Universitätsbibliothek HeidelbergUniversitätsbibliothek Heidelberg
Metadaten

Schwartze, Moritz Gotthilf
Das alte Aegypten oder Sprache, Geschichte, Religion und Verfassung des alten Aegyptens: nach den altägyptischen Original-Schriften und den Mittheilungen der nichtägyptischen alten Schriftsteller (Band 1) — Leipzig, 1843

DOI Page / Citation link: 
https://doi.org/10.11588/diglit.17156#0575

DWork-Logo
Overview
loading ...
Facsimile
0.5
1 cm
facsimile
Scroll
OCR fulltext
von ChampoIIion.

52t

des Staates eine Menge Wörter von den einen mit J, von den anderen mit V gesprochen und ge-
schrieben l). Es fand in dieser Zeit ein wahrer Kampf zwischen dem U- und I-Laute Statt, indem,
wie uns die Grammatiker berichten, das von den älteren Römern sehr begünstigte V von den Heroen
der Ciceronianischen und Augusteischen Periode befehdet und dergestalt überwältigt wurde, dass
man in mehre der am Häufigsten gebrauchten Formen wie sumus, possumus, volumus, nolumus das
I einführte, aus denen es die Folgezeit wieder verbannte. Hierin könnte man nun auf den ersten
Anblick eine blosse Verschiedenheit, ein leidiges Auseinandergehen der beiden Laute, nicht aber
ein durch ihre beiderseitige Natur bedingtes Ineinandergehen wahrnehmen. Allein das Letztere er-
hellt augenblicklichst, so bald wir uns nur nach dem Grunde dieser Erscheinung umsehen. Das I
und U hatte nämlich, wie sich die Grammatiker ausdrücken 2), einen magern und einen fettern
Laut. Der magere oder dünnere Laut des I bestand wahrscheinlich in dem uns geläufigen I-Laute.
Der fettere oder vollere Laut näherte sich durch eine tiefere Schattirung dem U-Laute, so wie
umgekehrt der fette oder volle U-Laut aus seiner Tiefe durch eine hellere Tonfärbung zu dem I
empor stieg und eben bei dem fetten I in einem ihnen beiden gemeinschaftlichen Mittellaute zusain-

1) Oüinth.iax. Inst. Or. I. VII, 13. Eliam optimus, maximus, ut mediam I literain, quae veteribus V fiierat, accipe-
rent, C. prlmum Caesaris inscriptione traditur factum. Coknut. bei Cassiod. de Orthogr. p- 2284. Lacrutnäe an lacri-
mae, maxumus au maximus, et si quae slmilfa suut, scribi debeant, quaesitum est. Terentius Varro tradidit, Caesarein
per I ejusmodi verba solifum esse enuntiare et scribere, inde propter aucloritalem tanti viri cousuetudiuem factam. Sed
ego in autiquiorum multo libris quam C. Caesar est, per V pleraque scripta invenio, optumus, intumus, pulchervumus, lu-
bido, dicundum, faciundum, maxumae, monumentum, contumelia, minumae. Melius tarnen est et ad enuntiaudum, et ad
scribondum, I Iitera pro V ponere, in quod jam consuetudö inclinavit. Mar. Victokin\ Art. Gram. I. p. 2456. Licinius
Calvus — — Consultant senati ipse scripsit et ad C. Caesarein senatiis consultmn. Idem optinms, maximus scripsit, nun
Vit nos per V literam. Divus Auguslus genilivo casu hnjus domus per 0, non ut nos per V literam scripsit, Messala, Bru-
tus, Agrippa pro sumus simus. Sueto.v. Ovtav. 87.--item (ponit Oct.) simus pro sumus et domos genitivo casu sin-

