DOI Kapitel:
Nieciecki, Ks. Jan: Antoni Herliczka - autorem malowideł ściennych w Pałacu Myślewickim w warszawskich Łazienkach
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.66252#0240
232
Ks. Jan Nieciecki
ornamentami (zwłaszcza meander, akant) i medalionami ze stylizowanymi w
tym samym duchu scenkami, przedstawiającymi „dzieciuszki” płci obojga,
zabawiające się myślistwem. Scenki te pozbawione są właściwie tła i prze-
strzeni, modelowane są światłem rozproszonym, bez kontrastowania. To ku-
bizujące, przedmiotowe cieniowanie ustatycznia malowane, zresztą dość nie-
poradnie, postacie i drzewa. Jakże odmiennie wyglądają pozostałe, omawiane
przez nas, wnętrza myślewickie (ił. 3, 4, 6-8, 10-13). Utrzymane są one,
mimo pozorów klasycyzmu (ornamenty niby klasycyzujące), całkowicie jeszcze
w duchu rokoka. Podziały ścian komponowane są tu nie architektonicznie,
lecz dekoracyjnie, medaliony i obrazy krajobrazowe, z nasyconym rodza-
jowo, przestrzennym tłem, budowane są po malarsku - zróżnicowanym dla
poszczególnych partii, dynamicznym, wrażeniowym światłocieniem i charak-
terystyczną, pełną impastowych blików, materią malarską. Istniejące w pokoju
sypialnym malowidła ścienne nie mogły wyjść spod ręki A. Herliczki. Pier-
wotne freski musiały być później gruntownie przemalowane. Kto tego dokonał
i kiedy - na razie pozostaje sprawą nie wyjaśnioną.
W raportach z 1778 r. nazwisko Herliczki już się nie pojawia. Rapport gene-
ral des Batisses pour l’Annee 1778 notuje, że w Myślewicach umeblowano całe
piętro i parter, „Antonio” wymalował przedpokoje na parterze, Plersch namalo-
wał cztery obrazy w Jadalni i tamże razem z Gerżabkiem panneaux i lampe-
rię23. Raporty tygodniowe dorzucają kilka interesujących szczegółów. W jed-
nym z nich (od 22 III do 29 III) A. Gerżabek nazwany jest „Pan Antoni z Wie-
zowny”24. Jego więc dotyczy kontrakt dzierżawczy domu w dobrach Wiązow-
na zawarty 11 listopada 1787 r. z „malarzem Antonim”25. Dowiadujemy się
również, że tenże Gerżabek od około 25 stycznia do około 5 kwietnia 1778 r.
dekorował kolejno trzy pokoje pierwszego piętra (przedpokój i gabinecik po
stronie wschodniej, przedpokój od zachodu), a przez trzy tygodnie (24 V -
14 VI) malował płótna na zielono w dwu pokojach na tym samym piętrze (sala
23 AG AD, Zbiór Popielów 231, s. 60: „Myślewiec. Antonio a peint les Antichambres du
Rez de Chaussee [...] Plersch a peint 4. tableaux dans la Salle ä manger et avec Antonio les Pan-
neaux et Lambris [...] On a meuble tout le lr Etage et le Rez Chaussee”. W tym samym roku
J. B. Plersch malował plafony w Łazience, a A. Gerżabek liczne pomieszczenia w Łazience i w
Pustelni.
24 AGAD, Archiwum Kameralne III/388, Raport de l’Ecrivain d’Uyazdow p. l’Annee 1778,
„Od 22 Marty do 29 tegoż. [...] W Myslewiczach na Górze Pan Antoni z Wiezowny kontynuie
Swoię robotę...” Tak samo nazywa malarza raport z tegoż tygodnia dotyczący Antoniego Gorz-
kowskiego: „U Pana Antoniego z Wiezowny Pomocnik Gorzkowski”, AGAD, Archiwum Kame-
ralne III/386.
