum pofita, fic dicta quod ratibus homines
a reliquis Urbis partibus in Aventinum veheret:
nam ex Tyberis mundationibus in hujus loci imo
quali lacus ftagnabantur adeo, ut eos trajiciendo
navigarent. Quamvis vero Velabrum exficcatum
repletumque fuiflet, poftquam curium Tyberis Tar-
quinius direxit, nomen tamen vetus manfit, ita
ut etiam hoc tempore Sandtum Georgiumin Vela-
bro celebrent. Aceas Laurentiae hic fuifle Aram
Cicero innuit : cujus fepulcrum eodem in loco
fatis celebre fuifle Antias fcripfit. Juxta vero
Signum Vertumni, quod non multum a Sandto Ge-
orgici in Velabro abfuit, P. Africani fuit Domus,
quam poftea, Livio au£tore,T. Sempronius pecunia
quadam publica emit, ibique Bafilicam de fuo no-
mine conftituit. In Velabri parte, ut mox patebit,
Boarium decretum eft, ita autem vocatum eft vel
a bove aeneo, qui ibi eflet, nam ex ea parte, ut
aflerit Tacitus, vomere urbis fuae circuitum lignare
Romulus coepit; live a bove, quem Caco vidto
Hercules hic madavit; vel abobus, ut Sexto Pom-
pejo placet, qui ibi vendi emique folerent. Qua-
re Livius tradit bovem in hoc Foro ad tertiam
contignationem fua fponte fcandifle. Hodie in eo-
dem Foro ad Sanfti Georgii Fanum antiquiflimus
Fornix ftat; Septimio Imperatori ac M. Aurelio
ab Argentariis ac Ncgociatoribus illius Loci ere-
ctus dicitur : in eo autem incifa furit facrificia bo-
um , qum ibi fierent. Hanc habet Infcriptionem:
IMP. C/ES.. I SEPTIMIO SEVERO,
PIO, PERTINACI AVG. ARAB1C.
AD1ABEN. PARTH. MAX. FORTIS-
SIMO FELICISSIMO PONTIF. MAX.
TR1B POTEST. XII. IMP XI. COS.
III. PATRI PATRI./E ET IMP. CtES.
M. AVRELIO ANTONINO PIO FE-
LICI AVG. TRIB. POTEST. VII.
COS. HI. P. P. PROCOS. FORTISSI-
MO FELICISSIMOQVE PRINCIPI ET
IVL1AE AVG. MATRI AVG. N. ET
CASTRORVM , ET SENATVS , ET
PATRIAE ET IMP. CyES. M. AVRE-
LIl ANTONINI PII FELICIS AVG.
PARTHICI MAXIMI BRITANNICI
MAXIMI. ARGENTARII ET NEGO-
CIANTES BOARII HV1VS LOCI
QVI DEVOTI NVMINI EORVM IN-
VEHENT.
Nec procul hinc hodierno die pervetuftuni Tem-
plum ex marmore, fed magna ex parte dirutum,
inultifque ornamentis fpoliatum confpicitur; qua-
tuor habet facies , quadratae inftar porticus, lo-
gium hodie appellant. Jani quadrifrontis Tem-
plum fuifle putatur , quod Veteres in Foro Boa-
rio condidere : hujus autem quatuor facies quatuor
anni partes fignificabant, quarum Janus eft caput
ac princeps; duodecim vero cellulae, quae in iis
facicbus cernuntur, menfes anni denotant, ut fu-
perius etiam eft expolitum, cum de numeris men-
tio haberetur, quos in manibus Jani Simulacrum
haberet. Janus vero bifrons tantum Romx cole-
batur ; fed poftquam Romani in urbe Faleria, ab
eis capta , Janum quadrifrontem invenerunt, in
fua etiam fimilem habere voluerunt. In Foro iplb
Boario non procul a Schola Graeca Templum fuit
Herculis Victoris; in hoc neque mufese , neque
canes ingrediebantur : hujus autem rei rationem
affert Solinus: nam cum hic carnem facrortim dif-
tribuiflet Hercules , mufearum deum Myagrum
devovifle fertur ; in Templi vero aditu clava re-
licta, cum primum ipfam canes olfacerent, re-
pente fugiebant. Hoc quidem Templum ( quod
Livius rotundum fuifle feribit , quare ple-
rique adducti funt, ut illud Jani Templum
DVo in Foro Boario Templa Servius Tullius
condidit; alterum Fortunx Profperai, quam
ita, cum femper fecundam rebus fuis eflet exper-
tus , vocare placuit: (is enim ferva matre natus Ro-
manorum Rex fuit, quare, ut Plutarchus narrat^
multa alia Templa Fortuna: fub variis nominibus
erexit; nam Mafculae, Primogeniae, Parvas,For-
ti Fortunx, quam eandem cum Virili fuifle vo-
lunt, Convertenti, Bencfperanti, Videnti, Tem-
pla arafque pofuit) alterum vero Matri Matu-
tae ; folennes autem cerimonia: ac fefta utriufque
uno atque eodem die celebrabantur. Livius .refert,
Stertinium poft praeturam, quam in Hifpania gcf-
fit, in /Erarium Romanum l. millia librarum ar-
genti contulifle; atque ex manubiis duos in Foro
Boario Fornices ftruxifle , unum ante Maturas
Templum, alium vero in Circo Maximo ? omneP
que
De AntiQVit. Vrbis Roma:. Ub. Itl. Cnp. VIL
Ai fuifle dixerint , quod Veftae juxta Tyberim af-
fignavimus ) Sixto IV. Pontifice folo aequatum
fcimus: in cujus ruinis pulcherrima illa Herculis
Statua ex sere inaurata, quam hodie, ut antea di-
ftlim eft , in Capitolio videlicet in Palatio Confer-
vatorum fervant, reperta eft. Quidam tamen ex
Ara: Maximse ruinis erutam volunt. Huc quidem
ea efle putatur, quae in Herculis Templo M. Ful-
vio & Cn. Manlio Colf. pofita narratur, nec ve-
ro ea, quam Plinius in Foro Boario ab Euandro
ipfi dicatam meminit, Herculemque triumphalem
appellatam ; quoniam in triumphis triumphantis
habitu ornarent. Euandri certe tempeftatc prae-
ter Aram nihil praeterea habuit Hercules. Iri his
autem ruinis in marmorea tabula hujufinodi Inferi-
ptio reperta eft i
DEO HERCVLE INVICTO C. TVL.
