DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.67275#0432
807 Atnvs M a N v T i V s
808
Hoc igitur hujus aufpicii maxime proprium erat;
illud prxterea , quod in aliis rebus omnibus vel
permittebat quaedam fieri, & fiebant, nullo am-
plius aufpicio per fingulas res adducto , vel pro-
hibebat , & rejiciebat aliquid ; populi ver?) fuf-
fragationes omnino vetabat, cratque femper ad
iplas prodigium , five fauftum omen eflet , five
trifte. Quoniam igitur multi , vel legum latio-
nes, vel magiftratuum creationes, qux ad popu-
lum deferrentur , impedire cupientes , prxnun-
ciabant , ut eo die de cxlo fervaturi : propterea
veritus Clodius, ne, fi Ciceronem accufaflet, di-
lationem & moram judicio nonnulli facerent , le-
gem tulit, ne quis magiftratus , per quos dies
populum aliqua de re fuftragia ferre oporteret,
de caelo fervarct. Quid apertius ? nonne magi-
ftratum , qui de caelo fervat, ut populi comitia
prohibeat, a lignis non pendere demonftrat ? Ut
omittam duorum locorum teftimonia , quorum
altero fatis certo , cx Oratione pro Domo , altero
non admodum dubio, ex Phil. 2. jam fum ulus.
Ac mihi quidem hujus tantas poteftatis, cim&is
magiftratibus attributae , cauflam quaerenti, ad-
mirabilis plane veterum Romanorum lapientia
videri folet : qui cum populi levitatem , infei-
tiamque nollent , inutiles quandoque Reip. leges
jubentis ; in auguribus autem , varia figna ob-
fervantibus, prxfidii minus quam in magiftrati-
bus politum viderent; aufpicia de cxlo, ut prx-
lentiremedio fubitis malis occurreretur, nullis obli-
gata fignis, libero impediendi jure, magiftratibus
dederunt. Exemplis non egemus: fervavit fxpe
Conful Bibulus de cxlo , ut Caelaris , collegae
fui , legibus obfifteret , fervavit autem ut Con-
ful , non ut augur : nam, fi quis augurem fuifle
dixerit , opponam Ciceronis teftimonium : qui
fcripfit ad Caninium , ipfius Bibuli Quxftorem,
Bibulum ad fe litteras mififlc de auguratu filii
fui: ex quo patet , augurem patrem non fuifle :
nam duobus ejufdem gentis mandari facerdotium
illud non licuit ; quod apud Dionem lib. xxxix.
feriptum eft. Exftat ejufdem impedimenti figni-
ficatio in ep. 16. lib. 2. ad Att, De Rege Alexan-
drino placuiffe fibi aliquando confici ; Bibulus de
calo tum fervajfet 9 nec ne fibi quarendum non
fuifle. Et ad eundem cp. 3. lib. iv. Profcripfit9
fe per omnes dies comitiales de calo fervat urum.
Qua profer i ptione, comitia aedilitia fieri non pof-
fe, oftendebat : cum agi cum populo non poflet
eo die , quo de cado fervaretur. Propterea , ne
hoc aufpiciorum genere impedirentur ea comitia,
quae creandis magiftratibus haberentur , leges la-
tae funt : de quibus Cicero Phil. z. Quijquam-
ne divinare poteft , quid vitii in aufpiciis futurum
fit, nifi qui de calo fervar e confiituit ? quod neque
licet comitiis per leges ; fe? fi quis fervavit, non ha-
bitis comitiis , fed prius quam habeantur y debet
nuntiare. Porro , quia Tribuni Pl. legibus in-
terdum negledtis, comitia impedire cupientes, de
caelo fervabant, ut ep. 3. lib. iv. ad Attic. Sex-
tius, & Milo , Sc ad eundem ep. 16. ejufdem li-
bri, Q. Scaevola , ideo Confules, ut lib. xm.
Gellius docet, in editfto, quo fignificabant, quis
comitiis centuriatis dies futurus eflet , hoc adde-
bant ex vetere forma perpetua, ne quis magiftra-
tus minor de cxlo fervafle vellet. Cum igitur,
qui de cado fervabat, comitia impediret; locum
illum Ciceronis ep. ad Fam. 30. lib. vn. Ille
autem , qui comitiis effet aufpicatus, centuriata ha-
buit , non puto fic intelligendum, ut arbitremur
Cxfarem fervafle de caelo : (ipfe enim fua comi-
tia impediiflet ; & contra leges feciflet, qux fer-
vari de caelo comitiis vetabant) fed aufpicabatur
Cxfar per augures : quod erat in more pofitum ;
vel aufpicabatur ipfcmct ut augur : nam eo facer-
A
B
dotio praeditus erat: itaque Cicero epift. ad Fam.