25 S. S z y m a ń s k i, Antoni Joann Herliczka, czeski malarz XVIII stulecia w Białymstoku,
„Rocznik Białostocki”, 3(1962), s. 380. Autor sugeruje tożsamość „malarza Antoniego” z
A. Herliczką.
Ks. Jan Nieciecki
ornamentami (zwłaszcza meander, akant) i medalionami ze stylizowanymi w
tym samym duchu scenkami, przedstawiającymi „dzieciuszki” płci obojga,
zabawiające się myślistwem. Scenki te pozbawione są właściwie tła i prze-
strzeni, modelowane są światłem rozproszonym, bez kontrastowania. To ku-
bizujące, przedmiotowe cieniowanie ustatycznia malowane, zresztą dość nie-
poradnie, postacie i drzewa. Jakże odmiennie wyglądają pozostałe, omawiane
przez nas, wnętrza myślewickie (ił. 3, 4, 6-8, 10-13). Utrzymane są one,
mimo pozorów klasycyzmu (ornamenty niby klasycyzujące), całkowicie jeszcze
w duchu rokoka. Podziały ścian komponowane są tu nie architektonicznie,
lecz dekoracyjnie, medaliony i obrazy krajobrazowe, z nasyconym rodza-
jowo, przestrzennym tłem, budowane są po malarsku - zróżnicowanym dla
poszczególnych partii, dynamicznym, wrażeniowym światłocieniem i charak-
terystyczną, pełną impastowych blików, materią malarską. Istniejące w pokoju
sypialnym malowidła ścienne nie mogły wyjść spod ręki A. Herliczki. Pier-
wotne freski musiały być później gruntownie przemalowane. Kto tego dokonał
i kiedy - na razie pozostaje sprawą nie wyjaśnioną.
W raportach z 1778 r. nazwisko Herliczki już się nie pojawia. Rapport gene-
ral des Batisses pour l’Annee 1778 notuje, że w Myślewicach umeblowano całe
piętro i parter, „Antonio” wymalował przedpokoje na parterze, Plersch namalo-
wał cztery obrazy w Jadalni i tamże razem z Gerżabkiem panneaux i lampe-
rię23. Raporty tygodniowe dorzucają kilka interesujących szczegółów. W jed-
nym z nich (od 22 III do 29 III) A. Gerżabek nazwany jest „Pan Antoni z Wie-
zowny”24. Jego więc dotyczy kontrakt dzierżawczy domu w dobrach Wiązow-
na zawarty 11 listopada 1787 r. z „malarzem Antonim”25. Dowiadujemy się
również, że tenże Gerżabek od około 25 stycznia do około 5 kwietnia 1778 r.
dekorował kolejno trzy pokoje pierwszego piętra (przedpokój i gabinecik po
stronie wschodniej, przedpokój od zachodu), a przez trzy tygodnie (24 V -
14 VI) malował płótna na zielono w dwu pokojach na tym samym piętrze (sala
23 AG AD, Zbiór Popielów 231, s. 60: „Myślewiec. Antonio a peint les Antichambres du
Rez de Chaussee [...] Plersch a peint 4. tableaux dans la Salle ä manger et avec Antonio les Pan-
neaux et Lambris [...] On a meuble tout le lr Etage et le Rez Chaussee”. W tym samym roku
J. B. Plersch malował plafony w Łazience, a A. Gerżabek liczne pomieszczenia w Łazience i w
Pustelni.
24 AGAD, Archiwum Kameralne III/388, Raport de l’Ecrivain d’Uyazdow p. l’Annee 1778,
„Od 22 Marty do 29 tegoż. [...] W Myslewiczach na Górze Pan Antoni z Wiezowny kontynuie
Swoię robotę...” Tak samo nazywa malarza raport z tegoż tygodnia dotyczący Antoniego Gorz-
kowskiego: „U Pana Antoniego z Wiezowny Pomocnik Gorzkowski”, AGAD, Archiwum Kame-
ralne III/386.
25 S. S z y m a ń s k i, Antoni Joann Herliczka, czeski malarz XVIII stulecia w Białymstoku,
„Rocznik Białostocki”, 3(1962), s. 380. Autor sugeruje tożsamość „malarza Antoniego” z
A. Herliczką.