DOI Artikel:
Śnieżyńska-Stolot, Ewa; Kasimir: Nagrobek Kazimierza Wielkiego w katedrze wawelskiej
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.17922#0011
EWA ŚNIEŻYŃSKA-STOLOT
NAGROBEK KAZIMIERZA WIELKIEGO
W KATEDRZE WAWELSKIEJ
WSTĘP
Wśród średniowiecznych zabytków na ziemiach Polski nagrobek Kazi-
mierza Wielkiego jest czołowym dziełem tak zwanej małej architektury oraz
niepoślednim zespołem rzeźby architektonicznej i figuralnej 1. W grupie na-
grobków tumbowych Małopolski stoi on na drugim miejscu co do czasu po-
wstania, będąc jednocześnie najstarszym z istniejących w Polsce nagrobków
baldachimowych. Zabytek ten stanowi ponadto niemal jedyny w Europie
zachowany przykład nagrobka z baldachimem stojącym na tumbie, podczas
gdy inne nagrobki tego rzadko stosowanego typu uległy zniszczeniu i znane
są głównie z przekazów piśmiennych i materiałów ikonograficznych. Orygi-
nalne i nie znajdujące u nas w w. XIV analogii jest również rozwiązanie boków
tumby, gdyż, jak to się powszechnie zdarza, postacie umieszczone pod zdo-
biącymi je arkadami nie stoją, lecz siedzą. Architektoniczna i rzeźbiarska strona
nagrobka reprezentuje niepoślednie walory artystyczne, które przerastają
miejscowe środowisko i każą szukać jego twórcy poza granicami kraju. Zna-
czenie zabytku krakowskiego podnosi — z punktu widzenia historii — osoba
wybitnego króla, dla którego nagrobek ten został wystawiony. Powyższe względy
przyczyniły się do szerokiego zainteresowania nagrobkiem Kazimierza Wiel-
kiego zarówno w polskiej, jak i obcej literaturze. Mimo jednak licznych wzmia-
nek, a nawet cennego opracowania monograficznego, sprawa artystycznego
pochodzenia tego zabytku pozostaje wciąż otwarta. Wśród problemów poru-
szonych w literaturze dotyczącej nagrobka zarysowują się trzy główne zagad-
nienia. Są to: próba ustalenia środowiska artystycznego, z którego wyszedł
twórca nagrobka kazimierzowskiego, osoba fundatora nagrobka oraz identy-
fikacja postaci na bokach tumby.
Najobszerniej zajmowano się sprawą środowiska artystycznego, w którym
powstał nagrobek, łącząc interesujący nas zabytek kolejno z czterema kręgami:
francusko-węgierskim, włoskim, austriackim oraz z warsztatem Parlerów.
W r. 1871 Władysław Łuszczkiewicz wysunął hipotezę, że dzieło ma
«charakter francuski», że wykonano je poza granicami Polski, a «ubiory ma-
łych postaci i typy madziarskich głów każą się domyślać pochodzenia tego
pomnika z tego środowiska, co katedra w Koszycach na Węgrzech» 2. Hipo-
teza Łuszczkiewicza o francusko-węgierskim pochodzeniu zabytku zaciążyła
po części na późniejszej literaturze. Powtórzył ją Feliks Kopera oraz Józef
Muczkowski, który w r. 1904 poświęcił kilka słów nagrobkowi kazimierzow-
1 — Studia do Dziejów Wawelu ł
NAGROBEK KAZIMIERZA WIELKIEGO
W KATEDRZE WAWELSKIEJ
WSTĘP
Wśród średniowiecznych zabytków na ziemiach Polski nagrobek Kazi-
mierza Wielkiego jest czołowym dziełem tak zwanej małej architektury oraz
niepoślednim zespołem rzeźby architektonicznej i figuralnej 1. W grupie na-
grobków tumbowych Małopolski stoi on na drugim miejscu co do czasu po-
wstania, będąc jednocześnie najstarszym z istniejących w Polsce nagrobków
baldachimowych. Zabytek ten stanowi ponadto niemal jedyny w Europie
zachowany przykład nagrobka z baldachimem stojącym na tumbie, podczas
gdy inne nagrobki tego rzadko stosowanego typu uległy zniszczeniu i znane
są głównie z przekazów piśmiennych i materiałów ikonograficznych. Orygi-
nalne i nie znajdujące u nas w w. XIV analogii jest również rozwiązanie boków
tumby, gdyż, jak to się powszechnie zdarza, postacie umieszczone pod zdo-
biącymi je arkadami nie stoją, lecz siedzą. Architektoniczna i rzeźbiarska strona
nagrobka reprezentuje niepoślednie walory artystyczne, które przerastają
miejscowe środowisko i każą szukać jego twórcy poza granicami kraju. Zna-
czenie zabytku krakowskiego podnosi — z punktu widzenia historii — osoba
wybitnego króla, dla którego nagrobek ten został wystawiony. Powyższe względy
przyczyniły się do szerokiego zainteresowania nagrobkiem Kazimierza Wiel-
kiego zarówno w polskiej, jak i obcej literaturze. Mimo jednak licznych wzmia-
nek, a nawet cennego opracowania monograficznego, sprawa artystycznego
pochodzenia tego zabytku pozostaje wciąż otwarta. Wśród problemów poru-
szonych w literaturze dotyczącej nagrobka zarysowują się trzy główne zagad-
nienia. Są to: próba ustalenia środowiska artystycznego, z którego wyszedł
twórca nagrobka kazimierzowskiego, osoba fundatora nagrobka oraz identy-
fikacja postaci na bokach tumby.
Najobszerniej zajmowano się sprawą środowiska artystycznego, w którym
powstał nagrobek, łącząc interesujący nas zabytek kolejno z czterema kręgami:
francusko-węgierskim, włoskim, austriackim oraz z warsztatem Parlerów.
W r. 1871 Władysław Łuszczkiewicz wysunął hipotezę, że dzieło ma
«charakter francuski», że wykonano je poza granicami Polski, a «ubiory ma-
łych postaci i typy madziarskich głów każą się domyślać pochodzenia tego
pomnika z tego środowiska, co katedra w Koszycach na Węgrzech» 2. Hipo-
teza Łuszczkiewicza o francusko-węgierskim pochodzeniu zabytku zaciążyła
po części na późniejszej literaturze. Powtórzył ją Feliks Kopera oraz Józef
Muczkowski, który w r. 1904 poświęcił kilka słów nagrobkowi kazimierzow-
1 — Studia do Dziejów Wawelu ł