68. lib. xii i. vocat cum collegam ftium.
Alterum , ad oftendendam diflimilitudinem,
illud erat : augures nunciationem fine fpedtioiic
habuifle, magiftratus utrumque ; id Varro figni-
ficat obfcure, Cicero clariflimc: Varro fic lib. Vj
de Ling. Lat. In aufpiciis diftributum cfi 5 qui ha-
beant /pe Bionem y qui non habeant. Non enim opi-
nor hoc fignificari: augures alios habuifle fpedtio-
nem, alios non habuifle: fed potius, aufpicia fic
inter augures & magiftratus fuifle diftributa , ut
ipectionem magiftratus haberent , augures non
haberent : dubitationem omnem tollit Cicero in
Phil. z. nam , cum Cxfar Conful oftendiflet,
velle fe , priufqUam ad bellum Parthicum profi-
cifceretur, Dolabellam Conlulem furrogare; An-
toniufque ejus collega, & idem augur, iratus Do-
labellx , eo fe faccrdotio prxditum efle dixiflet,
ut comitia aufpiciis vel impedire , vel vitiare pof»
fet: Incredibilem ait Cicero , fiupiditatem hominis
cognofcite. ffuid enim ? iftuc , quod te facerdotil ju-
re facere pojfe dixifii *, fi augur non effes , U Con-
ful effes 9 minus facere potuiffes ? Fide 9 ne etiam
facilius : nos enim nuntiationem folum habemus,
Confules 9 fc? reliqui magiftratus etiam fpetiionem^
\ Quibus verbis communem augurum & magiftra-
tuum nunciationem , propriam fuifle magiftra-
tuum fpedtionem , aperte demonftrat : in quo
majorem habeo fidem Ciceroni, prxfertim augu-
ri, quamFefto; qui, cum Cicero nunciationem
I auguribus det, fpedionem adimat, ipfe conti
adimit nunciationem , fpedtionem tribuit: fi mo-
do locus ille mendo vacat. Apertius etiam Var-
ro in Rhetoricis , a Nonio appellatus : Eo diey
inquit , cis Biberim redeundum eft : quod de calo
aufpicari jus fit nemini 9 prater magi [Iratum, Non
enim dubito , quin, aufpicari de cxlo , five fer*
vare de caelo , & fpedtionem habere , idem fit.
Nec de auguribus Cicero , fed de magiftratibus
illud prodidit lib 11. de Divin. De calo fervare
non ipfos cenfes folitos 9 qui aufpicabantur ? nunc
imperant pullario: ille renuntiat. Hoc enim dicit.
Olim qui aufpicabantur, de caelo fervabant: nunc
aufpicantur perpullarium; in Urbe fcilicct: nam
extra Urbem Proconfiilcs , aut Propraetores au-
fpicari lolere, infra negat: & fubjungit cauflam:
ffui aufpicia non habent: id eft, quibus aufpicari
non licet: non enim eam poteftatem a populo ac-
ceperunt, quam accipiunt ii, quibus magiftratum
populus mandat: quo referuntur illa verba : De-
jotarus aufpiciis femper utebatur : nos 9 nifi dum a
populo aufpicia accepta habemus 9 quam multum iis
utimur ? At fupra diximus , impediifle femper,
qui de cxlo fervaret. Diximus , fed in comitiis
populi; ex auftoritate Dionis : nam in aliis rebus
obfervari folere figna , quibus aut profperum au-
fpicium fieret, aut adverfum, conceflimus : pro-
pterea , dum comitia magiftratuum haberentur,
non licuifle de cxlo fervare , oftendit Cicero in
Phil. 2. Cum igitur dixit loco fupra recitato,
Nunc imperant pullario : ille renuntiat y manere
quidem fervandi de cxlo morem fignificat , fed
per pullarium : 8c intelligendum , prxterquam
comitiis : in quibus cur uteretur pullario , vel
pullos obfervante, vel alia figna , cum femper in
comitiis , quxeumque figna eflent , impediret ?
Rurfus adverfari videtur Varro, cum dixit: Au-
fpicari de calo jus e fi nemini y prater magiftratum.
