DOI chapter:
Nieciecki, Ks. Jan: Antoni Herliczka - autorem malowideł ściennych w Pałacu Myślewickim w warszawskich Łazienkach
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.66252#0253
Antoni Herliczka - autorem malowideł ściennych...
245
omawiane supraporty, prawdopodobnie pod wpływem atrybucji S. Szymań-
skiego, autorki dokumentacji konserwatorskich z 1956 r.* * * * 78 Elżbieta Żyłko,
wspominając na marginesie swej monografii o mecenacie artystycznym Jana
Klemensa i Izabeli Branickich, o pejzażach z plebanii tyczyńskiej wyraża
opinię, że lepsze spośród obrazów są, być może, dziełem A. Mirysa, gorsze zaś
(„twór amatorski”) mógł namalować ks. Antoni W. Betański79. Na tego ostat-
niego, jako autora supraport, wskazuje również spis obrazów znajdujących się
na plebanii, zawarty w inwentarzu parafii Tyczyn, pochodzącym z około po-
łowy XIX w. Czytamy w nim: „5 obrazów olejnych podłużnych malowanych
przez bpa Betańskiego w pozł. ramach”80. Ta dość stara miejscowa tradycja
godna jest szczegółowego rozpatrzenia. O tym, że ks. Antoni Wacław Betań-
ski, proboszcz tyczyński i późniejszy biskup przemyski, był budowniczym i
uzdolnionym malarzem amatorem, pisał już na początku XIX w. w swych
pamiętnikach Michał Starzeński81. Opinię tę powtarzają wszyscy późniejsi
biografowie ks. A. Betańskiego82 83. Edward Rastawiecki i za nim Jerzy Myciel-
ski wymieniają przypisywane mu dzieła: bliżej nie określone obrazy na pleba-
nii w Tyczynie oraz dwa Ukrzyżowania - w katedrze przemyskiej i kolegiacie
brzozowskiej8'. Ks. Władysław Sarna dorzuca do ich liczby autoportret ma-
larza i portret bpa Józefa Tadeusza Kierskiego - oba w zakrystii kościoła
Ryszkiewicz w styczniu 1984 r. wypowiedział się stanowczo przeciwko atrybucji S. Szy-
mańskiego. Jego zdaniem supraporty z Tyczyna są importem zagranicznym, prawdopodob-
nie czeskim. Za uwagi te pragnę Panu Prof. Andrzejowi Ryszkiewiczowi na tym miejscu
podziękować.
78 Por. przypis 75.
79 E. Ż y ł k o, Mecenat artystyczny hetmana Jana Klemensa Branickiego i Elżbiety z Ponia-
towskich Branickiej (ca 1709-1809), Warszawa 1963, s. 256, mps, Biblioteka Uniwersytetu
Warszawskiego, Dział Rękopisów, akc. 1229, s. 256. Autorka nie omawia szerzej supraport, gdyż
łączy je z mecenatem nie Branickich, lecz ks. A. W. Betańskiego, który jej zdaniem najprawdo-
podobniej sprowadził je do Tyczyna po r. 1770. Atrybucje E. Żyłko są niejasne, ponieważ mówi
o sześciu monochromatycznych krajobrazach (cztery lepsze i dwa gorsze), podczas gdy na plebanii
tyczyńskiej znajduje się pięć monochromatycznych supraport i dwa wielobarwne, odmienne także
stylistycznie krajobrazy.
80 Archiwum Diecezjalne Przemyskie, nr 2349, s. 35.
81 [H. Mościcki], Kartki z pamiętnika Michała Starzeńskiego (1757-1795). „Biblioteka
Warszawska”, 71(1911), t. 3, s. 239. Pamiętniki były pisane po francusku w latach 1813-1816 w
Bażantami pod Białymstokiem i w Klukowie.
Np. S. Ł o z a, Słownik architektów i budowniczych Polaków oraz cudzoziemców w Polsce
pracujących, wyd. II uzupełnione, Warszawa 1930-1931, s. 36. Autor dodaje, że Betański „kończył
i ozdobił budynek probostwa w Tyczynie”.
83 E. R a s t a w i e c k i, Słownik malarzów polskich tudzież obcych w Polsce osiadłych lub
czasowo w niej przebywających, t. III, Warszawa 1857, s. 134; J. M y c i e 1 s k i, Betański,
Anton Wenzel, [w:] U. T h i e m e, F. B e c k e r, Allgemeines Lexikon der Bildenden Künst-
ler..., t. III, Leipzig 1909, s. 538.
