DOI Artikel:
Gawlikowski, Michał: Wykopaliska w Palmyrze ostatnich lat
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.26179#0112
cza o kształcie architektonicznym jego przybytku ulegają zasadniczym zmia-
nom. Wzniesienie w roku 130 n.e. małej świątynki tego boga było tylko
ostatnim etapem rozbudowy jego sanktuarium, o cechach zdecydowanie
orientałnych, czego nie pozwalała podejrzewać klasyczna forma świątyni.
Pierwotne sanktuarium składało się z trzech otwartych dziedzińców otoczo-
nych kolumnami, do których później dobudowano czwarty. W portykach
znalazły miejsce pomieszczenia przeznaczone dla celów kidtu, przede wszyst-
kim bankietów rytualnych. Poszczegółne fragmenty kolumnad wznoszono
w rozmaitym czasie, dzięki ofiarności wiernych, poświadczonej w licznych
inskrypcjach; najstarsza dedykacja pochodzi z roku 23 n.e., a więc jest przeszło
100 lat starsza od wzniesionej na środkowym dziedzińcu celli, jedynej znanej
przed wykopaliskami części sanktuarium. Kult Ba'alśamina pozostał żywy
przez cały okres rozwoju PalmjTy, a ostatni jego śład — inskrybowany ołtarz —
został ofiarowany już po jej upadku, w roku 302 n.e. Stwierdzono też skoja-
rzenie kultu Ba'alśamina z nabożeństwem do nieznanego boga o imieniu
Dudehelun lub Durahlun. Większość materiału epigraficznego nie została
jeszcze ogłoszona.
Wykopaliska doprowadziły również do odkrycia wielu najlepszej jakości
płaskorzeźb, głównie o tematyce religijnej, które wzbogaciły znacznie naszą
znajomość tego gatunku rzeźby. Sensacyjnym odkryciem było odsłonięcie
w obrębie sanktuarium grobowca, zupełnie różnego od dotychczas znanych
palmyreńskich konstrukcji grobowych, zbudowanego bowiem z suszonej cegły
na wzór mezopotamski. Został on uszanowany w momencie zakładania sanktu-
arium; jest też jednym z nielicznych zachowanych do naszych czasów w stanie
nienaruszonym. Znaleziony materiał (ceramika, biżuteria, monety) pozwalają
go datować na koniec II lub początek I wieku p.n.e.; jest to więc najstarszy
grobowiec palmyreński i w ogóle najstarsza zachowana w Palmyrze budowla.
Róunież podjęte w r. 1957 z inicjatywy ówczesnego dyrektora Service des
Antiąuites, Selima Abd el-Haka, wykopaliska w centrum monumentalnym
Palmyry przyniosły, obok powiększenia turystycznych walorów ruin, także
niezwykle ważne wjmiki naTikowe2. Odsłonięto duży odcinek Wielkiej Kolum-
nady, kompleks łaźni (zbudowanych w III w. i odnowionych w czasach tetrar-
chów staraniem Sosianusa Hieroklesa, gubernatora prowincji Syria Phoenice,
również inicjatora budowy łub przebudowy „Świątyni Sztandarów” w Obozie
Diokłecjana, o której będzie mowa niżej) oraz teatr z przełomu II i IIIw.
wraz z dobrze zachowanym budynkiem scenicznym.
Po objęciu kierownictwa wykopalisk przez Adnana Bounni kontynuowano
2 S. Abdul-Hak, Decoiwertes archeologiques recentes dans les sites greco-romains
de Ta Syrie, Atti del VII Congresso di Areh. Classica III, 1961, s. 27 sq.; A. Bounni,
N. Saliby, Six nouveaux emplacements fouilles d Palmyre (1963—64), „Annales Arche-
ologiąues de Syrie”, 1965 (15), s. 121 — 138 i 35 — 58, pl. 18.
106
nom. Wzniesienie w roku 130 n.e. małej świątynki tego boga było tylko
ostatnim etapem rozbudowy jego sanktuarium, o cechach zdecydowanie
orientałnych, czego nie pozwalała podejrzewać klasyczna forma świątyni.
Pierwotne sanktuarium składało się z trzech otwartych dziedzińców otoczo-
nych kolumnami, do których później dobudowano czwarty. W portykach
znalazły miejsce pomieszczenia przeznaczone dla celów kidtu, przede wszyst-
kim bankietów rytualnych. Poszczegółne fragmenty kolumnad wznoszono
w rozmaitym czasie, dzięki ofiarności wiernych, poświadczonej w licznych
inskrypcjach; najstarsza dedykacja pochodzi z roku 23 n.e., a więc jest przeszło
100 lat starsza od wzniesionej na środkowym dziedzińcu celli, jedynej znanej
przed wykopaliskami części sanktuarium. Kult Ba'alśamina pozostał żywy
przez cały okres rozwoju PalmjTy, a ostatni jego śład — inskrybowany ołtarz —
został ofiarowany już po jej upadku, w roku 302 n.e. Stwierdzono też skoja-
rzenie kultu Ba'alśamina z nabożeństwem do nieznanego boga o imieniu
Dudehelun lub Durahlun. Większość materiału epigraficznego nie została
jeszcze ogłoszona.
Wykopaliska doprowadziły również do odkrycia wielu najlepszej jakości
płaskorzeźb, głównie o tematyce religijnej, które wzbogaciły znacznie naszą
znajomość tego gatunku rzeźby. Sensacyjnym odkryciem było odsłonięcie
w obrębie sanktuarium grobowca, zupełnie różnego od dotychczas znanych
palmyreńskich konstrukcji grobowych, zbudowanego bowiem z suszonej cegły
na wzór mezopotamski. Został on uszanowany w momencie zakładania sanktu-
arium; jest też jednym z nielicznych zachowanych do naszych czasów w stanie
nienaruszonym. Znaleziony materiał (ceramika, biżuteria, monety) pozwalają
go datować na koniec II lub początek I wieku p.n.e.; jest to więc najstarszy
grobowiec palmyreński i w ogóle najstarsza zachowana w Palmyrze budowla.
Róunież podjęte w r. 1957 z inicjatywy ówczesnego dyrektora Service des
Antiąuites, Selima Abd el-Haka, wykopaliska w centrum monumentalnym
Palmyry przyniosły, obok powiększenia turystycznych walorów ruin, także
niezwykle ważne wjmiki naTikowe2. Odsłonięto duży odcinek Wielkiej Kolum-
nady, kompleks łaźni (zbudowanych w III w. i odnowionych w czasach tetrar-
chów staraniem Sosianusa Hieroklesa, gubernatora prowincji Syria Phoenice,
również inicjatora budowy łub przebudowy „Świątyni Sztandarów” w Obozie
Diokłecjana, o której będzie mowa niżej) oraz teatr z przełomu II i IIIw.
wraz z dobrze zachowanym budynkiem scenicznym.
Po objęciu kierownictwa wykopalisk przez Adnana Bounni kontynuowano
2 S. Abdul-Hak, Decoiwertes archeologiques recentes dans les sites greco-romains
de Ta Syrie, Atti del VII Congresso di Areh. Classica III, 1961, s. 27 sq.; A. Bounni,
N. Saliby, Six nouveaux emplacements fouilles d Palmyre (1963—64), „Annales Arche-
ologiąues de Syrie”, 1965 (15), s. 121 — 138 i 35 — 58, pl. 18.
106