DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.25717#0089
Marcin Kaleciński
Zakład Historii Sztuki
Uniwersytet Gdański
PORTRET JÓZEFA ALEKSANDRA JABŁONOWSKIEGO,
WOJEWODY NOWOGRÓDZKIEGO — NIEZNANE DZIEŁO
PRACOWNI ANTOINE’A PESNE’A
Olejny portret Józefa Aleksandra Jabłonowskiego, w zbiorach Muzeum
Ajrchidiecezjalnego w Krakowie, przedstawia magnata w półpostaci, en trois
quarts, na zielonkawo-brunatnym tle. Postrzegamy go jako człowieka w młodym
wieku, o raczej wątpliwej urodzie, pełnych, regularnych rysach, brązowych
oczach i wydatnej dolnej wardze. Wyraz twarzy modela łączy arystokratyczny
dystans i pewność siebie z zawadiacką nutą bon vivanta. Portretowany nosi
krótką perukę wiązaną z tyłu. Ubrany jest w białą koszulę i w aksamitny,
w kolorze kasztanowym (tzw. maron) justaucorps, z wysokimi mankietami, zw.
en pagodes. Brzegi i mankiety stroju oraz guziki ozdobione są srebrnym haftem.
Na kaftanie po lewej stronie nosi gwiazdę orderu Św. Ducha. Z prawego
ramienia na lewy bok portretowany ma przewieszoną błękitną wstęgę. Lewą ręką
podtrzymuje trójrożny kapelusz z piórami, tzw. tricorne.
W górnym lewym rogu obrazu malowana jest inskrypcja w kartuszu:
JOZ ALEXANDER XIĄŻE JABŁONOWSKI/ WD Y NOWOG. RYCERZ
ORDERU/ S. DUCHA, MICHAŁA Y HUBERTA/ UMIEJĘTNOŚCI
Y NAUK WYZWOLONYCH/ W DWÓCH AKADEMIACH PARYSKICH/
POLICZONY/ R. 1739 WIEKU SWEGO 30 MALOWANY/ PRZEZ SŁA-
WNEGO PIOTRA PESNE FRANCUZA/.
W stylu portretu można dostrzec tendencję do łagodzenia i zaokrąglania
rysów twarzy, do pewnej idealizacji charakterystycznej dla oficjalnego portretu
dworskiego. Malarz poświęcił dużo uwagi elementom stroju, szczególnie lśniącej
i szorstkiej fakturze srebrnych haftów.
Identyfikację sportretowanej postaci rozstrzyga wspomniana inskrypcja
w górnym lewym rogu obrazu oraz wstęga i gwiazda Orderu Św. Ducha. Bez
wątpienia mamy do czynienia z wizerunkiem Józefa Aleksandra Jabłonow-
skiego, wojewody nowogródzkiego, jednej z ciekawszych postaci wczesnego
Oświecenia.
Zakład Historii Sztuki
Uniwersytet Gdański
PORTRET JÓZEFA ALEKSANDRA JABŁONOWSKIEGO,
WOJEWODY NOWOGRÓDZKIEGO — NIEZNANE DZIEŁO
PRACOWNI ANTOINE’A PESNE’A
Olejny portret Józefa Aleksandra Jabłonowskiego, w zbiorach Muzeum
Ajrchidiecezjalnego w Krakowie, przedstawia magnata w półpostaci, en trois
quarts, na zielonkawo-brunatnym tle. Postrzegamy go jako człowieka w młodym
wieku, o raczej wątpliwej urodzie, pełnych, regularnych rysach, brązowych
oczach i wydatnej dolnej wardze. Wyraz twarzy modela łączy arystokratyczny
dystans i pewność siebie z zawadiacką nutą bon vivanta. Portretowany nosi
krótką perukę wiązaną z tyłu. Ubrany jest w białą koszulę i w aksamitny,
w kolorze kasztanowym (tzw. maron) justaucorps, z wysokimi mankietami, zw.
en pagodes. Brzegi i mankiety stroju oraz guziki ozdobione są srebrnym haftem.
Na kaftanie po lewej stronie nosi gwiazdę orderu Św. Ducha. Z prawego
ramienia na lewy bok portretowany ma przewieszoną błękitną wstęgę. Lewą ręką
podtrzymuje trójrożny kapelusz z piórami, tzw. tricorne.
W górnym lewym rogu obrazu malowana jest inskrypcja w kartuszu:
JOZ ALEXANDER XIĄŻE JABŁONOWSKI/ WD Y NOWOG. RYCERZ
ORDERU/ S. DUCHA, MICHAŁA Y HUBERTA/ UMIEJĘTNOŚCI
Y NAUK WYZWOLONYCH/ W DWÓCH AKADEMIACH PARYSKICH/
POLICZONY/ R. 1739 WIEKU SWEGO 30 MALOWANY/ PRZEZ SŁA-
WNEGO PIOTRA PESNE FRANCUZA/.
W stylu portretu można dostrzec tendencję do łagodzenia i zaokrąglania
rysów twarzy, do pewnej idealizacji charakterystycznej dla oficjalnego portretu
dworskiego. Malarz poświęcił dużo uwagi elementom stroju, szczególnie lśniącej
i szorstkiej fakturze srebrnych haftów.
Identyfikację sportretowanej postaci rozstrzyga wspomniana inskrypcja
w górnym lewym rogu obrazu oraz wstęga i gwiazda Orderu Św. Ducha. Bez
wątpienia mamy do czynienia z wizerunkiem Józefa Aleksandra Jabłonow-
skiego, wojewody nowogródzkiego, jednej z ciekawszych postaci wczesnego
Oświecenia.