DOI Artikel:
Betlej, Andrzej: Uwagi na temat niektórych zespołów lwowskiej rzeźby rokokowej: Brzeżany
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.25724#0205
Andrzej Betlej
Instytut Historii Sztuki UJ
Kraków
UWAGI NA TEMAT NIEKTÓRYCH ZESPOŁÓW
LWOWSKIEJ RZEŹBY ROKOKOWEJ: BRZEŻANY
Jednym z nieistniejących dziś zespołów dzieł lwowskiej rzeźby rokokowej był
wystrój niewielkiego kościoła Bernardynów w Brzeżanach, powstałego w latach 1683
- 1716'.
Znajdujące się tam wyposażenie rzeźbiarskie Zbigniew Hornung atrybuował
snycerzowi Janowi Obrockiemu, datując je na lata osiemdziesiąte w. XVIII. Atrybu-
cję tę oparł na wzmiance na temat „roboty tarnopolskiej i brzeżańskiej”, pochodzącej
z testamentu stolarza Józefa Boczarskiego, z dnia 5 III 1781, za które to „roboty”
tenże rzemieślnik nie otrzymał całości wynagrodzenia od wspominanego wyżej rzeź-
biarza". Prace w Brzeżanach Hornung uważał jednak za dzieła w znacznej części
warsztatowe. W zachowanym rękopisie książki tego badacza pt. Młodsza generacja
mistrzów lwowskiej szkoły snycerskiej XVIII w.1 * 3 pojawia się następująca wzmianka:
„Podaną przez Boczarskiego wiadomość o ‘robocie brzeżańskiej’ poświadcza w całej
rozciągłości kronika tamtejszego klasztoru 00. Bernardynów. Zawiera ona mianowi-
cie wiadomość, że w 177.. r. snycerz Jan Obrocki wykonał.za .... złp”. Nie dys-
ponując odpowiednim materiałem fotograficznym Hornung nie zajął się analizą tego
wystroju. Wyżej przytoczony passus może świadczyć, iż badacz ten miał w rękach
kronikę zakonną, lecz z niewiadomych powodów nie mógł lub nie zdążył sporządzić
dokładnego wypisu.
Kwerenda zachowanych archiwaliów zakonnych w Archiwum Prowincji Pol-
skiej 00. Bernardynów w Krakowie nie przyniosła pozytywnych rezultatów i nie
pozwoliła na rozstrzygnięcie kwestii autorstwa oraz określenie dokładnego datowania
ołtarzy4. Źródła archiwalne zawierają jednak kilka istotnych informacji, które pozwa-
lają poważnie poddać w wątpliwość tezę przedstawioną przez Hornunga.
1 A. Chadam, Brzężony, [ w:] H. Wyczawski, Klasztory bernardyńskie w Polsce, Kalwaria Zebrzydowska
1986, s. 29. Na temat kościoła w Brzeżanach zob. ponadto A. Betlej, Uwagi na temat twórczości Fran-
cesco Capponiego, [w:] SKW, t. 3, [red.| J.K. Ostrowski, Kraków 1998, s. 194.
: Z. Hornung, Obrocki Jan, [w:] PSB, t. 23, Warszawa 1978; zob. M. Gębarowicz, Prolegomena do
dziejów lwowskiej rzeźby rokokowej, „Artium Questiones”, 3, 1986, s. 18. Tam też została opublikowana
jedyna z rzeźb brzeżańskich - Ofiara Abrahama (il. 15). Na temat Obrockiego ostatnio Z. Prószyńska, A.
Betlej, Obrocki Jan, [w:] SAP, t. 6, Warszawa 1999, s. 205-208.
' Z. Hornung, Młodsza generacja mistrzów lwowskiej szkoły snycerskiej XVIII w. (Rkps w depozycie IHS
UJ), Zeszyt IV (cz.: Rozdział VI - „Jan Obrocki”). Panie Elżbieta Porębowicz-Doersmann oraz Małgo-
rzata Hornung zechcą przyjąć podziękowania za umożliwienie wykorzystania rękopisu.