POMPONIVS PVDENS SEVER1A-
NVS V. C. PRAEF. VRB.
C
D
E
F
De Templo Fortuna Profpera, Matris Ma-
tuta 3 de Fornicibus Stertinii 3 eF de
Templo Pudicitia Patritia.
Gap. VIII
Hoc Templum imaginem Pacuvii Poetae elegari-
tiflime pictam habuit. Servos vero neque libertos
in illud ingredi fas fuit, praecipue cum lacra fie-
rent. Hic prope Scholam Graecam Aram Maxi-
mam Herculis , quam ipfe erexit, in Circi fere
Maximi ingreflh fuifle volunt. Sic autem ab aedi-
ficii magnitudine appellatam Servius tradit, quam
etiam fuo tempore durafie narrat. Hic boum
fuarum Herculem, quas a Caci antro ac furto re-
cuperarat , decimam facrificafle ferunt : maxima
veneratione erat, quare fi quis maximum juramen-
tum requireret , Aram Maximam jurare cogebat;
Narrant dixifle Herculem eum fceliciflimum futu-
rum , quicunque frugum omnium fuarum deci-
mam obtuliflet , atque iccirco Syllam, M. Cral-
fum , ac Lucullum ditiflimos memorant , quod
decimas ifti Arte dediflent. Ajunt, ciim Hercules
' per Italiam boves ageret, fiti oppreflum , femi-
; nam rogafle poculum; id illa cum negans refpon-
diflet non licere quicquam ex paratis iacris gufta-
re, fadtum eft ut hic poftea facrificans , feminas
omnino ab iis factis excludi mandant. Non pro-
cul a Sancto Georgio fons eft, quem Juttirnae non-
nulli tribuunt, putantque aliquando eo e Foro Ro-
mano indudtum i Juturum vero aqua faluberrima
adeo putabatur, ut ea quinquies pueri abluti fca-
bie liberarentur: in Tyberim defluebat ; nos vero
fuperius retulimus Cloacae Maximae cornu.per
Velabrum fluxifle.
Palatinum pofita, fic dicta quod ratibus homines
a reliquis Urbis partibus in Aventinum veheret:
nam ex Tyberis mundationibus in hujus loci imo
quali lacus ftagnabantur adeo, ut eos trajiciendo
navigarent. Quamvis vero Velabrum exficcatum
repletumque fuiflet, poftquam curium Tyberis Tar-
quinius direxit, nomen tamen vetus manfit, ita
ut etiam hoc tempore Sandtum Georgiumin Vela-
bro celebrent. Aceas Laurentiae hic fuifle Aram
Cicero innuit : cujus fepulcrum eodem in loco
fatis celebre fuifle Antias fcripfit. Juxta vero
Signum Vertumni, quod non multum a Sandto Ge-
orgici in Velabro abfuit, P. Africani fuit Domus,
quam poftea, Livio au£tore,T. Sempronius pecunia
quadam publica emit, ibique Bafilicam de fuo no-
mine conftituit. In Velabri parte, ut mox patebit,
Boarium decretum eft, ita autem vocatum eft vel
a bove aeneo, qui ibi eflet, nam ex ea parte, ut
aflerit Tacitus, vomere urbis fuae circuitum lignare
Romulus coepit; live a bove, quem Caco vidto
Hercules hic madavit; vel abobus, ut Sexto Pom-
pejo placet, qui ibi vendi emique folerent. Qua-
re Livius tradit bovem in hoc Foro ad tertiam
contignationem fua fponte fcandifle. Hodie in eo-
dem Foro ad Sanfti Georgii Fanum antiquiflimus
Fornix ftat; Septimio Imperatori ac M. Aurelio
ab Argentariis ac Ncgociatoribus illius Loci ere-
ctus dicitur : in eo autem incifa furit facrificia bo-
um , qum ibi fierent. Hanc habet Infcriptionem:
IMP. C/ES.. I SEPTIMIO SEVERO,
PIO, PERTINACI AVG. ARAB1C.
