DOI Artikel:
Jaroszewski, Tadeusz Stefan: Trylesin: Romantyczna rezydencja Sołtanów na Mohylewszczyźnie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.22259#0255
Tadeusz S. Jaroszewski
Instytut Historii Sztuki UW
Warszawa
TRYLESIN — ROMANTYCZNA REZYDENCJA SOŁTANÓW
NA MOHYLEWSZCZYŹNIE
Twórczość Adama Idźkowskiego, jednego z najwybitniejszych architek-
tów polskich czynnych w XIX w., nie doczekała się dotąd opracowania. Znany
jest przede wszystkimi z dwóch swoich dzieł w Warszawie: przebudowy
katedry Św. Jana w stylu gotyckim i przebudowy dawnego pałacu Saskiego,
któremu nadał charakter klasycyzmu akademickiego. Znane są również jego
poglądy teoretyczne oraz okazały zbiór projektów architektonicznych, opub-
likowany w trzech językach1. Wiadomo też na pewno, że czynny był na
kresach północno-wschodnich I Rzeczypospolitej. Poniżej prezentujemy jego
projekt rezydencji w Trylesinie w dawnej guberni mohylewskiej, której
w ogromnym dziele Romana Aftanazego jednakże próżno szukać2. Może
dlatego, że autor nie miał materiałów dotyczących tej siedziby, a może dlatego,
że stosunkowo szybko przeszła ona w ręce rosyjskie.
Nazwa Trylesin powodowała zabawne skojarzenia. Starszemu pokoleniu
historyków sztuki, pamiętającemu dobrze czasy międzywojenne, przypominała
żywo nazwę renomowanego środka na porost włosów. „Bo Trylisin, bo
Trylisin jest największym wrogiem łysin” — głosił slogan reklamowy tej firmy.
Po roku 1945 produkowany za granicą „Trilisin” nie docierał do Polskiej
Rzeczypospolitej Ludowej, zatem młodszym historykom sztuki Trylesin powi-
nien się kojarzyć tylko z piękną rezydencją Sołtanów koło Mohylewa.
Trylesin Wielki, wieś i folwark w dawnym powiecie mohylewskim na
Białorusi, leży na terytorium, które Rzeczpospolita Polska utraciła na skutek
pierwszego rozbioru. W obecnym stanie badań nie wiemy, od kiedy dobra te
należały do rodziny Sołtanów i jak długo pozostawały w ich rękach, to pewne
tylko, że około połowy XIX w. stanowiły własność jednego z przedstawicieli
białoruskiej linii tego rodu (może Michała, marszałka szlachty powiatu homel-
skiego, zmarłego w 1876 r. — jak sugeruje historyk mgr Andrzej Sołtan).
Instytut Historii Sztuki UW
Warszawa
TRYLESIN — ROMANTYCZNA REZYDENCJA SOŁTANÓW
NA MOHYLEWSZCZYŹNIE
Twórczość Adama Idźkowskiego, jednego z najwybitniejszych architek-
tów polskich czynnych w XIX w., nie doczekała się dotąd opracowania. Znany
jest przede wszystkimi z dwóch swoich dzieł w Warszawie: przebudowy
katedry Św. Jana w stylu gotyckim i przebudowy dawnego pałacu Saskiego,
któremu nadał charakter klasycyzmu akademickiego. Znane są również jego
poglądy teoretyczne oraz okazały zbiór projektów architektonicznych, opub-
likowany w trzech językach1. Wiadomo też na pewno, że czynny był na
kresach północno-wschodnich I Rzeczypospolitej. Poniżej prezentujemy jego
projekt rezydencji w Trylesinie w dawnej guberni mohylewskiej, której
w ogromnym dziele Romana Aftanazego jednakże próżno szukać2. Może
dlatego, że autor nie miał materiałów dotyczących tej siedziby, a może dlatego,
że stosunkowo szybko przeszła ona w ręce rosyjskie.
Nazwa Trylesin powodowała zabawne skojarzenia. Starszemu pokoleniu
historyków sztuki, pamiętającemu dobrze czasy międzywojenne, przypominała
żywo nazwę renomowanego środka na porost włosów. „Bo Trylisin, bo
Trylisin jest największym wrogiem łysin” — głosił slogan reklamowy tej firmy.
Po roku 1945 produkowany za granicą „Trilisin” nie docierał do Polskiej
Rzeczypospolitej Ludowej, zatem młodszym historykom sztuki Trylesin powi-
nien się kojarzyć tylko z piękną rezydencją Sołtanów koło Mohylewa.
Trylesin Wielki, wieś i folwark w dawnym powiecie mohylewskim na
Białorusi, leży na terytorium, które Rzeczpospolita Polska utraciła na skutek
pierwszego rozbioru. W obecnym stanie badań nie wiemy, od kiedy dobra te
należały do rodziny Sołtanów i jak długo pozostawały w ich rękach, to pewne
tylko, że około połowy XIX w. stanowiły własność jednego z przedstawicieli
białoruskiej linii tego rodu (może Michała, marszałka szlachty powiatu homel-
skiego, zmarłego w 1876 r. — jak sugeruje historyk mgr Andrzej Sołtan).