Studia do Dziejów Wawelu (4.1978)

• Jw., s. II, fig. 5.

7 Jw., s. 12, fig. 6, nr inw. Zbiorów Czartoryskich
249, nr kat. 201.

8 Komornic ki, o. c, s. 27 i 28, fig. 31.
1 Jw., s. 29- 31.

10 Jw., s. 60, fig. 79. — S. Tomkowicz, Bernard
Morando, Santi Guci i Marcin Kober, artyści XVI w. (Prace
KHS II, 1920—1922, s. XLIV. — K. Sinko, Santi

Gucci Fiorentino i jego szkoła, Kraków 1933, s. 7 10
fig. 1. — A. Fisc hingor, Santi Gucci architekt i rzeźbiarz
królewski XVI wieku (Biblioteka Wawelska 3, Kraków
1969)-

11 G. Elgenstierna, Den inlroducerade sienska adelns
dttartaiior VIII, Stockholm 1934, s. 514, tabl. 5, s.
515, tabl. 8.

JANIKA GOSTWICKA

BRUSTOLONIANA W ZBIORACH WAWELSKICH

Z końcem w. XVII i na początku
w. XVIII słynny rzeźbiarz Andrea Bru-
stolon (1662—1732) 1 założył w Wenecji
szkołę meblarską (scuola di mobilieri),
która dzięki rozpowszechnieniu nowych,
specyficznych form przeszła do historii
meblarstwa pod nazwą: produzione bru-
stoloniana2. Sam jej twórca, który wy-
rósł w atmosferze seicento w pracowni
rzeźbiarskiej swego ojca Jacopa oraz w pra-
cowni Filipa Parodi z Genui stwarza
dzięki swemu nieprzeciętnemu talentowi
dzieła prawie bliższe rzeźbie niż meblom,
podporządkowując w pewnym sensie użyt-
kowość — formie. Wprowadza bowiem
jako element zdobniczy figurę ludzką,
zwierzęta^ ptaki, owoce, kwiaty, konary
drzew, komponując je bez powiązań ra-
cjonalistycznych, lekceważąc przyczyno-
wość realistycznego świata i podporządko-
wując wszystkie te elementy tylko spra-
wom kompozycyjnym kręgu przez siebie
stworzonego. Stąd moment charakterys-
tyczny zresztą dla sztuki manieryzmu
włoskiego, kontynuowany w okresie tzw.
tra barocco e rococo, stał się pomostem
do łagodnego przejścia sztuki w kierunku
settecento e baroccheto charakteryzując się
zmianą jednych form w inne, logicznie
niepowiązane, jak np. głowa lwa prze-
chodząca w konar drzewa czy liść akantu
itp. Rola zaś Andrea Brustolona w zakresie
współtworzenia nowego stylu była dość
ważna w historii meblarstwa.

Andrea Brustolon, który mając 15 lat

przybył z Belluno do Wenecji, włączył
się w nurt przemian stylowych, jakie się
tam właśnie dokonywały i tak został
współtwórcą settecento veneiiano. Rzeźbił on
meble trochę może zbyt skomplikowane
i mało praktyczne, jak to stwierdza m. in.
Terni de Gregori3, ale dzięki nim doszedł
do ujawnienia jego specyficzny tempera-
ment rzeźbiarski jako „famoso seultore".
Meble bowiem, które tworzył, zwłaszcza
fotele były wykonane pod względem kon-
strukcji rzemieślniczej raczej nieprawid-
łowo: posiadały np. zbyt krótkie zaczo-
powania, za wąskie i zbyt delikatne os-
krzynienia, a cały punkt ciężkości był
położony na stronę programu kompo-
zycji rzeźby. Takie właśnie są trzy fotele
znajdujące się w Państwowych Zbiorach
Sztuki na Wawelu. Są to meble należące
do typu mobili da parata 4, z wysokimi, silnie
w tył odchylonymi zapieckami (fig. 1).
Poręcze i nóżki wraz z poprzeczkami
posłużyły artyście do wypowiedzenia się
w bogatej rzeźbie wykonanej w buk-
szpanie. Wśród liści akantu wraz z owo-
cami i kwiatami stoją po dwa putta
z każdej strony: jedno umieszczone przy
zapiecku obejmuje orła (fig. 2), drugie
zaś poniżej poręczy podtrzymuje głowę
fantastycznego lwa wtopioną w wygięty
konar drzewa (fig. 3). Nogi przednie
są wsparte na lwach przechodzących
w akant, tylne zakończone lwimi łapami,
zapiecek i siedzenie o niskim oskrzynieniu
obite są późniejszą tkaniną w rodzaju

402