DOI Artikel:
Betlej, Andrzej: Kościół parafialny w Kąkolnikach
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.22259#0218
216
Andrzej Betlej
płaskie, oszczędne, purystyczne aż do przesady podziały można określić jako
bardzo rygorystyczny framwerk. Uwagę w rzucie kościoła (ił. 1) zwraca
konsekwentne dążenie do centralizacji przestrzeni (zrównoważenie przestrzeni
prezbiterium i chóru, wież i aneksów przy prezbiterium). Warto odnotować
także zastosowanie przez architekta sklepienia typu „kapa czeska”. Na
terenach metropolii lwowskiej powstaje we wspomnianym okresie wiele
zbliżonych świątyń parafialnych, o skromnych podziałach ramowych, połączo-
nych z wertykalnymi proporcjami, takich jak np. kościoły w Hussakowie
(przebudowa w 1. 1777—80)20, Miżyńcu (ok. r. 1765) czy Malechowie. Ta
ostatnia budowla to archiwalnie potwierdzone dzieło Piotra Polejowskiego
(r. 1778)21. W tym kontekście ważna jest informacja zawarta w aktach
„fabryki” kościoła katedralnego we Lwowie z r. 1766, o wyjeździe tego
architekta do Kąkolnik22; być może więc z jego nazwiskiem należałoby łączyć
prace przy świątyni w Kąkolnikach23.
Dekoracja malarska
Iluzjonistyczne freski uzupełniają podziały architektoniczne ścian wnę-
trza — w pasie fryzu znajdują się malowane tryglify oraz płyciny z insygniami
biskupimi i ornamentem rocaille. Analogiczne płyciny namalowano w pod-
łuczach arkady tęczowej, nisz ołtarzowych, na gurtach sklepiennych i w roz-
glifieniach okien. Na sklepieniu prezbiterium zachowana jest ąuadratura
przedstawiająca kopułę w skrócie ukośnym, pod którą rozgrywa się scena
Hołdu Trzech Króli (il. 4). Na ścianach prezbiterium, powyżej wejść do skarbca
i zakrystii, umieszczono w malowanych ramach sceny: od południa — Wskrze-
szenie Łazarza, od północy — Wieczerzę w Emaus. Na obu ścianach, powyżej
belkowania, po bokach okien znajdują się przedstawienia starotestamen-
towych Sybilli. Na sklepieniu nawy malowidła uległy w większości zniszczeniu,
poza fragmentem sceny Znalezienie Krzyża Świętego w przęśle zachodnim. Na
granicy przęseł nawy umieszczono przedstawienia Ucieczki do Egiptu (od pn.)
i Hołdu pasterzy (od pd.).
Powyżej nisz ołtarzowych, po bokach łuków, ukazano postacie Doktorów
Kościoła. Na zachodniej ścianie — po bokach łuku arkady tęczowej — znaj-
dują się postaci aniołów, adorujące klęczącą postać kobiecą, trzymającą chustę
św. Weroniki. Na ścianie tarczowej wschodniej, po bokach łuku, umieszczono
fragmenty niezidentyfikowanych scen, a powyżej — scenę Śmierci Mojżesza.
Pod chórem muzycznym, po obu stronach wejścia, przedstawiono ŚŚ. Pustel-
ników oraz Chrystusa z dziećmi. Balustrada chóru muzycznego ozdobiona jest
płycinami z inskrypcjami: ANNO 1732. ERECTA ANNO DNI. 1782.
CONSECRATA ANNO 1870. RENOVATA. Powyżej chóru muzycznego, na
ścianie wschodniej, po obu stronach okna namalowano wizerunki Dawida
i Św. Cecylii. Na ścianie bocznej znajduje się przedstawienie — na iluzjonis-
Andrzej Betlej
płaskie, oszczędne, purystyczne aż do przesady podziały można określić jako
bardzo rygorystyczny framwerk. Uwagę w rzucie kościoła (ił. 1) zwraca
konsekwentne dążenie do centralizacji przestrzeni (zrównoważenie przestrzeni
prezbiterium i chóru, wież i aneksów przy prezbiterium). Warto odnotować
także zastosowanie przez architekta sklepienia typu „kapa czeska”. Na
terenach metropolii lwowskiej powstaje we wspomnianym okresie wiele
zbliżonych świątyń parafialnych, o skromnych podziałach ramowych, połączo-
nych z wertykalnymi proporcjami, takich jak np. kościoły w Hussakowie
(przebudowa w 1. 1777—80)20, Miżyńcu (ok. r. 1765) czy Malechowie. Ta
ostatnia budowla to archiwalnie potwierdzone dzieło Piotra Polejowskiego
(r. 1778)21. W tym kontekście ważna jest informacja zawarta w aktach
„fabryki” kościoła katedralnego we Lwowie z r. 1766, o wyjeździe tego
architekta do Kąkolnik22; być może więc z jego nazwiskiem należałoby łączyć
prace przy świątyni w Kąkolnikach23.
Dekoracja malarska
Iluzjonistyczne freski uzupełniają podziały architektoniczne ścian wnę-
trza — w pasie fryzu znajdują się malowane tryglify oraz płyciny z insygniami
biskupimi i ornamentem rocaille. Analogiczne płyciny namalowano w pod-
łuczach arkady tęczowej, nisz ołtarzowych, na gurtach sklepiennych i w roz-
glifieniach okien. Na sklepieniu prezbiterium zachowana jest ąuadratura
przedstawiająca kopułę w skrócie ukośnym, pod którą rozgrywa się scena
Hołdu Trzech Króli (il. 4). Na ścianach prezbiterium, powyżej wejść do skarbca
i zakrystii, umieszczono w malowanych ramach sceny: od południa — Wskrze-
szenie Łazarza, od północy — Wieczerzę w Emaus. Na obu ścianach, powyżej
belkowania, po bokach okien znajdują się przedstawienia starotestamen-
towych Sybilli. Na sklepieniu nawy malowidła uległy w większości zniszczeniu,
poza fragmentem sceny Znalezienie Krzyża Świętego w przęśle zachodnim. Na
granicy przęseł nawy umieszczono przedstawienia Ucieczki do Egiptu (od pn.)
i Hołdu pasterzy (od pd.).
Powyżej nisz ołtarzowych, po bokach łuków, ukazano postacie Doktorów
Kościoła. Na zachodniej ścianie — po bokach łuku arkady tęczowej — znaj-
dują się postaci aniołów, adorujące klęczącą postać kobiecą, trzymającą chustę
św. Weroniki. Na ścianie tarczowej wschodniej, po bokach łuku, umieszczono
fragmenty niezidentyfikowanych scen, a powyżej — scenę Śmierci Mojżesza.
Pod chórem muzycznym, po obu stronach wejścia, przedstawiono ŚŚ. Pustel-
ników oraz Chrystusa z dziećmi. Balustrada chóru muzycznego ozdobiona jest
płycinami z inskrypcjami: ANNO 1732. ERECTA ANNO DNI. 1782.
CONSECRATA ANNO 1870. RENOVATA. Powyżej chóru muzycznego, na
ścianie wschodniej, po obu stronach okna namalowano wizerunki Dawida
i Św. Cecylii. Na ścianie bocznej znajduje się przedstawienie — na iluzjonis-