154

Katarzyna Kolendo-Korczak

Jak wspomniano do kościoła pofranciszkańskiego po II wojnie światowej trafia-
ło wyposażenie ruchome z zamykanych przez władze radzieckie kościołów. Oprócz
omówionej grupy dobrej klasy złotnictwa znajduje się tam obecnie również duży ze-
spół obiektów, głównie platerów, interesujący nie tyle ze względu na klasę artystycz-
ną - w dużej mierze jest to produkcja masowa, dużych wytwórni warszawskich Fra-
geta i Norblina - ale na to, iż są to nierzadko jedyne relikty nieistniejących obecnie
kościołów i kaplic.
Dwie eklektyczne monstrancje pochodzą z kościoła pw. Św. Jana Chrzciciela
w Snowiu, świadczą o tym inskrypcje własnościowe, jedna z nich dodatkowo in-
formująca o ofiarowaniu przez Ksawerę z Malinowskich Fołońską w r. 1921. Dwie
puszki - jedna barokowa, kulista, druga wykonana w 2. połowie w. XIX, eklektyczny
kielich z warszawskiej wytwórni Adama Nagalskiego, a także eklektyczna monstran-
cja warszawskiej fabryki Norblin noszą inskrypcje własnościowe z lat trzydziestych
w. XX, nieistniejącego już kościoła w Zbirogach. Z zamkniętego przez władze ra-
dzieckie kościoła pw. Św.Św. Symeona i Heleny w Mińsku trafiła do Pińska neogo-
tycka monstrancja, warszawskiej wytwórni Braci Hempel, ofiarowana tam przez Ja-
dwigę z Woyniłłowiczów Kostrowicką w r. 1909 oraz kielich pierwotnie ofiarowany
ks. J. Dudzińskiemu przez chór kościelny w Białystoku w r. 1906, produkt francu-
ski, przekazany następnie do kościoła w Mińsku, o czym świadczy odręczna notatka
na pudełku, w którym przechowywany jest kielich. Pojedyncze kielichy pochodzą
z Mira, Szczytników, ofiarowany tam w początku w. XVIII do ówczesnej cerkwi unic-
kiej i Dawidgródka. Z nieistniejącej obecnie kaplicy dworskiej w należącym do Skir-
munttów majątku Porzecze pochodzi gładki kielich z datą 1926 oraz kilka ornatów,
stanowią one jedyne pozostałości po tym obiekcie.
Wśród przeniesionych z innych świątyń wyrobów ΧΧ-wiecznych poziomem ar-
tystycznym wyróżnia się niewielki relikwiarz bł. Andrzeja Boboli (il. 10). Wykonany
w warszawskim zakładzie Wiktora Gontarczyka, ok. r. 1937 w formie wydatnego
prostopadłościennego cokołu na kwadratowej plincie z otokiem palmetek, w któ-
rym od frontu umieszczona jest puszka na relikwie z kolistym przeszklonym otwo-
rem z rytowanym napisem „BŁOGOSŁAWIONY ANDRZEJ BOBOLA". Na cokole
umieszczono pełnoplastyczną figurkę klęczącego świętego. Obiekt ten jest zapewne
tożsamy z relikwiarzem przekazanym pińskim jezuitom w r. 1937 przez prowincjała
prowincji wielkopolsko-mazowieckiej z okazji przeniesienia nowicjatu z Kalisza do
Pińska27.
Pracownia Wiktora Gontarczyka powstała w r. 1906, początkowo w spółce
z K. Reidtem. Samodzielny zakład na Miodowej w Warszawie działał od r. 1918 stop-
niowo się rozrastając w jeden z największych w stolicy (zatrudniający ok. 40 wy-
soko wykwalifikowanych rzemieślników). Realizował prestiżowe zlecenia kościelne
i państwowe28. W pracowni tej powstawały wyroby złotnicze, ale też odlewy z brązu,
do istotnych zamówień należały przedmioty związane z osobą marszałka Józefa Pił-
sudskiego: srebrna buława wykonana w r. 1920, a po jego śmierci urna na serce, za-

27 Przeniesienie nowicjatu z Kalisza do Pińska, „Wiadomości z Prowincyj", 1937, nr 6 (17), s. 21. Po-
twierdzeniem tego może być fakt wykonania relikwiarza przez warszawskiego złotnika, siedziba
prowincjała wielkopolsko-mazowieckiego znajdowała się w Warszawie.

28 Wiktor Gontarczyk. Wspomnienie w 50. rocznicę śmierci (1882-1948), „Gazeta Stołeczna, nr 226,
26 IX 1998, Nekrologi, s. 20.