DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.9651#0019
TESTIMONIUM JANI NICII ERYTHR/EI.
fophicis ac Theplogicis eft difciplinis eruditus. Quarum difciplinarum curriculo , feptem anno-
rum fpacio , ftrenue gnaviterque confe£to, voluit, Hifpano more, in arenam defcendere , cum
viris do&iflim.is de eo , quod didiccrat, triduo 3 tum mane.tum vefperi , pugnaturus , eorum-.
que , contra diflerentium , argumentationum tela fortiter excipere atque repellere. idemque cer-
tamen , ex Hifpania reverfus , inftauravit in patria. . Tradidit fe deinde linguarum cognitioni:
e quibus Hebraicam ita novit-, ut m ea natus videretur. Sed Graicas literas ,_ut M. Cato , fe-
nex arripuit: nam videbamego, qui Romse in eadem, qua llle, viciniaeram, Grseculum qui
mercede docebat , quotidie ad eum venientem. Nec minorem p libris edendis , operam deditj
quibus,ut dicere fohtus erat, nomen fuum immortalitati commendaret. Nam Venetiis , anno
cidiocix , facrarum literarum librum , quem Biblia vocant, plures in lmguas converfum ,
ac duobus voluminibus comprehenfum ? & Paulo V Pont. Max. dicatum , edidit. Quo tem-
pore, Zachariam & Hieronymum Condelmerios , nobiles Venetos, ar&afibifamiliaritate devin-
xit ■, qui etiam fuas illi operas polhciti funt, ut a Senatu illo, apud quem plurimum auctoritate
& gratia valebant, Reip. Theologus, magno cum ftipendio , fubrogaretur m locpm F. Pauli Ser-
vitx , qui paulo ante e vita decefferat. fed recufavit ille , nec aufus eft ei fuccedere, qtii tantum,
fuis fcriptis , dediiTet Reip. Chriftianae .damnum ac malum. Tum , annis quindecim quibus,
Urbano vm Pontificatus Maximi navis clavum tenente, Sacrario Pontificio praefuit, duocon-
cinnavit ' volumina de facris un£Honibus, unum, Sacrorum Ekcochrifmatum, alterum Sacrorum
arcanorum titulo infcriptum, utrunque varia atque admirabili eruditione refertum : fed , dum
parat fe , ut duo.alia volumina ad communem utilitatem in lucem proferat, coa£tus eft, homo
abundanti doctrina , .ftudioque flagranti , literis mandare rationem ac viam , qux fit ineunda ,
in Sanftorum numerum referendis us , qui fumma cura probitatis laude vixerunt. de quo argu-
mento volumen unum do£te eleganterque confecit j ncc potuit aiterum , quod jam in fine labo-
rabat, abfolvere , fubito apoplexiae morbo correptus, quce tantam ejus capiti oculifque calamita-
tem invexit , ut excogitandi eidem tum , & cernendi , facultatem ademerit; quamvis , celeri
medicorum ope , tum caput, tum oculi, ad fuum munus prasftandum, fint propemodum revo-
cati. Emifit item volumen unum concionum , quas variis temponbus ac locis ad popuium ha-
buerat : at , ne alterum prodiret in vulgus „ fuit impedimento morbus ille , quem diximus.
non enim erat magis do£tus quam eloquens ; fed utraque in re plurimum prseftitit atque di-
ferta ejus vox j & eruditis auribus digna, in prascipuis ltalice civitatibus audita, admirationes 6c
plaufus fibi corifecit ; ac Bononia: prsfertim ita probata eft , ut in folemnibus quibufdam fup-
plicationibus , cum excitandus elTet aliquis , qm ad populum verba faceret , ex triginta magni
nominis concionatoribus , ab ampliflimo illo Senatu fit ele£tus , cui illse partes demandarentur ,
& ob amcenitatem ingenii, qua florebat , dignus fuerit habitus , cui Comitis Aldobrandi opera,
ipfi Senarui dicata , verum inchoata , ac nondum perfecta , abfolvenda ac perficienda traderen-
tur j cujufque opera , ad tradendam in eo Gymnafio Theologiam, annua ducentorum aureorum
mercede conduceretur. Sed , num, quia poterat optime loqui ac fcribere, in aliis docendis in-
ftituendifque non fatisfaciebat ? at , hoc quoque in genere , iaboravit, & excelluit. etenim Ro-
mx facras hteras interpretatus eft 5 Macerata?. Theologiam*, Patavii Hebraicas iiteras docuit;
prseterea , tum ibi , tum Perufii, tum Recineti , 'difcentium ftudhs praefuit. Qtiid multa ? ni-
hil erat in ftudiis literarum honeftum ac pulcrum , ad quod ille maxima , a natura , adjumenta
non haberet. Sed homo , ocii quietifque in primis cupidus , quique nihil tam laborabat, quam
ut aeternam fibi gloriam ; fcriptorum fuorum fama , conficeret , fecretum femper aliquem 8c re-
motum ab arbitris locum quxrebat, ubi fcriptioni operam daret. ac pnmum , Fanum lecefftt :
verum , lbi adeo eum ocii portum , quem fperaverat, non inv.enit, ut etiam varios ac fsevos in-
fe&ationum flu£tus, maxima ex parte a fe commotos ac concitatos, incurreret; quod in pravos