AD1ABEN. PARTH. MAX. FORTIS-
SIMO FELICISSIMO PONTIF. MAX.
TR1B POTEST. XII. IMP XI. COS.
III. PATRI PATRI./E ET IMP. CtES.
M. AVRELIO ANTONINO PIO FE-
LICI AVG. TRIB. POTEST. VII.
COS. HI. P. P. PROCOS. FORTISSI-
MO FELICISSIMOQVE PRINCIPI ET
IVL1AE AVG. MATRI AVG. N. ET
CASTRORVM , ET SENATVS , ET
PATRIAE ET IMP. CyES. M. AVRE-
LIl ANTONINI PII FELICIS AVG.
PARTHICI MAXIMI BRITANNICI
MAXIMI. ARGENTARII ET NEGO-
CIANTES BOARII HV1VS LOCI
QVI DEVOTI NVMINI EORVM IN-
VEHENT.
Nec procul hinc hodierno die pervetuftuni Tem-
plum ex marmore, fed magna ex parte dirutum,
inultifque ornamentis fpoliatum confpicitur; qua-
tuor habet facies , quadratae inftar porticus, lo-
gium hodie appellant. Jani quadrifrontis Tem-
plum fuifle putatur , quod Veteres in Foro Boa-
rio condidere : hujus autem quatuor facies quatuor
anni partes fignificabant, quarum Janus eft caput
ac princeps; duodecim vero cellulae, quae in iis
facicbus cernuntur, menfes anni denotant, ut fu-
perius etiam eft expolitum, cum de numeris men-
tio haberetur, quos in manibus Jani Simulacrum
haberet. Janus vero bifrons tantum Romx cole-
batur ; fed poftquam Romani in urbe Faleria, ab
eis capta , Janum quadrifrontem invenerunt, in
fua etiam fimilem habere voluerunt. In Foro iplb
Boario non procul a Schola Graeca Templum fuit
Herculis Victoris; in hoc neque mufese , neque
canes ingrediebantur : hujus autem rei rationem
affert Solinus: nam cum hic carnem facrortim dif-
tribuiflet Hercules , mufearum deum Myagrum
devovifle fertur ; in Templi vero aditu clava re-
licta, cum primum ipfam canes olfacerent, re-
pente fugiebant. Hoc quidem Templum ( quod
Livius rotundum fuifle feribit , quare ple-
rique adducti funt, ut illud Jani Templum
DVo in Foro Boario Templa Servius Tullius
condidit; alterum Fortunx Profperai, quam
ita, cum femper fecundam rebus fuis eflet exper-
tus , vocare placuit: (is enim ferva matre natus Ro-
manorum Rex fuit, quare, ut Plutarchus narrat^
multa alia Templa Fortuna: fub variis nominibus
erexit; nam Mafculae, Primogeniae, Parvas,For-
ti Fortunx, quam eandem cum Virili fuifle vo-
lunt, Convertenti, Bencfperanti, Videnti, Tem-
pla arafque pofuit) alterum vero Matri Matu-
tae ; folennes autem cerimonia: ac fefta utriufque
uno atque eodem die celebrabantur. Livius .refert,
Stertinium poft praeturam, quam in Hifpania gcf-
fit, in /Erarium Romanum l. millia librarum ar-
genti contulifle; atque ex manubiis duos in Foro
Boario Fornices ftruxifle , unum ante Maturas
Templum, alium vero in Circo Maximo ? omneP
que
De AntiQVit. Vrbis Roma:. Ub. Itl. Cnp. VIL
Ai fuifle dixerint , quod Veftae juxta Tyberim af-
fignavimus ) Sixto IV. Pontifice folo aequatum
fcimus: in cujus ruinis pulcherrima illa Herculis
Statua ex sere inaurata, quam hodie, ut antea di-
ftlim eft , in Capitolio videlicet in Palatio Confer-
vatorum fervant, reperta eft. Quidam tamen ex
Ara: Maximse ruinis erutam volunt. Huc quidem
ea efle putatur, quae in Herculis Templo M. Ful-
vio & Cn. Manlio Colf. pofita narratur, nec ve-
ro ea, quam Plinius in Foro Boario ab Euandro
ipfi dicatam meminit, Herculemque triumphalem
appellatam ; quoniam in triumphis triumphantis
habitu ornarent. Euandri certe tempeftatc prae-
ter Aram nihil praeterea habuit Hercules. Iri his
autem ruinis in marmorea tabula hujufinodi Inferi-
ptio reperta eft i
DEO HERCVLE INVICTO C. TVL.
POMPONIVS PVDENS SEVER1A-
NVS V. C. PRAEF. VRB.