DOI Artikel:
Jamski, Piotr: Dekoracja rzeźbiarska kościoła Trynitarzy na Antokolu w Wilnie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.22260#0247
Piotr J. Jamski
Instytut Sztuki PAN
Warszawa
DEKORACJA RZEŹBIARSKA KOŚCIOŁA TRYNITARZY
NA ANTOKOLU W WILNIE1
Kościół Trynitarzy na Antokolu, mimo kilkakrotnego w ostatnich latach
pojawienia się w opracowaniach Andrzeja Baranowskiego, Jerzego Kowalczyka,
Mariusza Karpowicza i Sigity Samnoliene2—opartych głównie na wcześniejszych
badaniach Łopacińskiego, Morelowskiego, Śledziewskiego i Bohdziewicza3—nie
doczekał się wystarczającego opracowania, zaś nasza wiedza o jego dekoracji
rzeźbiarskiej, z racji m.in. niedostępności do niedawna zabytku i braku wcześniej-
szej dokumentacji, oparta była głównie na dziewiętnastowiecznych rycinach4.
* * *
Najważniejsze daty z dziejów wileńskiego kościoła i klasztoru Trynitarzy
przedstawiają się następująco. Zamiar fundacji kościoła powziął hetman wielki
litewski Kazimierz Jan Paweł Sapieha (w listach i dokumentach podpisywał się
najczęściej „Jan Kazimierz") przed 6 III 1691, kiedy to podlegające mu wojsko
ustaliło dobrowolny podatek na rzecz trynitarzy, wynoszący 6000 florenów5.
Pierwsi zakonnicy przybyli z Hiszpanii 21 III 1693 i początkowo zatrzymali się
w pałacu sapieżyńskim na Antokolu, by 8 VI tegoż roku przenieść się do nowo
wystawionego, drewnianego klasztoru6. Kamień węgielny pod budowę murowa-
nego kościoła (il. l)położono 12IV16947, zaś z 25IV1712 posiadamy wiadomość
o „podbijaniu kopuły ołowiem"8. Wcześniej, bo w r. 1700, miały miejsce dwa
ważne wydarzenia: pierwsze to ofiarowanie klasztorowi przez Innocentego XII
rzeźby Chrystusa Trynitarskiego, drugie to bitwa pod Olkiennikami, zakończona
niepomyślnie dla Sapiehów i rozpoczynająca trudny pod względem finansowym
dla klasztoru dziesięcioletni okres. 7 VI 1716 nastąpiło wprowadzenie figury do
dzień wcześniej poświęconego kościoła9, którego uroczysta konsekracja została
dokonana dopiero czterdzieści lat później (12IX 1756)10. Do końca wieku trwały
Instytut Sztuki PAN
Warszawa
DEKORACJA RZEŹBIARSKA KOŚCIOŁA TRYNITARZY
NA ANTOKOLU W WILNIE1
Kościół Trynitarzy na Antokolu, mimo kilkakrotnego w ostatnich latach
pojawienia się w opracowaniach Andrzeja Baranowskiego, Jerzego Kowalczyka,
Mariusza Karpowicza i Sigity Samnoliene2—opartych głównie na wcześniejszych
badaniach Łopacińskiego, Morelowskiego, Śledziewskiego i Bohdziewicza3—nie
doczekał się wystarczającego opracowania, zaś nasza wiedza o jego dekoracji
rzeźbiarskiej, z racji m.in. niedostępności do niedawna zabytku i braku wcześniej-
szej dokumentacji, oparta była głównie na dziewiętnastowiecznych rycinach4.
* * *
Najważniejsze daty z dziejów wileńskiego kościoła i klasztoru Trynitarzy
przedstawiają się następująco. Zamiar fundacji kościoła powziął hetman wielki
litewski Kazimierz Jan Paweł Sapieha (w listach i dokumentach podpisywał się
najczęściej „Jan Kazimierz") przed 6 III 1691, kiedy to podlegające mu wojsko
ustaliło dobrowolny podatek na rzecz trynitarzy, wynoszący 6000 florenów5.
Pierwsi zakonnicy przybyli z Hiszpanii 21 III 1693 i początkowo zatrzymali się
w pałacu sapieżyńskim na Antokolu, by 8 VI tegoż roku przenieść się do nowo
wystawionego, drewnianego klasztoru6. Kamień węgielny pod budowę murowa-
nego kościoła (il. l)położono 12IV16947, zaś z 25IV1712 posiadamy wiadomość
o „podbijaniu kopuły ołowiem"8. Wcześniej, bo w r. 1700, miały miejsce dwa
ważne wydarzenia: pierwsze to ofiarowanie klasztorowi przez Innocentego XII
rzeźby Chrystusa Trynitarskiego, drugie to bitwa pod Olkiennikami, zakończona
niepomyślnie dla Sapiehów i rozpoczynająca trudny pod względem finansowym
dla klasztoru dziesięcioletni okres. 7 VI 1716 nastąpiło wprowadzenie figury do
dzień wcześniej poświęconego kościoła9, którego uroczysta konsekracja została
dokonana dopiero czterdzieści lat później (12IX 1756)10. Do końca wieku trwały