atque corruptos totius Ordinis ac fuorum moderatorum mores inveheret ; quos fortafte corrigen-
dos , emendandos , atque etiam gravi aliqua animadveriione coercendos diceret. atque hos flu-
ctus facile , fi quieffet, evitare potuiflet : fed probum eum efle virum oportet , qui alios efle
probiores quam lpie fit , poftulat. nam, quid eft tam intolerandum, quam ab altero rationem
vitae repofcere eum , qui^ion poflit fuas reddere ? Ac non poftremum infectationis illius, quam
ille fubiit , caput fuit nimia atque fufpecta' mulierum confuetudo , quibus erat addiftus. neque
novum faciebat : nam ego non paucos , cupidos literarum , hoc vitio cumulatos inveni, quos,
ficubi, cum ftudiorum ac laborum fatietas atque odium ceperat , ad mulieres videbam confuge-
re , atque in iilecebrofa earum fuavitate illam expliere^ miferiam ex animo. Qui omnes fiuclrus
funt, Oliverii Scacchi , germani fratris , fed e'x jufta uxore nati , opera auxilioque, fedatijqui
tum in Urbe , fecTator aulse , morabatur : qui etiam , peffime ab ipfo fibi relatam efle gratiam,
ajebat, utpote ingrato , fuorumque parum vel nihii ferme ftiidiofo. habebat enim hoc , ut , ac-
cepto beneficio , obliviofus extemplo fieret , neque mortalium quemquam , re , opera , aut
commendatione fua , juvaret. Ejus igitur infectationis periculis , fratris ut diximus opera, fun-
£tus , optione data , ubinam vellet elte , Ripam tranfonem elegit , locum , ftudiorum fuorum
rationibus aptum. Sed Magiftri generalis Comitiisanno cioidcxviii Rdmas habitis, fra-
tris hortatu , Romam fe contulit, ubi pro eo, quod ejus nomen magna erat apud omnes fama ,
fummis eft do£torum virorum omnium falutationibus & amplexibus exceptus , atque a Scipione
Cobellutio S. Sufanna; Cardinali in clientelam fufceptus ; qui doctis fe viris deditum efle often-
¥ : ■■ 11 * # # debat
fophicis ac Theplogicis eft difciplinis eruditus. Quarum difciplinarum curriculo , feptem anno-
rum fpacio , ftrenue gnaviterque confe£to, voluit, Hifpano more, in arenam defcendere , cum
viris do&iflim.is de eo , quod didiccrat, triduo 3 tum mane.tum vefperi , pugnaturus , eorum-.
que , contra diflerentium , argumentationum tela fortiter excipere atque repellere. idemque cer-
tamen , ex Hifpania reverfus , inftauravit in patria. . Tradidit fe deinde linguarum cognitioni:
e quibus Hebraicam ita novit-, ut m ea natus videretur. Sed Graicas literas ,_ut M. Cato , fe-
nex arripuit: nam videbamego, qui Romse in eadem, qua llle, viciniaeram, Grseculum qui
mercede docebat , quotidie ad eum venientem. Nec minorem p libris edendis , operam deditj
quibus,ut dicere fohtus erat, nomen fuum immortalitati commendaret. Nam Venetiis , anno
cidiocix , facrarum literarum librum , quem Biblia vocant, plures in lmguas converfum ,
ac duobus voluminibus comprehenfum ? & Paulo V Pont. Max. dicatum , edidit. Quo tem-
pore, Zachariam & Hieronymum Condelmerios , nobiles Venetos, ar&afibifamiliaritate devin-
xit ■, qui etiam fuas illi operas polhciti funt, ut a Senatu illo, apud quem plurimum auctoritate
& gratia valebant, Reip. Theologus, magno cum ftipendio , fubrogaretur m locpm F. Pauli Ser-
vitx , qui paulo ante e vita decefferat. fed recufavit ille , nec aufus eft ei fuccedere, qtii tantum,
fuis fcriptis , dediiTet Reip. Chriftianae .damnum ac malum. Tum , annis quindecim quibus,
Urbano vm Pontificatus Maximi navis clavum tenente, Sacrario Pontificio praefuit, duocon-
cinnavit ' volumina de facris un£Honibus, unum, Sacrorum Ekcochrifmatum, alterum Sacrorum
arcanorum titulo infcriptum, utrunque varia atque admirabili eruditione refertum : fed , dum
parat fe , ut duo.alia volumina ad communem utilitatem in lucem proferat, coa£tus eft, homo
abundanti doctrina , .ftudioque flagranti , literis mandare rationem ac viam , qux fit ineunda ,
in Sanftorum numerum referendis us , qui fumma cura probitatis laude vixerunt. de quo argu-
mento volumen unum do£te eleganterque confecit j ncc potuit aiterum , quod jam in fine labo-
rabat, abfolvere , fubito apoplexiae morbo correptus, quce tantam ejus capiti oculifque calamita-
tem invexit , ut excogitandi eidem tum , & cernendi , facultatem ademerit; quamvis , celeri
medicorum ope , tum caput, tum oculi, ad fuum munus prasftandum, fint propemodum revo-
cati. Emifit item volumen unum concionum , quas variis temponbus ac locis ad popuium ha-
buerat : at , ne alterum prodiret in vulgus „ fuit impedimento morbus ille , quem diximus.