Cicero autem aufpicari pullarium ait. Pullarius
aufpicari proprie non dicitur , fed adhiberi in
aufpicium ab eo, qui aufpicatur, id eft, a magi-
ftratu. Ita magiftratus aufpicatur de cxlo comitiis
ipfe, ceteris rebus per pullarium : cur enim aliena
vel fcientia, vel opera uteretur in iis rebus, quas
omnino, quibufeumque fignis, ipfo tantum aufpicio
fci-
808
Hoc igitur hujus aufpicii maxime proprium erat;
illud prxterea , quod in aliis rebus omnibus vel
permittebat quaedam fieri, & fiebant, nullo am-
plius aufpicio per fingulas res adducto , vel pro-
hibebat , & rejiciebat aliquid ; populi ver?) fuf-
fragationes omnino vetabat, cratque femper ad
iplas prodigium , five fauftum omen eflet , five
trifte. Quoniam igitur multi , vel legum latio-
nes, vel magiftratuum creationes, qux ad popu-
lum deferrentur , impedire cupientes , prxnun-
ciabant , ut eo die de cxlo fervaturi : propterea
veritus Clodius, ne, fi Ciceronem accufaflet, di-
lationem & moram judicio nonnulli facerent , le-
gem tulit, ne quis magiftratus , per quos dies
populum aliqua de re fuftragia ferre oporteret,
de caelo fervarct. Quid apertius ? nonne magi-
ftratum , qui de caelo fervat, ut populi comitia
prohibeat, a lignis non pendere demonftrat ? Ut
omittam duorum locorum teftimonia , quorum
altero fatis certo , cx Oratione pro Domo , altero
non admodum dubio, ex Phil. 2. jam fum ulus.
Ac mihi quidem hujus tantas poteftatis, cim&is
magiftratibus attributae , cauflam quaerenti, ad-
mirabilis plane veterum Romanorum lapientia
videri folet : qui cum populi levitatem , infei-
tiamque nollent , inutiles quandoque Reip. leges
jubentis ; in auguribus autem , varia figna ob-
fervantibus, prxfidii minus quam in magiftrati-
bus politum viderent; aufpicia de cxlo, ut prx-
lentiremedio fubitis malis occurreretur, nullis obli-
gata fignis, libero impediendi jure, magiftratibus
dederunt. Exemplis non egemus: fervavit fxpe
Conful Bibulus de cxlo , ut Caelaris , collegae
fui , legibus obfifteret , fervavit autem ut Con-
ful , non ut augur : nam, fi quis augurem fuifle
dixerit , opponam Ciceronis teftimonium : qui
fcripfit ad Caninium , ipfius Bibuli Quxftorem,
Bibulum ad fe litteras mififlc de auguratu filii
fui: ex quo patet , augurem patrem non fuifle :
nam duobus ejufdem gentis mandari facerdotium
illud non licuit ; quod apud Dionem lib. xxxix.
feriptum eft. Exftat ejufdem impedimenti figni-
ficatio in ep. 16. lib. 2. ad Att, De Rege Alexan-
drino placuiffe fibi aliquando confici ; Bibulus de
calo tum fervajfet 9 nec ne fibi quarendum non
fuifle. Et ad eundem cp. 3. lib. iv. Profcripfit9
fe per omnes dies comitiales de calo fervat urum.
Qua profer i ptione, comitia aedilitia fieri non pof-
fe, oftendebat : cum agi cum populo non poflet
eo die , quo de cado fervaretur. Propterea , ne
hoc aufpiciorum genere impedirentur ea comitia,
quae creandis magiftratibus haberentur , leges la-
tae funt : de quibus Cicero Phil. z. Quijquam-
ne divinare poteft , quid vitii in aufpiciis futurum
fit, nifi qui de calo fervar e confiituit ? quod neque
licet comitiis per leges ; fe? fi quis fervavit, non ha-
bitis comitiis , fed prius quam habeantur y debet
nuntiare. Porro , quia Tribuni Pl. legibus in-
terdum negledtis, comitia impedire cupientes, de
caelo fervabant, ut ep. 3. lib. iv. ad Attic. Sex-
tius, & Milo , Sc ad eundem ep. 16. ejufdem li-
bri, Q. Scaevola , ideo Confules, ut lib. xm.
Gellius docet, in editfto, quo fignificabant, quis
comitiis centuriatis dies futurus eflet , hoc adde-
bant ex vetere forma perpetua, ne quis magiftra-
tus minor de cxlo fervafle vellet. Cum igitur,
qui de cado fervabat, comitia impediret; locum
illum Ciceronis ep. ad Fam. 30. lib. vn. Ille
autem , qui comitiis effet aufpicatus, centuriata ha-
buit , non puto fic intelligendum, ut arbitremur
Cxfarem fervafle de caelo : (ipfe enim fua comi-
tia impediiflet ; & contra leges feciflet, qux fer-
vari de caelo comitiis vetabant) fed aufpicabatur
Cxfar per augures : quod erat in more pofitum ;
vel aufpicabatur ipfcmct ut augur : nam eo facer-
A
B
dotio praeditus erat: itaque Cicero epift. ad Fam.
