DOI Artikel:
Krasny, Piotr: Kościół parafialny w Hodowicy
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.22258#0041
Piotr Krasny
Instytut Historii Sztuki UJ
Kraków
KOŚCIÓŁ PARAFIALNY W HODOWICY1
Kościół parafialny w Hodowicy uchodzi za jedną z najcenniejszych pod
względem artystycznym budowli wzniesionych w w. XVIII na ziemiach Rusi
Czerwonej. Świątynia ta angażowała już od dawna uwagę badaczy, ale nie
doczekała się kompleksowego opracowania monograficznego.
Kościół ów został przypisany Bernardowi Meretynowi przez Tadeusza
Mańkowskiego2. Atrybucja ta nie była nigdy kwestionowana, a w r. 1965
potwierdziło ją odnalezienie podpisu architekta na odwrocie płaskorzeźby
pochodzącej z ambony z hodowickiej świątyni3.
Dyskusja naukowa dotyczyła przede wszystkim udziału Meretyna w aran-
żacji prezbiterium kościoła. Mańkowski uznał, że powstała ona w oparciu
0 projekt tego architekta, zrealizowany dokładnie przez twórcę rzeźb (Pinsla
1 jego warsztat) i malowanego ołtarza4. Zbigniew Hornung przeciwstawił się tej
opinii. Jego zdaniem, Meretyn zaprojektował do świątyni w Hodowicy ołtarz
architektoniczny, którego nie zrealizowano z powodu śmierci architekta,
wykonując tylko „prowizorium" w postaci „malarskiej imitacji"5. Ową hipo-
tezę zakwestionował Mieczysław Gębarowicz, zwracając uwagę, iż materiały
archiwalne świadczą jednoznacznie, iż kościół był ozdobiony „w najprzyzwoit-
szy sposób" jeszcze za życia Meteryna6.
Żaden z tych badaczy nie przeprowadził szczegółowej analizy stylistycz-
nej hodowickiej świątyni. Nie wyjaśniono genezy jej form, ani nie wyróżniono
nowatorskich rozwiązań zastosowanych w tej budowli. Próba rozwiązania
owych problemów będzie najważniejszym wątkiem tego artykułu.
Sądzę, że aranżacja prezbiterium świątyni w Hodowicy jest dziełem
podporządkowanym jednolitej koncepcji, wypracowanej przez architekta i po-
wiązanej efektownie z architekturą całego wnętrza. Dla potwierdzenia tej
opinii postaram się wskazać w tych rozważaniach wzory hodowickiej aran-
żacji, odnoszące się zarówno do skomponowania zespołu rzeźb, jak i sposobu
zestawienia figur i malowanej struktury ołtarzowej.
Instytut Historii Sztuki UJ
Kraków
KOŚCIÓŁ PARAFIALNY W HODOWICY1
Kościół parafialny w Hodowicy uchodzi za jedną z najcenniejszych pod
względem artystycznym budowli wzniesionych w w. XVIII na ziemiach Rusi
Czerwonej. Świątynia ta angażowała już od dawna uwagę badaczy, ale nie
doczekała się kompleksowego opracowania monograficznego.
Kościół ów został przypisany Bernardowi Meretynowi przez Tadeusza
Mańkowskiego2. Atrybucja ta nie była nigdy kwestionowana, a w r. 1965
potwierdziło ją odnalezienie podpisu architekta na odwrocie płaskorzeźby
pochodzącej z ambony z hodowickiej świątyni3.
Dyskusja naukowa dotyczyła przede wszystkim udziału Meretyna w aran-
żacji prezbiterium kościoła. Mańkowski uznał, że powstała ona w oparciu
0 projekt tego architekta, zrealizowany dokładnie przez twórcę rzeźb (Pinsla
1 jego warsztat) i malowanego ołtarza4. Zbigniew Hornung przeciwstawił się tej
opinii. Jego zdaniem, Meretyn zaprojektował do świątyni w Hodowicy ołtarz
architektoniczny, którego nie zrealizowano z powodu śmierci architekta,
wykonując tylko „prowizorium" w postaci „malarskiej imitacji"5. Ową hipo-
tezę zakwestionował Mieczysław Gębarowicz, zwracając uwagę, iż materiały
archiwalne świadczą jednoznacznie, iż kościół był ozdobiony „w najprzyzwoit-
szy sposób" jeszcze za życia Meteryna6.
Żaden z tych badaczy nie przeprowadził szczegółowej analizy stylistycz-
nej hodowickiej świątyni. Nie wyjaśniono genezy jej form, ani nie wyróżniono
nowatorskich rozwiązań zastosowanych w tej budowli. Próba rozwiązania
owych problemów będzie najważniejszym wątkiem tego artykułu.
Sądzę, że aranżacja prezbiterium świątyni w Hodowicy jest dziełem
podporządkowanym jednolitej koncepcji, wypracowanej przez architekta i po-
wiązanej efektownie z architekturą całego wnętrza. Dla potwierdzenia tej
opinii postaram się wskazać w tych rozważaniach wzory hodowickiej aran-
żacji, odnoszące się zarówno do skomponowania zespołu rzeźb, jak i sposobu
zestawienia figur i malowanej struktury ołtarzowej.