DOI issue:
Studia
DOI article:Ignaczak, Paweł: Dwa francuskie portrety Miel¿yńskich autorstwa J.-J. F. Le Barbiera (1738–1826) z 1804 r
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.72618#0045
Dwa francuskie portrety Mielżyńskich autorstwa J. -J. F. Le Barbiera (1738-1826) zl 804 r.
24 Z. Ostrowska-Kębłowska, Architektura i budownictwo
w Poznaniu wiatach 1780-1880, wyd, 2., Poznań 2009,
s. 157.
25 K. Kaniewska-Rau, dz. cyt., s. 34.
26 J. Skuratowicz, Dwory i pałace w Wielkim Księstwie
Poznańskim, Poznań 1981, s. 19-20.
Z. Ostrowska-Kębłowska pisze, że projekty pałaców
w Baszkowie i Karczewie powstały w „pracowni lub
pod wpływem” D. Gilly’ego: tejże Siedziby wielkopolskie
doby romantyzmu, Poznań 1970, s. 9; tejże, Kultura,
[w:] Dzieje Wielkopolski, T. 2 (red. W Jakóbczyk),
Poznań 1973, s. 38. T.J. Zuchowski pisze tylko o pałacu
w Baszkowie: David Gilly und die Ostgebiete Preufiens,
[w:] David Gilly - Erneurer der Baukunst, (Hrsg.
E. Fuhr, A. Teut), Munster, New York, Munchen,
Berlin 2008, s. 75.
27 „278. Portrait du comte Stanislas Myelzinski avec
son epouse et son enfant. / 279. Portrait du comte
Nicolas Myelzinski en manteau de voyageur, assis sur
les ruines d Athenes, design ees par la tour des Yents”;
Explication des ouvrages depeinture etdessins, sculpture,
architecture et gravure des artistes vivans [...], A Paris,
An XII de la Republique [ 1804 ], s. 51.
28 List Vivant-Denona do Le Barbiera z 9 października
1804, dostępny w bazie: https://www.napoleonica.org,
[data dostępu: 14 kwietnia 2021 ].
29 Jacq-Hergoualc’h2014,1.1, nr kat. P. 123, s. 268-269.
30 Jacq-Hergoualc’łi rozpoznał tu, niewłaściwie, Wazę
Medici.
31 K. Retford, The Conversation Piece. MakingModem Art
in 18th-Century Britain, New Haven 2017, s. 29 i nn.
32 A. Freund, Portraiture and Politics in Revolutionary
France, University Park 2014, s. 199.
33 W Kopaliński, Słownik symboli, Warszawa 1990,
s. 63-65.
34 Tamże, s. 395.
35 M. De Cleene, M.C. Lejeune, Compendium ofsymbolic
and ritualplants in Europę, 1.1, Trees and shrubs, Głient
2003, s. 227.
36 K. Mikocka-Racłiubowa, Rzeźba włoska w Polsce około
1770-1830, t. 2, Warszawa 2016, s. 522.
37 A. Rosales-Rodriguez, Macierzyństwo i dzieci w ob-
razach Elisabeth Vigee Le Brun a nowoczesne ideały
wychowania, [w:] Elisabeth Vigee Le Brun ijej czasy...,
dz. cyt.
38 Tamże.
39 P. Ignaczak, dz. cyt.
40 Opis portretu Barbiera-Walbonne ’a w rękopiśmien-
nym odpisie sprawozdania z Salonu 1806 r. pozwala
przypuszczać, że jest to wizerunek rodziny Chabaud-
-Latour; [J.-B. Boutard], Salon de Tan 1806, Collec-
tion Deloynes. Tom 37, gallica.bnf.fr/ark:/12148/
btvlbl0545101t ; [data dostępu: 5 kwietnia 2021 ],
s. 666-668.
41 Rodzina posiadała dobra w okolicach Nimes. Z tego
miasta pochodził Barbier-Walbonne, więc tę posiadłość
mógł znać z autopsji. Przywoływany opis J.-B. Boutarda
identyfikuje ukazaną na obrazie rezydencję jako wła-
sność sportretowanych.
42 Nie można oczywiście wykluczyć, że Maksymilian
Mielżyński zamówił kopię tego zabytku do pałacu
w Pawłowicach. Opracowania dotyczące architektury
i wystroju pawłowickiej rezydencji nie wspominają
o tym obiekcie.
43 Chabaud-Latour uzyskał w 1808 r. szlachectwo, a dzie-
więć lat później tytuł barona.