non enim erat magis do£tus quam eloquens ; fed utraque in re plurimum prseftitit atque di-
ferta ejus vox j & eruditis auribus digna, in prascipuis ltalice civitatibus audita, admirationes 6c
plaufus fibi corifecit ; ac Bononia: prsfertim ita probata eft , ut in folemnibus quibufdam fup-
plicationibus , cum excitandus elTet aliquis , qm ad populum verba faceret , ex triginta magni
nominis concionatoribus , ab ampliflimo illo Senatu fit ele£tus , cui illse partes demandarentur ,
& ob amcenitatem ingenii, qua florebat , dignus fuerit habitus , cui Comitis Aldobrandi opera,
ipfi Senarui dicata , verum inchoata , ac nondum perfecta , abfolvenda ac perficienda traderen-
tur j cujufque opera , ad tradendam in eo Gymnafio Theologiam, annua ducentorum aureorum
mercede conduceretur. Sed , num, quia poterat optime loqui ac fcribere, in aliis docendis in-
ftituendifque non fatisfaciebat ? at , hoc quoque in genere , iaboravit, & excelluit. etenim Ro-
mx facras hteras interpretatus eft 5 Macerata?. Theologiam*, Patavii Hebraicas iiteras docuit;
prseterea , tum ibi , tum Perufii, tum Recineti , 'difcentium ftudhs praefuit. Qtiid multa ? ni-
hil erat in ftudiis literarum honeftum ac pulcrum , ad quod ille maxima , a natura , adjumenta
non haberet. Sed homo , ocii quietifque in primis cupidus , quique nihil tam laborabat, quam
ut aeternam fibi gloriam ; fcriptorum fuorum fama , conficeret , fecretum femper aliquem 8c re-
motum ab arbitris locum quxrebat, ubi fcriptioni operam daret. ac pnmum , Fanum lecefftt :
verum , lbi adeo eum ocii portum , quem fperaverat, non inv.enit, ut etiam varios ac fsevos in-
fe&ationum flu£tus, maxima ex parte a fe commotos ac concitatos, incurreret; quod in pravos
atque corruptos totius Ordinis ac fuorum moderatorum mores inveheret ; quos fortafte corrigen-
dos , emendandos , atque etiam gravi aliqua animadveriione coercendos diceret. atque hos flu-
ctus facile , fi quieffet, evitare potuiflet : fed probum eum efle virum oportet , qui alios efle
probiores quam lpie fit , poftulat. nam, quid eft tam intolerandum, quam ab altero rationem
vitae repofcere eum , qui^ion poflit fuas reddere ? Ac non poftremum infectationis illius, quam
ille fubiit , caput fuit nimia atque fufpecta' mulierum confuetudo , quibus erat addiftus. neque
novum faciebat : nam ego non paucos , cupidos literarum , hoc vitio cumulatos inveni, quos,
ficubi, cum ftudiorum ac laborum fatietas atque odium ceperat , ad mulieres videbam confuge-
re , atque in iilecebrofa earum fuavitate illam expliere^ miferiam ex animo. Qui omnes fiuclrus
funt, Oliverii Scacchi , germani fratris , fed e'x jufta uxore nati , opera auxilioque, fedatijqui
tum in Urbe , fecTator aulse , morabatur : qui etiam , peffime ab ipfo fibi relatam efle gratiam,
ajebat, utpote ingrato , fuorumque parum vel nihii ferme ftiidiofo. habebat enim hoc , ut , ac-
cepto beneficio , obliviofus extemplo fieret , neque mortalium quemquam , re , opera , aut
commendatione fua , juvaret. Ejus igitur infectationis periculis , fratris ut diximus opera, fun-
£tus , optione data , ubinam vellet elte , Ripam tranfonem elegit , locum , ftudiorum fuorum
rationibus aptum. Sed Magiftri generalis Comitiisanno cioidcxviii Rdmas habitis, fra-
tris hortatu , Romam fe contulit, ubi pro eo, quod ejus nomen magna erat apud omnes fama ,
fummis eft do£torum virorum omnium falutationibus & amplexibus exceptus , atque a Scipione
Cobellutio S. Sufanna; Cardinali in clientelam fufceptus ; qui doctis fe viris deditum efle often-
¥ : ■■ 11 * # # debat