DOI Artikel:
Du Mesnil du Buisson, Robert: Odkrycie najstarszej Palmyry
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.26179#0107
Robert du Mesnil du Buisson
ODKRYCIE NAJSTARSZEJ PALMYRY1
Jak wiadomo, wszystkie tak podziwiane ruiny Palmyry pochodzą z cza-
sów nie wcześniejszych niż I wiek n.e. Znaleziono wprawdzie kilka inskrypcji
i rzeźb z I wieku p.n.e., jednakże ani jeden starszy zabytek, choeby nawet
fragment ceramiki, nie ujrzał światła dziennego przed naszymi wykopaliska-
mi. Natomiast istnienie PalmĄuy, pod semicką nazwą Tadmor, jest zaświad-
czone w napisach klinowych od XIX wieku p.n.e.2 Aby wypełnić tę lukę
w dokumentacji archeologicznej, Centre National de la Recherche Scienti-
fique w Paryżu powierzył mi ostatnio misję wykopaliskową w Palmyrze3.
Pierwszym celem badań było źródło Efqa, uważane za najstarszy ośrodek
życia w tej oazie pustjmi syi-yjskiej. Istotnie, odkiyliśmy w sąsiedztwie sta-
nowisko neolityczne, najstarszy ślad działalności ludzkiej w Palmyrze. W sa-
mym źródle istniało sanktuarium betylów, z których najważniejszy symboli-
zował boga Jarhibóla. Ten przybytek, z pewnością znacznie poprzedzający
powstanie miasta, został zidejitj-hkowany dzięki przedstawieniom na tesse-
i‘ach i monetach4. Kult tego boga rozwijał się nieustannie, tak że w momencie
zakładania świątyni Bela zorientowano oś budynku w kierunku betyla
Jarhibóla, a tym samjon i źródła.
Nie opodal odkryliśmy świątynię poświęconą bogu anonimowemu, którego
kult rozwinął się w Palmjnze w pierwszej połowie II wieku n.e. Stał się on
1 Tekst ten nadesłał autor dla skompletowania rozpoczętej w tym zeszycie kroniki
wykopalisk archeologicznych w Palmyrze (por. następny artykuł). Z uwagi na prze-
dłużający się cykl produkcyjny III zeszytu autor w porozumieniu z redakcją ogłosił
podobnej treści artykuł po francusku w „Bibliotheca Orientalis” nr 1/2, 1967, s. 21
oraz w piśmie „Archeologia” nr 16, Paryż 1967, s. 50 — 61.
2 Por. tegoż autora Les tesseres et les monnaies de Palmyre, s. 13.
3 Szczegółowe sprawozdanie z działalności misji złożył autor w Academie des In-
scriptions et des Belles-Lettres, dnia 18 marca 1966; por. Comptes-rendus de l’Academie,
sept. 1966, s. 158-190, 6 fig., V pl.
4 „Mólanges de l’Universitó St. Joseph” 39, 1964, s. 169 — 176, fig. 1 — 2.
101
ODKRYCIE NAJSTARSZEJ PALMYRY1
Jak wiadomo, wszystkie tak podziwiane ruiny Palmyry pochodzą z cza-
sów nie wcześniejszych niż I wiek n.e. Znaleziono wprawdzie kilka inskrypcji
i rzeźb z I wieku p.n.e., jednakże ani jeden starszy zabytek, choeby nawet
fragment ceramiki, nie ujrzał światła dziennego przed naszymi wykopaliska-
mi. Natomiast istnienie PalmĄuy, pod semicką nazwą Tadmor, jest zaświad-
czone w napisach klinowych od XIX wieku p.n.e.2 Aby wypełnić tę lukę
w dokumentacji archeologicznej, Centre National de la Recherche Scienti-
fique w Paryżu powierzył mi ostatnio misję wykopaliskową w Palmyrze3.
Pierwszym celem badań było źródło Efqa, uważane za najstarszy ośrodek
życia w tej oazie pustjmi syi-yjskiej. Istotnie, odkiyliśmy w sąsiedztwie sta-
nowisko neolityczne, najstarszy ślad działalności ludzkiej w Palmyrze. W sa-
mym źródle istniało sanktuarium betylów, z których najważniejszy symboli-
zował boga Jarhibóla. Ten przybytek, z pewnością znacznie poprzedzający
powstanie miasta, został zidejitj-hkowany dzięki przedstawieniom na tesse-
i‘ach i monetach4. Kult tego boga rozwijał się nieustannie, tak że w momencie
zakładania świątyni Bela zorientowano oś budynku w kierunku betyla
Jarhibóla, a tym samjon i źródła.
Nie opodal odkryliśmy świątynię poświęconą bogu anonimowemu, którego
kult rozwinął się w Palmjnze w pierwszej połowie II wieku n.e. Stał się on
1 Tekst ten nadesłał autor dla skompletowania rozpoczętej w tym zeszycie kroniki
wykopalisk archeologicznych w Palmyrze (por. następny artykuł). Z uwagi na prze-
dłużający się cykl produkcyjny III zeszytu autor w porozumieniu z redakcją ogłosił
podobnej treści artykuł po francusku w „Bibliotheca Orientalis” nr 1/2, 1967, s. 21
oraz w piśmie „Archeologia” nr 16, Paryż 1967, s. 50 — 61.
2 Por. tegoż autora Les tesseres et les monnaies de Palmyre, s. 13.
3 Szczegółowe sprawozdanie z działalności misji złożył autor w Academie des In-
scriptions et des Belles-Lettres, dnia 18 marca 1966; por. Comptes-rendus de l’Academie,
sept. 1966, s. 158-190, 6 fig., V pl.
4 „Mólanges de l’Universitó St. Joseph” 39, 1964, s. 169 — 176, fig. 1 — 2.
101