44 Jak zauważył słusznie Jacq-Hergoualc’h, pojawiła się
jedna tylko, dość prześmiewcza wzmianka o portrecie
Mielżyńskich. Autor Lettres impartiales obawiał się
o zdrowie dziecka, odczuwając chłód emanujący z ob-
razu: „Portrait du cit. St. [ tanisl ] as M. [ ielżyńsk ] y, son
epouse et son enfant tout nud. Comme ił fait froid dans
ce bocage! Ils sont transis tous trois! Ce pauvre petit!
gare la coqueluche!”; [J.P. Yoiart], Lettres impartiales
sur les expositions de 1 ’an XIII Par un Amateur, Yol. 5,
LettreXXXI, Paris An XIII (1804), s. 31.
45 O portrecie tego rodzaju pisali: K.Jagiełło-Jakubaszek,
Portrety polskich dam jako pamiątka ich Wielkiej Podró-
ży, [ w: ] Polski Grand Tour w XVIII i początkach XIX
wieku (red. A. Roćko), Warszawa 2014, s. 187-189;
A.M. Clark, E. Peters Bowron, Pompeo Batoni. A Com-
plete Catalogue ofbis Works with an Introductory Text,
Oxford 1985, s. 30 i nn.
46 „279. Portrait du comte Nicolas Myelzinski en man-
teau de voyageur, assis sur les ruines d Athenes, desi-
gnees par la tour des Yents.”; Explication des ouvrages de
peintureetdessins, sculpture, architectureetgravuredes
artistes vivans [...], A Paris, An XII de la Republique
[1804], s. 51.
47 Agnieszka Dąbrowska z Muzeum Warszawy zwróciła
uwagę, że mamy w tym przypadku raczej do czynienia
z kostiumem odwołującym się do idei antycznej togi niż
płaszczem podróżnym z ok. 1800 r. Za to spostrzeżenie
serdecznie dziękuję.
48 Opis wzgórz widocznych z Aten zamieścił Chateau-
briand w swojej relacji z podróży do Ziemi Świętej; por.
F.R. de Chateaubriand, Opis podróży z Paryża do Jerozo-
limy, (tłum. P. Hertz), Warszawa 1980, s. 113-114.
49 Potwierdzają to ryciny i rysunki z XVIII i początku
XIX w., np. na rycinie Le Roy [J.-D. Le Roy, The Ruins
ofthe Most Beautiful Monuments ofGreece, (intro. by
R. Middleton, transl. by D. Britt), Los Angeles 2004,
s. 249) - widoczna jest przerwa w bocznej kolumna-
dzie, dostrzegalny jest też fryz tryglifowo-metopowy;
rycina w dziele Jamesa Athenian Stuarta przedstawia
Partenon od krótszego boku, z widocznym wewnątrz
meczetem.
50 L. Puppi, Lina citta che <<fabbricar potrebbesi» e la citta
negata. Divagazioni intorno a temi di «capriccio archi-
tettonico» del Canaletto e del Bellotto [w:] D. Succi
(ed.), Capricci veneziani del Settecento [katalog wy-
stawy Gorizia, giugno - ottobre 1988], Torino 1988,
s. 209-222.
51 Por. portret Józefa II zbratem Leopoldem Pompeo Bato-
nim z 1769 r. (Kunsthistorisches Museum, Wiedeń),
portret braci Rzewuskich pędzla Antona von Marona
z 1772 r. (Zamek Królewski w Warszawie).
52 O literaturze dotyczącej Grecji por. też: M.-F. Silver, La
Grece dans le romanjranęais de 1 ’epoque revol utionnaire.
Le voyage du jeune Anacharsis en Grece au IVe siecle
avantl’ere vulgaire. „Man and Naturę / L 'homme et la
naturę”, 1990, nr 9, s. 147.0 relacjach artystycznych
z podróży do Grecji: D. Watkin, Stuart and Revett: The
Myth ofGreece and its afterli/e, [w: ] James “Athenian”
Stuart: 1713 - 1788; the rediscovery ofantiąuity (ed.
S. Weber Soros), New Haven-London 2007, s. 19-39.
53 J. Potocki, Voyage en Turąuie et en Egyptefait en 1784,
Varsovie 1788. W bibliotece pawłowickiej znajdował
się egzemplarz drugiego wydania, z 1789 r.; Katalog
książek hrabiego Mielżyńskiego w bibliotece w Pawło-
wicach, Archiwum Państwowe w Poznaniu, zespół
Majątek Pawłowice-Mielżyńscy (dalej: APP, ZMP),
sygn. 53/998/0/7.4/1069, k. 4 v. poz. 71.
54 J. Potocki, Podróże, Warszawa 1959, s. 58-63.
55 E. Raczyński, Dziennik podróży do Turcji odbyteywroku
MDCCCXIV, Wrocław 1821.