4 APB, zespół akt klasztoru brzeżańskiego obejmuje akta oznaczone sygnaturami XVII-1 do XVII-6.
Instytut Historii Sztuki UJ
Kraków
UWAGI NA TEMAT NIEKTÓRYCH ZESPOŁÓW
LWOWSKIEJ RZEŹBY ROKOKOWEJ: BRZEŻANY
Jednym z nieistniejących dziś zespołów dzieł lwowskiej rzeźby rokokowej był
wystrój niewielkiego kościoła Bernardynów w Brzeżanach, powstałego w latach 1683
- 1716'.
Znajdujące się tam wyposażenie rzeźbiarskie Zbigniew Hornung atrybuował
snycerzowi Janowi Obrockiemu, datując je na lata osiemdziesiąte w. XVIII. Atrybu-
cję tę oparł na wzmiance na temat „roboty tarnopolskiej i brzeżańskiej”, pochodzącej
z testamentu stolarza Józefa Boczarskiego, z dnia 5 III 1781, za które to „roboty”
tenże rzemieślnik nie otrzymał całości wynagrodzenia od wspominanego wyżej rzeź-
biarza". Prace w Brzeżanach Hornung uważał jednak za dzieła w znacznej części
warsztatowe. W zachowanym rękopisie książki tego badacza pt. Młodsza generacja
mistrzów lwowskiej szkoły snycerskiej XVIII w.1 * 3 pojawia się następująca wzmianka:
„Podaną przez Boczarskiego wiadomość o ‘robocie brzeżańskiej’ poświadcza w całej
rozciągłości kronika tamtejszego klasztoru 00. Bernardynów. Zawiera ona mianowi-
cie wiadomość, że w 177.. r. snycerz Jan Obrocki wykonał.za .... złp”. Nie dys-
ponując odpowiednim materiałem fotograficznym Hornung nie zajął się analizą tego
wystroju. Wyżej przytoczony passus może świadczyć, iż badacz ten miał w rękach
kronikę zakonną, lecz z niewiadomych powodów nie mógł lub nie zdążył sporządzić
dokładnego wypisu.
Kwerenda zachowanych archiwaliów zakonnych w Archiwum Prowincji Pol-
skiej 00. Bernardynów w Krakowie nie przyniosła pozytywnych rezultatów i nie
pozwoliła na rozstrzygnięcie kwestii autorstwa oraz określenie dokładnego datowania
ołtarzy4. Źródła archiwalne zawierają jednak kilka istotnych informacji, które pozwa-
lają poważnie poddać w wątpliwość tezę przedstawioną przez Hornunga.
1 A. Chadam, Brzężony, [ w:] H. Wyczawski, Klasztory bernardyńskie w Polsce, Kalwaria Zebrzydowska
1986, s. 29. Na temat kościoła w Brzeżanach zob. ponadto A. Betlej, Uwagi na temat twórczości Fran-
cesco Capponiego, [w:] SKW, t. 3, [red.| J.K. Ostrowski, Kraków 1998, s. 194.
: Z. Hornung, Obrocki Jan, [w:] PSB, t. 23, Warszawa 1978; zob. M. Gębarowicz, Prolegomena do
dziejów lwowskiej rzeźby rokokowej, „Artium Questiones”, 3, 1986, s. 18. Tam też została opublikowana
jedyna z rzeźb brzeżańskich - Ofiara Abrahama (il. 15). Na temat Obrockiego ostatnio Z. Prószyńska, A.
Betlej, Obrocki Jan, [w:] SAP, t. 6, Warszawa 1999, s. 205-208.
' Z. Hornung, Młodsza generacja mistrzów lwowskiej szkoły snycerskiej XVIII w. (Rkps w depozycie IHS
UJ), Zeszyt IV (cz.: Rozdział VI - „Jan Obrocki”). Panie Elżbieta Porębowicz-Doersmann oraz Małgo-
rzata Hornung zechcą przyjąć podziękowania za umożliwienie wykorzystania rękopisu.
4 APB, zespół akt klasztoru brzeżańskiego obejmuje akta oznaczone sygnaturami XVII-1 do XVII-6.