68. lib. xii i. vocat cum collegam ftium.
Alterum , ad oftendendam diflimilitudinem,
illud erat : augures nunciationem fine fpedtioiic
habuifle, magiftratus utrumque ; id Varro figni-
ficat obfcure, Cicero clariflimc: Varro fic lib. Vj
de Ling. Lat. In aufpiciis diftributum cfi 5 qui ha-
beant /pe Bionem y qui non habeant. Non enim opi-
nor hoc fignificari: augures alios habuifle fpedtio-
nem, alios non habuifle: fed potius, aufpicia fic
inter augures & magiftratus fuifle diftributa , ut
ipectionem magiftratus haberent , augures non
haberent : dubitationem omnem tollit Cicero in
Phil. z. nam , cum Cxfar Conful oftendiflet,
velle fe , priufqUam ad bellum Parthicum profi-
cifceretur, Dolabellam Conlulem furrogare; An-
toniufque ejus collega, & idem augur, iratus Do-
labellx , eo fe faccrdotio prxditum efle dixiflet,
ut comitia aufpiciis vel impedire , vel vitiare pof»
fet: Incredibilem ait Cicero , fiupiditatem hominis
cognofcite. ffuid enim ? iftuc , quod te facerdotil ju-
re facere pojfe dixifii *, fi augur non effes , U Con-
ful effes 9 minus facere potuiffes ? Fide 9 ne etiam
facilius : nos enim nuntiationem folum habemus,
Confules 9 fc? reliqui magiftratus etiam fpetiionem^
\ Quibus verbis communem augurum & magiftra-
tuum nunciationem , propriam fuifle magiftra-
tuum fpedtionem , aperte demonftrat : in quo
majorem habeo fidem Ciceroni, prxfertim augu-
ri, quamFefto; qui, cum Cicero nunciationem
I auguribus det, fpedionem adimat, ipfe conti
adimit nunciationem , fpedtionem tribuit: fi mo-
do locus ille mendo vacat. Apertius etiam Var-
ro in Rhetoricis , a Nonio appellatus : Eo diey
inquit , cis Biberim redeundum eft : quod de calo
aufpicari jus fit nemini 9 prater magi [Iratum, Non
enim dubito , quin, aufpicari de cxlo , five fer*
vare de caelo , & fpedtionem habere , idem fit.
Nec de auguribus Cicero , fed de magiftratibus
illud prodidit lib 11. de Divin. De calo fervare
non ipfos cenfes folitos 9 qui aufpicabantur ? nunc
imperant pullario: ille renuntiat. Hoc enim dicit.
Olim qui aufpicabantur, de caelo fervabant: nunc
aufpicantur perpullarium; in Urbe fcilicct: nam
extra Urbem Proconfiilcs , aut Propraetores au-
fpicari lolere, infra negat: & fubjungit cauflam:
ffui aufpicia non habent: id eft, quibus aufpicari
non licet: non enim eam poteftatem a populo ac-
ceperunt, quam accipiunt ii, quibus magiftratum
populus mandat: quo referuntur illa verba : De-
jotarus aufpiciis femper utebatur : nos 9 nifi dum a
populo aufpicia accepta habemus 9 quam multum iis
utimur ? At fupra diximus , impediifle femper,
qui de cxlo fervaret. Diximus , fed in comitiis
populi; ex auftoritate Dionis : nam in aliis rebus
obfervari folere figna , quibus aut profperum au-
fpicium fieret, aut adverfum, conceflimus : pro-
pterea , dum comitia magiftratuum haberentur,
non licuifle de cxlo fervare , oftendit Cicero in
Phil. 2. Cum igitur dixit loco fupra recitato,
Nunc imperant pullario : ille renuntiat y manere
quidem fervandi de cxlo morem fignificat , fed
per pullarium : 8c intelligendum , prxterquam
comitiis : in quibus cur uteretur pullario , vel
pullos obfervante, vel alia figna , cum femper in
comitiis , quxeumque figna eflent , impediret ?
Rurfus adverfari videtur Varro, cum dixit: Au-
fpicari de calo jus e fi nemini y prater magiftratum.
Cicero autem aufpicari pullarium ait. Pullarius
aufpicari proprie non dicitur , fed adhiberi in
aufpicium ab eo, qui aufpicatur, id eft, a magi-
ftratu. Ita magiftratus aufpicatur de cxlo comitiis
ipfe, ceteris rebus per pullarium : cur enim aliena
vel fcientia, vel opera uteretur in iis rebus, quas
omnino, quibufeumque fignis, ipfo tantum aufpicio
fci-