56 J. Reychman, Podróżnicy polscy na Bliskim Wschodzie
w XIX w, Warszawa 1972, s. 11-20; T. Wujewski,
43
24 Z. Ostrowska-Kębłowska, Architektura i budownictwo
w Poznaniu wiatach 1780-1880, wyd, 2., Poznań 2009,
s. 157.
25 K. Kaniewska-Rau, dz. cyt., s. 34.
26 J. Skuratowicz, Dwory i pałace w Wielkim Księstwie
Poznańskim, Poznań 1981, s. 19-20.
Z. Ostrowska-Kębłowska pisze, że projekty pałaców
w Baszkowie i Karczewie powstały w „pracowni lub
pod wpływem” D. Gilly’ego: tejże Siedziby wielkopolskie
doby romantyzmu, Poznań 1970, s. 9; tejże, Kultura,
[w:] Dzieje Wielkopolski, T. 2 (red. W Jakóbczyk),
Poznań 1973, s. 38. T.J. Zuchowski pisze tylko o pałacu
w Baszkowie: David Gilly und die Ostgebiete Preufiens,
[w:] David Gilly - Erneurer der Baukunst, (Hrsg.
E. Fuhr, A. Teut), Munster, New York, Munchen,
Berlin 2008, s. 75.
27 „278. Portrait du comte Stanislas Myelzinski avec
son epouse et son enfant. / 279. Portrait du comte
Nicolas Myelzinski en manteau de voyageur, assis sur
les ruines d Athenes, design ees par la tour des Yents”;
Explication des ouvrages depeinture etdessins, sculpture,
architecture et gravure des artistes vivans [...], A Paris,
An XII de la Republique [ 1804 ], s. 51.
28 List Vivant-Denona do Le Barbiera z 9 października
1804, dostępny w bazie: https://www.napoleonica.org,
[data dostępu: 14 kwietnia 2021 ].
29 Jacq-Hergoualc’h2014,1.1, nr kat. P. 123, s. 268-269.
30 Jacq-Hergoualc’łi rozpoznał tu, niewłaściwie, Wazę
Medici.
31 K. Retford, The Conversation Piece. MakingModem Art
in 18th-Century Britain, New Haven 2017, s. 29 i nn.
32 A. Freund, Portraiture and Politics in Revolutionary
France, University Park 2014, s. 199.
33 W Kopaliński, Słownik symboli, Warszawa 1990,
s. 63-65.
34 Tamże, s. 395.
35 M. De Cleene, M.C. Lejeune, Compendium ofsymbolic
and ritualplants in Europę, 1.1, Trees and shrubs, Głient
2003, s. 227.
36 K. Mikocka-Racłiubowa, Rzeźba włoska w Polsce około
1770-1830, t. 2, Warszawa 2016, s. 522.
37 A. Rosales-Rodriguez, Macierzyństwo i dzieci w ob-
razach Elisabeth Vigee Le Brun a nowoczesne ideały
wychowania, [w:] Elisabeth Vigee Le Brun ijej czasy...,
dz. cyt.
38 Tamże.
39 P. Ignaczak, dz. cyt.
40 Opis portretu Barbiera-Walbonne ’a w rękopiśmien-
nym odpisie sprawozdania z Salonu 1806 r. pozwala
przypuszczać, że jest to wizerunek rodziny Chabaud-
-Latour; [J.-B. Boutard], Salon de Tan 1806, Collec-
tion Deloynes. Tom 37, gallica.bnf.fr/ark:/12148/
btvlbl0545101t ; [data dostępu: 5 kwietnia 2021 ],
s. 666-668.
41 Rodzina posiadała dobra w okolicach Nimes. Z tego
miasta pochodził Barbier-Walbonne, więc tę posiadłość
mógł znać z autopsji. Przywoływany opis J.-B. Boutarda
identyfikuje ukazaną na obrazie rezydencję jako wła-
sność sportretowanych.
42 Nie można oczywiście wykluczyć, że Maksymilian
Mielżyński zamówił kopię tego zabytku do pałacu
w Pawłowicach. Opracowania dotyczące architektury
i wystroju pawłowickiej rezydencji nie wspominają
o tym obiekcie.
43 Chabaud-Latour uzyskał w 1808 r. szlachectwo, a dzie-
więć lat później tytuł barona.