gnlari pro domus. Xec unquam aliter liaec duo, ne quis mendam magis quam consueludinem putet. August m ar aber kein
grosser Orthograpb s. ibid. 88. Ortliograpliiam — — non adeo custodit ac videtur eorum polius sequi opinionem, qui per-
inde scribendum ac Joquamur, exislimavit. Vel. Long, de Orthogr. p. 2228. Autiquis varie etiam scriptitatum est, man-
cupium, aucupium, manulüae; siquidcm C. Caesar per I scripsit, ut apparet ex titulis ipsius, at Auguslus I per V ut testes
sunt ejus iuscriptiones. — Das Carm. Arval. enthält v. .5. 6. LIMENSALLSTABEHBEK, was Laszi erklärt durch: lumen
0.vii>iv=).oiim>v) maris siste herber (e forte epiteto di Marte), Ghotkfkxd erklärt: lumen solis sla (herber—)fervere. In
beiderlei Fällen stände also I für V. Die Col. liostr. giebt maXIMOSQVE, hingegen OL.OKVM=illoruin; die Inscr. Scip.
Harb. VIBTVTEI PAKISVMA FVIT ; SC. de Bacchan. REM CAPYTALEM, l'ACILYMED, NOMINVS L,ATlM=nomiuis lat.,
«naloge Genitive VENEBVS, CEIIEKVS, AEDES HONORYS, s. Eabbktti Inscript. p. 626. uo. 225. p. 635. no. 29S. Ma-
.zochii Comment. in Titul. Amphith. Camp. ed. Pole.v. p. 667., AEDE KASTOKVS Ghutkk. p. CCCCXCIX. 12. vgl. LIX,
8. u. hierzu Obklu Inscr. hat. I. p. 432. Duspudet—dispudet, adducitor^addicitor s. Gbavina Origin. lur. p. Ü5. vgl.
GuuTBa Ind. Gravi, p. XCV. V pro I. p. LXXXIX. I pro V.

2) QvmntAAX. Inst. Or. I. IV, 7. Medius est quidam U et I literae sonus; non enlm sie Optimum dlclmus, ut opi-
mum; et in here neque E plane neque I auditur. vgl. not. 1). Vkl. Long, de Orthogr. p. 2216. I vero Iitera interdum exilis
est, interdum pinguis: ut in eo quod est prodit, vinclt, condit, exilius volo sonare: in eo vero, quod signlßcatur prodire,
rincire, condire, aeque usque pinguescit, ut jam in ambiguilalem cadat, utrum per I quaedam habeant dlci an per V, ut
est optumus, maxumus. In quibus adnotandum, antiquum serinonem plenioris sonus fuisse et, "t ait Cicero, rusticanum
atque illis fere placuisse per V talia scribere et euunciare. Erravere autem Grammatici, qui putaverunt superlativa per
V enunciari. Ut enim concedamus illis in optimo, in maximo, in pulcherrimo, in justissimo, quid facient in bis nominibus,
in quibus aeque manet eadem quaestio, superlatione sublala, manubiae an manibiae, libido an lubido? Nos vero postquam
exi)itas sermonis deleclare coepit, usque I Iitera castigamus Ulam pinguitudinem, non tarnen ut plene I literam enuuciare-
inus. Et contendaui, quosdam alia nomina per V scribere, qui antiquorum voluutates sequnnturj nec tarnen sie enuncient,
quomodo scribant. — p. 2219. Quibusdam literis deiieimus , quas (amen sonus enunciationis arcessit, ut cum dicimus vir-
tutem et virum fortem consulem Scipionem esse, periisse (perveuisse) fere ad aures peregrinam literam (sc. Y) invenies.
p. 2228. Sequitur igitur electio, utrumne per antiquum souum, qui est pinguissimus et V literam occupabat, velit quis enun-
clare, an per huue, qui jam videtur elegantior, exilius, id est per I literam has proferat voces. p. 2229. Nonnulli eliam
varie, modo per V modo per I scripseruut artibus, ut cum juxta significatiouem arcus essent, ut arcus et partus, V Iitera in

66
 
Annotationen