Sandrart, Joachim von: Scvlptvrae Veteris Admiranda, Sive Delineatio Vera Perfectissimarvm Eminentissimarvmqve Statvarum: unà cum artis hujus nobilissimae Theoria ; Serenissimo Ac Potentissimo Principi Ac Domino, Domino Carolo, Comiti Palat. Rheni, S. Rom. Imp. Archith. & Electori, Bavariae Duci, &c. &c. consecrata (Nürnberg, 1680) [Cicognara, 286] [VD17 3:610296P]

tta

'Imagi-
num alit

uirh£ c« De capillo fimul ac barba nunc dicendum: Crines ingenio fuo flexi,
a?illl$- mgenci diligentia, in crifpos cincinnos & gradus molliter formari debentj
quantum per fcalpri lenitatem Jicet: Cum vero ftatuarii naturam arte fua
perficere haud queant, hanc ipfam ornatui pofthabendam autumo. Quodfi
vefticae imagines manibus pedibiisque mdigeant, membrorum dignitate opus
fuum artifex porro colioneftabic.

imagojx Super hsec, quoniam fimulacra undiqueverfum, &: quafi in orbem con-
nmni ^^-xgeniur, infacie paricer ac in tergo aequalis proporcio acque perfedtio tenen-
"daerit; ita uc circumfpecta induftria deprehendamus fingula nte difpofita,

quae concinne fibi relpondeant: Delineatio redta fit, adtio ornata, rationis

pariter ac judicii certamen emicet; ne artifex Jaude ingemi fui deftituatur.

Quid multis ? EJevatar, ceu vocant, atque depictas imagines mentem potius,

quam manum poftuJant.

Simulacra, in excelfo & longinquo loco pofita, quoniam fingularis eo~
^rundem puritas haud obfervatur, more veterum, rudiore fcalpro perfici
longin- queunt: Dummodo elegans membrorum forma., cumprimis autem manu-
auitas^«-.unij pedum, plicanimque in veftibus exprimatur; e quibus de artificis inge-
nio judicium merito fertur. Quamobrem ftatuae & marmorese & aerese, e-
minus confpiciendar, audaci manu doJari, & animofius effici debent; ne ta-
men* vel ex candore marmoris, vel aeris nigredine arti quidquam decedat*
Quoniam locorum diftantia eam adjuvat, atque commendat. Quae obfer-
vatio in rotundis paricer ac pJanis veterum imaginibus, potifilmum vero in
arcubus triumphalibus, columnis paricer ac portis, Romse; nec non in ho-
diernis monumentis, cerce m celebernma S. Andrea imagine, quse in S. Pe«
tri aede emicat, §LQuenoifmm magiftrum indicat, valde confpicua eft.

fmgimm Super hsec nocamus, imaginem five ftacuam in fublimiore Joco ponen-
?JJ?J^"."dam5unovel biniscapicibuscelfiorem laudari; quando fciJicecinferius fpacium
tcu. minuseft, quam ut fufpicere ilJam queamus. Racionem ejus defideras?
eft ln proclivi: Quoniam illud fimulacrum ob decurcacum inferius ftancis
ac fufpicientis vifum, ex oculis quafi eJabicur ; fed elongando ad reclam pro-
porcionem reducicur ; ne fcilicet pumi!io vel homulJus aJiquis efle videacur.
Cui vero modus hic difplicueric ^ is membra excenuec ialcem, quaegracili-
tate fua ldem efficient.

Dhifw^ Solent autem ftatuarii figuras fuas capicum novem longicudine fabri-
m^"rf-'cari; ipfumque fimulacrum prascipue m parces o6to dividitur; ubi jueu-

imagwps. . ' * .. 1 j r i r i r r n J b

Jum oC colJum una cum pedis alcicudine novam quaii parcem coniticuunc:
Parces enim duas conficiunc pedes, cocidem genua usque ad vinlem iexurn^;
Corpus ipfum usq; ad cordis fcrobicuium dac cerciam; a menco usq; ad fron-
tem numeramus unam, unamquejugulum &; nodofa pedis vertebra, adfble-
am usque, prasbebunt: Ubi brachia axilJis afflxa,usque adflexuram brachii
mtuemur, utrobique capitis unius; & bracJna usque ad Jiexuram manus tri-
um capitum menfuram implent, Quodfi autem homo aliquis brachia duo
excendac, excenfio lfta longicudinem illius facile aequabit. Super haec, quia
proporcio hominis diveria & inaequalis eft, figurse aliquoc variarum propor-
tionum, ad menfurse fimul ac fexus difcrepantiam attinentium, hoc loco ad-
duntur; quas ut plurimum in artificiofiffimis ceieberrimisque ftatuis Roma;
obfervavi, & earundem difcnmina tum formae tum menfurse diligenter
notavi.

Oculi Oculofum vero judicium pro ipfa regula habeamus, necefle eft: Licet

^"^enim fimulacri menfura jufta fit, oculis tamen judicantium difplicuerit; cer-

te defpicietur6 Quamobrem affirmare fuftineo, quamvis menfurse beneficio

figurae

\