44 Jak zauważył słusznie Jacq-Hergoualc’h, pojawiła się
jedna tylko, dość prześmiewcza wzmianka o portrecie
Mielżyńskich. Autor Lettres impartiales obawiał się
o zdrowie dziecka, odczuwając chłód emanujący z ob-
razu: „Portrait du cit. St. [ tanisl ] as M. [ ielżyńsk ] y, son
epouse et son enfant tout nud. Comme ił fait froid dans
ce bocage! Ils sont transis tous trois! Ce pauvre petit!
gare la coqueluche!”; [J.P. Yoiart], Lettres impartiales
sur les expositions de 1 ’an XIII Par un Amateur, Yol. 5,
LettreXXXI, Paris An XIII (1804), s. 31.
45 O portrecie tego rodzaju pisali: K.Jagiełło-Jakubaszek,
Portrety polskich dam jako pamiątka ich Wielkiej Podró-
ży, [ w: ] Polski Grand Tour w XVIII i początkach XIX
wieku (red. A. Roćko), Warszawa 2014, s. 187-189;
A.M. Clark, E. Peters Bowron, Pompeo Batoni. A Com-
plete Catalogue ofbis Works with an Introductory Text,
Oxford 1985, s. 30 i nn.
46 „279. Portrait du comte Nicolas Myelzinski en man-
teau de voyageur, assis sur les ruines d Athenes, desi-
gnees par la tour des Yents.”; Explication des ouvrages de
peintureetdessins, sculpture, architectureetgravuredes
artistes vivans [...], A Paris, An XII de la Republique
[1804], s. 51.
47 Agnieszka Dąbrowska z Muzeum Warszawy zwróciła
uwagę, że mamy w tym przypadku raczej do czynienia
z kostiumem odwołującym się do idei antycznej togi niż
płaszczem podróżnym z ok. 1800 r. Za to spostrzeżenie
serdecznie dziękuję.
48 Opis wzgórz widocznych z Aten zamieścił Chateau-
briand w swojej relacji z podróży do Ziemi Świętej; por.
F.R. de Chateaubriand, Opis podróży z Paryża do Jerozo-
limy, (tłum. P. Hertz), Warszawa 1980, s. 113-114.
49 Potwierdzają to ryciny i rysunki z XVIII i początku
XIX w., np. na rycinie Le Roy [J.-D. Le Roy, The Ruins
ofthe Most Beautiful Monuments ofGreece, (intro. by
R. Middleton, transl. by D. Britt), Los Angeles 2004,
s. 249) - widoczna jest przerwa w bocznej kolumna-
dzie, dostrzegalny jest też fryz tryglifowo-metopowy;
rycina w dziele Jamesa Athenian Stuarta przedstawia
Partenon od krótszego boku, z widocznym wewnątrz
meczetem.
50 L. Puppi, Lina citta che <<fabbricar potrebbesi» e la citta
negata. Divagazioni intorno a temi di «capriccio archi-
tettonico» del Canaletto e del Bellotto [w:] D. Succi
(ed.), Capricci veneziani del Settecento [katalog wy-
stawy Gorizia, giugno - ottobre 1988], Torino 1988,
s. 209-222.
51 Por. portret Józefa II zbratem Leopoldem Pompeo Bato-
nim z 1769 r. (Kunsthistorisches Museum, Wiedeń),
portret braci Rzewuskich pędzla Antona von Marona
z 1772 r. (Zamek Królewski w Warszawie).
52 O literaturze dotyczącej Grecji por. też: M.-F. Silver, La
Grece dans le romanjranęais de 1 ’epoque revol utionnaire.
Le voyage du jeune Anacharsis en Grece au IVe siecle
avantl’ere vulgaire. „Man and Naturę / L 'homme et la
naturę”, 1990, nr 9, s. 147.0 relacjach artystycznych
z podróży do Grecji: D. Watkin, Stuart and Revett: The
Myth ofGreece and its afterli/e, [w: ] James “Athenian”
Stuart: 1713 - 1788; the rediscovery ofantiąuity (ed.
S. Weber Soros), New Haven-London 2007, s. 19-39.
53 J. Potocki, Voyage en Turąuie et en Egyptefait en 1784,
Varsovie 1788. W bibliotece pawłowickiej znajdował
się egzemplarz drugiego wydania, z 1789 r.; Katalog
książek hrabiego Mielżyńskiego w bibliotece w Pawło-
wicach, Archiwum Państwowe w Poznaniu, zespół
Majątek Pawłowice-Mielżyńscy (dalej: APP, ZMP),
sygn. 53/998/0/7.4/1069, k. 4 v. poz. 71.
54 J. Potocki, Podróże, Warszawa 1959, s. 58-63.
55 E. Raczyński, Dziennik podróży do Turcji odbyteywroku
MDCCCXIV, Wrocław 1821.
56 J. Reychman, Podróżnicy polscy na Bliskim Wschodzie
w XIX w, Warszawa 1972, s. 11-20; T. Wujewski,
43