DOI Artikel:
Kowalczyk, Jerzy: Kościoły późnobarokowe w diecezji kamienieckiej
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.22259#0087
Jerzy Kowalczyk
Instytut Sztuki PAN
Warszawa
KOŚCIOŁY PÓŹNOBAROKOWE
W DIECEZJI KAMIENIECKIEJ1
Struktura terytorialna diecezji. Historyczna granica łacińskiej diecezji
kamienieckiej, utworzonej w 1375 r., pokrywa się niemal dokładnie z obszarem
dawnego województwa podolskiego (il. 1). Dwie sąsiadujące od wschodu
prowincje — województwo bracławskie i województwo kijowskie — po-
krywają się z dekanatem bracławskim, należącym do diecezji łuckiej, oraz
z diecezją kijowską, zw. też żytomierską. Jest to obszar większy niż Podole, ale
z mniejszą liczbą parafii i świątyń katolickich. Pod względem wielkości
terytorium i gęstości parafii można porównać diecezję kamieniecką z sąsiadu-
jącym z nią od północy archidiakonatem łuckim, zajmującym niemal cały
obszar Wołynia.
Według ustaleń Stanisława Li taka diecezja kamieniecka w 1772 r. liczyła
pięćdziesiąt dziewięć parafii. W pięciu z nich były kościoły filialne. Parafie były
zgrupowane w sześciu dekanatach z siedzibami w znaczniejszych ośrodkach:
Czarnokozińcach, Dunajowcach, Jazłowcu, Międzyborzu, Satanowie, Szaro-
grodzie2. Stolica diecezji —Kamieniec Podolski — w owym czasie znajdowała
się w dekanacie czamokozinieckim, jednak przynależność parafii do dekanatów
ulegała zmianom. Katolicy stanowili zaledwie 10% ludności Podola (tyle samo
co wierni wyznania mojżeszowego)3. W województwie podolskim w 1778 r.
liczba ludności wynosiła 392 tys.4, a katolików było ok. 40 tys., zatem jeden
kościół parafialny przypadał na ok. 660 wiernych. Siedzibami kościołów
parafialnych były osady miejskie, tylko 10% kościołów parafialnych i filial-
nych znajdowała się na wsi5. Osiem parafii prowadziły zakony6. Na Podolu
w 1772 r. istniało osiemdziesiąt siedem świątyń katolickich — w tym
dwadzieścia pięć zakonnych — nie licząc greckokatolickich i ormiańskich. Do
tej liczby należałoby doliczyć kaplice domowe z uprawnieniami mszalnymi,
które znajdowały się w rezydencjach bogatej szlachty i magnatów.
Instytut Sztuki PAN
Warszawa
KOŚCIOŁY PÓŹNOBAROKOWE
W DIECEZJI KAMIENIECKIEJ1
Struktura terytorialna diecezji. Historyczna granica łacińskiej diecezji
kamienieckiej, utworzonej w 1375 r., pokrywa się niemal dokładnie z obszarem
dawnego województwa podolskiego (il. 1). Dwie sąsiadujące od wschodu
prowincje — województwo bracławskie i województwo kijowskie — po-
krywają się z dekanatem bracławskim, należącym do diecezji łuckiej, oraz
z diecezją kijowską, zw. też żytomierską. Jest to obszar większy niż Podole, ale
z mniejszą liczbą parafii i świątyń katolickich. Pod względem wielkości
terytorium i gęstości parafii można porównać diecezję kamieniecką z sąsiadu-
jącym z nią od północy archidiakonatem łuckim, zajmującym niemal cały
obszar Wołynia.
Według ustaleń Stanisława Li taka diecezja kamieniecka w 1772 r. liczyła
pięćdziesiąt dziewięć parafii. W pięciu z nich były kościoły filialne. Parafie były
zgrupowane w sześciu dekanatach z siedzibami w znaczniejszych ośrodkach:
Czarnokozińcach, Dunajowcach, Jazłowcu, Międzyborzu, Satanowie, Szaro-
grodzie2. Stolica diecezji —Kamieniec Podolski — w owym czasie znajdowała
się w dekanacie czamokozinieckim, jednak przynależność parafii do dekanatów
ulegała zmianom. Katolicy stanowili zaledwie 10% ludności Podola (tyle samo
co wierni wyznania mojżeszowego)3. W województwie podolskim w 1778 r.
liczba ludności wynosiła 392 tys.4, a katolików było ok. 40 tys., zatem jeden
kościół parafialny przypadał na ok. 660 wiernych. Siedzibami kościołów
parafialnych były osady miejskie, tylko 10% kościołów parafialnych i filial-
nych znajdowała się na wsi5. Osiem parafii prowadziły zakony6. Na Podolu
w 1772 r. istniało osiemdziesiąt siedem świątyń katolickich — w tym
dwadzieścia pięć zakonnych — nie licząc greckokatolickich i ormiańskich. Do
tej liczby należałoby doliczyć kaplice domowe z uprawnieniami mszalnymi,
które znajdowały się w rezydencjach bogatej szlachty i magnatów.