DOI Artikel:
Kałamajska-Saeed, Maria: Freski kościoła Bernardynów w Budsławiu
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.22259#0411
Maria Kałamajska-Saeed
Instytut Sztuki PAN
Warszawa
FRESKI KOŚCIOŁA BERNARDYNÓW W BUDSŁAWIU
Budsław jest niewielką osadą położoną w dość zapadłym zakątku obec-
nego okręgu mińskiego na Białorusi. Nawet dziś dojazd jest trudny: okolica —
obszar dawnej Puszczy Markowskiej — słabo zaludniona, drogi marne.
Tym większe wrażenie sprawia widok olbrzymiej świątyni, z daleka już
widocznej na równinnym terenie. Skali budowli nie są w stanie oddać zdjęcia,
nawet te wykonane w latach dwudziestych (il. 1), kiedy nie przesłaniały jej
rozrośnięte dziś drzewa. Fasada, wraz z ujmującymi ją wieżami, liczy 50
metrów szerokości, zaś długość kościoła wynosi prawie 62 m. Odpowiednio do
tego, co zapowiada bryła, równie monumentalne jest wnętrze transeptowej
bazyliki z pozorną kopułą na skrzyżowaniu naw.
Architektura kościoła w Budsławiu nie będzie przedmiotem moich roz-
ważań, ograniczę się do przypomnienia dat budowy 1767—78 i powołam na
nowe ustalenia Wojciecha Boberskiego, który projekt tej imponującej budowli
przekonywająco przypisał osiadłemu na Witebszczyźnie Józefowi Fontanie1.
Na decyzję o budowie nowego, okazalszego kościoła wpłynęła wielka już
wówczas sława miejsca, w którym od 1613 r. znajdował się cudowny obraz
Matki Boskiej. 12 maja 1767 r., na prośbę tutejszego gwardiana Konstantego
Pensa, oficjał wileński Karol Karp wydał zezwolenie na poświęcenie i położe-
nie kamienia węgielnego, co nastąpiło 29 lipca tegoż roku. Budowę ukończono
w 1778 r., zaś uroczysta konsekracja miała miejsce 7 września 1783 r.
Zapewne przed tą datą zostały wykonane malowidła ścienne, stanowiące
przedmiot mojego zainteresowania. Domniemanie to opieram na sformułowa-
niu zawartym w tekście aktu konsekracji, gdzie wspomniano, iż dokonana
została „una cum altare maiori”2. Rzecz w tym, iż ołtarz wielki oraz ambona
(ze względów oczywistych nie wzmiankowana w cytowanym dokumencie)
wydają się należeć do najpóźniej wykonanych elementów wyposażenia kościo-
ła. Jako jedyne w tym wnętrzu nie są barokowe, lecz klasycystyczne.
Instytut Sztuki PAN
Warszawa
FRESKI KOŚCIOŁA BERNARDYNÓW W BUDSŁAWIU
Budsław jest niewielką osadą położoną w dość zapadłym zakątku obec-
nego okręgu mińskiego na Białorusi. Nawet dziś dojazd jest trudny: okolica —
obszar dawnej Puszczy Markowskiej — słabo zaludniona, drogi marne.
Tym większe wrażenie sprawia widok olbrzymiej świątyni, z daleka już
widocznej na równinnym terenie. Skali budowli nie są w stanie oddać zdjęcia,
nawet te wykonane w latach dwudziestych (il. 1), kiedy nie przesłaniały jej
rozrośnięte dziś drzewa. Fasada, wraz z ujmującymi ją wieżami, liczy 50
metrów szerokości, zaś długość kościoła wynosi prawie 62 m. Odpowiednio do
tego, co zapowiada bryła, równie monumentalne jest wnętrze transeptowej
bazyliki z pozorną kopułą na skrzyżowaniu naw.
Architektura kościoła w Budsławiu nie będzie przedmiotem moich roz-
ważań, ograniczę się do przypomnienia dat budowy 1767—78 i powołam na
nowe ustalenia Wojciecha Boberskiego, który projekt tej imponującej budowli
przekonywająco przypisał osiadłemu na Witebszczyźnie Józefowi Fontanie1.
Na decyzję o budowie nowego, okazalszego kościoła wpłynęła wielka już
wówczas sława miejsca, w którym od 1613 r. znajdował się cudowny obraz
Matki Boskiej. 12 maja 1767 r., na prośbę tutejszego gwardiana Konstantego
Pensa, oficjał wileński Karol Karp wydał zezwolenie na poświęcenie i położe-
nie kamienia węgielnego, co nastąpiło 29 lipca tegoż roku. Budowę ukończono
w 1778 r., zaś uroczysta konsekracja miała miejsce 7 września 1783 r.
Zapewne przed tą datą zostały wykonane malowidła ścienne, stanowiące
przedmiot mojego zainteresowania. Domniemanie to opieram na sformułowa-
niu zawartym w tekście aktu konsekracji, gdzie wspomniano, iż dokonana
została „una cum altare maiori”2. Rzecz w tym, iż ołtarz wielki oraz ambona
(ze względów oczywistych nie wzmiankowana w cytowanym dokumencie)
wydają się należeć do najpóźniej wykonanych elementów wyposażenia kościo-
ła. Jako jedyne w tym wnętrzu nie są barokowe, lecz klasycystyczne.