DOI Artikel:
Wójcik, Marek: Malowidła ścienne w kościele popijarskim p.w. ś.w. marka w Warężu i ich pierwowzory graficzne: dzieła Pozza i Rubensa
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.22260#0299
Marek Wójcik
Bytom
MALOWIDŁA ŚCIENNE W KOŚCIELE POPIJARSKIM
P.W. ŚW. MARKA W WARĘŻU I ICH PIERWOWZORY GRAFICZNE
— DZIEŁA POZZA I RUBENSA
Podczas akcji inwentaryzacyjnej na terenie Ukrainy w lipcu 1994, prowadzo-
nej przez Koło Naukowe Studentów Historii Sztuki UJ1, miałem możność
zobaczyć wspaniale położony zrujnowany kościół p.w. Św. Marka w Warężu. Ten
cenny zabytek, znajdujący się zaledwie kilka kilometrów od obecnej granicy
polskiej, uległ w latach osiemdziesiątych prawie całkowitej dewastacji. Z malowi-
deł ściennych, stanowiących przedmiot niniejszych rozważań, pozostały tylko za-
tarte resztki na ścianach kościoła oraz nieco lepiej zachowana dekoracja zakrystii.
Niestety stan dachu zakrystii oraz brak opieki nad obiektem każe przypuszczać, że
byliśmy jednymi z ostatnich, którzy mogli oglądać te pozostałości.
Malowidła w Warężu opisał jako pierwszy i zwrócił uwagę na ich walory
artystyczne Julian Zachariewicz w sprawozdaniu z wycieczki, jaką odbył wraz ze
studentami Szkoły Politechnicznej we Lwowie latem 1892. Autor kończy swój
opis słowami: „Może notatka ta zwróci uwagę jakiegoś badacza i doprowadzi do
odkrycia autora tych ciekawych zabytków sztuki"2. Opis ten został w skrócie
powtórzony w Słowniku geograficznym3 i w monografii powiatu sokalskiego,
której autor, Bronisław Sokalski, dodał od siebie: „prawdopodobnie freski
w Warężu malował Stanisław Stroiński"4. Ten niezwykły jak na w. XIX opis
i zachwyt nad sztuką późnego baroku nie doczekał się właściwej kontynuacji
w naszym stuleciu. Na szczęście dzięki powiązaniu tych malowideł ze Stroińskim
J. Jaworski wykonał w r. 1913 ich dokumentację fotograficzną, która przetrwała
we wrocławskim Ossolineum i umożliwiła opracowanie niniejszego artykułu.
W latach trzydziestych Zbigniew Hornung dwukrotnie wspomniał o malowid-
łach w Warężu, podkreślając ich wysoki poziom5. Stanowczo odrzucił on jednak
autorstwo Stroińskiego, określając ich styl jako: „pozwalający domniemywać
malarza ulegającego wpływom niemieckim"6. Po wojnie jedynie Magdalena
Witwińska wzmiankowała malowidła w Warężu7.
Bytom
MALOWIDŁA ŚCIENNE W KOŚCIELE POPIJARSKIM
P.W. ŚW. MARKA W WARĘŻU I ICH PIERWOWZORY GRAFICZNE
— DZIEŁA POZZA I RUBENSA
Podczas akcji inwentaryzacyjnej na terenie Ukrainy w lipcu 1994, prowadzo-
nej przez Koło Naukowe Studentów Historii Sztuki UJ1, miałem możność
zobaczyć wspaniale położony zrujnowany kościół p.w. Św. Marka w Warężu. Ten
cenny zabytek, znajdujący się zaledwie kilka kilometrów od obecnej granicy
polskiej, uległ w latach osiemdziesiątych prawie całkowitej dewastacji. Z malowi-
deł ściennych, stanowiących przedmiot niniejszych rozważań, pozostały tylko za-
tarte resztki na ścianach kościoła oraz nieco lepiej zachowana dekoracja zakrystii.
Niestety stan dachu zakrystii oraz brak opieki nad obiektem każe przypuszczać, że
byliśmy jednymi z ostatnich, którzy mogli oglądać te pozostałości.
Malowidła w Warężu opisał jako pierwszy i zwrócił uwagę na ich walory
artystyczne Julian Zachariewicz w sprawozdaniu z wycieczki, jaką odbył wraz ze
studentami Szkoły Politechnicznej we Lwowie latem 1892. Autor kończy swój
opis słowami: „Może notatka ta zwróci uwagę jakiegoś badacza i doprowadzi do
odkrycia autora tych ciekawych zabytków sztuki"2. Opis ten został w skrócie
powtórzony w Słowniku geograficznym3 i w monografii powiatu sokalskiego,
której autor, Bronisław Sokalski, dodał od siebie: „prawdopodobnie freski
w Warężu malował Stanisław Stroiński"4. Ten niezwykły jak na w. XIX opis
i zachwyt nad sztuką późnego baroku nie doczekał się właściwej kontynuacji
w naszym stuleciu. Na szczęście dzięki powiązaniu tych malowideł ze Stroińskim
J. Jaworski wykonał w r. 1913 ich dokumentację fotograficzną, która przetrwała
we wrocławskim Ossolineum i umożliwiła opracowanie niniejszego artykułu.
W latach trzydziestych Zbigniew Hornung dwukrotnie wspomniał o malowid-
łach w Warężu, podkreślając ich wysoki poziom5. Stanowczo odrzucił on jednak
autorstwo Stroińskiego, określając ich styl jako: „pozwalający domniemywać
malarza ulegającego wpływom niemieckim"6. Po wojnie jedynie Magdalena
Witwińska wzmiankowała malowidła w Warężu7.