245
omawiane supraporty, prawdopodobnie pod wpływem atrybucji S. Szymań-
skiego, autorki dokumentacji konserwatorskich z 1956 r.* * * * 78 Elżbieta Żyłko,
wspominając na marginesie swej monografii o mecenacie artystycznym Jana
Klemensa i Izabeli Branickich, o pejzażach z plebanii tyczyńskiej wyraża
opinię, że lepsze spośród obrazów są, być może, dziełem A. Mirysa, gorsze zaś
(„twór amatorski”) mógł namalować ks. Antoni W. Betański79. Na tego ostat-
niego, jako autora supraport, wskazuje również spis obrazów znajdujących się
na plebanii, zawarty w inwentarzu parafii Tyczyn, pochodzącym z około po-
łowy XIX w. Czytamy w nim: „5 obrazów olejnych podłużnych malowanych
przez bpa Betańskiego w pozł. ramach”80. Ta dość stara miejscowa tradycja
godna jest szczegółowego rozpatrzenia. O tym, że ks. Antoni Wacław Betań-
ski, proboszcz tyczyński i późniejszy biskup przemyski, był budowniczym i
uzdolnionym malarzem amatorem, pisał już na początku XIX w. w swych
pamiętnikach Michał Starzeński81. Opinię tę powtarzają wszyscy późniejsi
biografowie ks. A. Betańskiego82 83. Edward Rastawiecki i za nim Jerzy Myciel-
ski wymieniają przypisywane mu dzieła: bliżej nie określone obrazy na pleba-
nii w Tyczynie oraz dwa Ukrzyżowania - w katedrze przemyskiej i kolegiacie
brzozowskiej8'. Ks. Władysław Sarna dorzuca do ich liczby autoportret ma-
larza i portret bpa Józefa Tadeusza Kierskiego - oba w zakrystii kościoła
Ryszkiewicz w styczniu 1984 r. wypowiedział się stanowczo przeciwko atrybucji S. Szy-
mańskiego. Jego zdaniem supraporty z Tyczyna są importem zagranicznym, prawdopodob-
nie czeskim. Za uwagi te pragnę Panu Prof. Andrzejowi Ryszkiewiczowi na tym miejscu
podziękować.
78 Por. przypis 75.
79 E. Ż y ł k o, Mecenat artystyczny hetmana Jana Klemensa Branickiego i Elżbiety z Ponia-
towskich Branickiej (ca 1709-1809), Warszawa 1963, s. 256, mps, Biblioteka Uniwersytetu
Warszawskiego, Dział Rękopisów, akc. 1229, s. 256. Autorka nie omawia szerzej supraport, gdyż
łączy je z mecenatem nie Branickich, lecz ks. A. W. Betańskiego, który jej zdaniem najprawdo-
podobniej sprowadził je do Tyczyna po r. 1770. Atrybucje E. Żyłko są niejasne, ponieważ mówi
o sześciu monochromatycznych krajobrazach (cztery lepsze i dwa gorsze), podczas gdy na plebanii
tyczyńskiej znajduje się pięć monochromatycznych supraport i dwa wielobarwne, odmienne także
stylistycznie krajobrazy.
80 Archiwum Diecezjalne Przemyskie, nr 2349, s. 35.
81 [H. Mościcki], Kartki z pamiętnika Michała Starzeńskiego (1757-1795). „Biblioteka
Warszawska”, 71(1911), t. 3, s. 239. Pamiętniki były pisane po francusku w latach 1813-1816 w
Bażantami pod Białymstokiem i w Klukowie.
Np. S. Ł o z a, Słownik architektów i budowniczych Polaków oraz cudzoziemców w Polsce
pracujących, wyd. II uzupełnione, Warszawa 1930-1931, s. 36. Autor dodaje, że Betański „kończył
i ozdobił budynek probostwa w Tyczynie”.
83 E. R a s t a w i e c k i, Słownik malarzów polskich tudzież obcych w Polsce osiadłych lub
czasowo w niej przebywających, t. III, Warszawa 1857, s. 134; J. M y c i e 1 s k i, Betański,
Anton Wenzel, [w:] U. T h i e m e, F. B e c k e r, Allgemeines Lexikon der Bildenden Künst-
ler..., t. III, Leipzig 1909, s. 538.