Studia Waweliana (11/12.2002-2003)

Studia Waweliana
Tom XI/XII, 2002/2003
PL ISSN 1230-3275

MAREK A. JANICKI

ZAGINIONE INSKRYPCJE POETYCKIE KATEDRY WAWELSKIEJ

(DO KOŃCA XVI WIEKU)

CZĘŚĆ I: EPITAFIA BISKUPIE I KRÓLEWSKIE

ZAGADNIENIA WSTĘPNE; „TABULA CUM
EPITAPHIO” A EPITAFIUM OBRAZOWE
- PROBLEM TOŻSAMOŚCI

Zespół inskrypcji katedry krakowskiej, którego epi-
graficzną oraz historyczno-kulturowąrangę trudno prze-
cenić nie tylko w skali Polski, lecz także Europy Środ-
kowo-Wschodniej, w uchwytnym dziś dla nas wymia-
rze narastał w ciągu ośmiu stuleci. Zarazem jednak sta-
le ulegał uszczupleniom wraz ze zmieniającymi się tren-
dami kulturowymi i estetycznymi, kataklizmami dzie-
jowymi, a także z powodu rzadkiej przed Oświeceniem
należytej troski o pamiątki przeszłości, dążącej do za-
chowania oryginału. Wiedzę o zaginionych napisach ka-
tedralnych, zwłaszcza nagrobnych, zawdzięczamy głów-
nie ludziom pióra ukształtowanym w duchu humani-
stycznego antykwaryzmu. Gromadzili oni odpisy daw-
nych i współczesnych sobie inskrypcji wraz z informa-

1 Pod terminem publikacja epigraficzna tekstu rozumiemy nada-
nie mu powszechnej dostępności w formie inskrypcji wykonanej
dowolną techniką, na dowolnym materiale.

2 Edycja Michała Sołtyka, Series monumentorum ecclesiae ca-
thedralis Cracoviensis, [Kraków] 1785, ma dla interesującego nas
okresu mniejsze znaczenie. Nie przynosi bowiem inskrypcji nie zna-
nych z wcześniejszych przekazów.

3 Maci ej z Miechowa, Chronica Polonorum, wyd. I, Kra-
ków 1519, wyd. II, Kraków 1521; poniżej cytowane jest wyd. II;
B. Paprocki, Herby rycerstwa polskiego, Kraków 1584; poniżej
cytowane jest wyd. II: K. J. Turowski, Kraków 1858.

4 Bibl. Kóm., Corpus Cricianum, rkps 243, zob. Katalog ręko-
pisów staropolskich Biblioteki KórnickiejX3/I-XVIII w., t. II. oprać.
R. Marciniak, M. Muszyński, J. Wiesiołowski, Wrocław
1985, s. 195-272, miało być początkowo zbiorem spuścizny po-
etyckiej i epistolamej Andrzeja Krzyckiego, z czasem stało się rów-
nież zbiorem spuścizny innych poetów oraz epigrafów krakow-

cjami o miejscu i formie ich epigraficznej publikacji1 2,
by spożytkować je następnie w swoich pracach histo-
rycznych czy literackich. Począwszy od Jana Długosza,
wymienić tu należy kolejno: Macieja Miechowitę, Sta-
nisława Górskiego, Bartosza Paprockiego i Szymona
Starowolskiegok Wszyscy oni, prócz Paprockiego, byli
kanonikami krakowskiej katedry znającymi ją z codzien-
nej (bądź nader częstej) autopsji. Informacje Miecho-
wity i Paprockiego zawierają się w drukach z epoki,
wydanych jeszcze za życia autorów3. Materiał poetycki
i po części zarazem epigraficzny zebrany przed połową
wieku XVI przez Stanisława Górskiego w ramach tzw.
Corpus Cricianum - zbioru spuścizny poetyckiej An-
drzeja Krzyckiego i innych poetów związanych z dwo-
rem ostatnich Jagiellonów, to niewątpliwie najważniej-
szy, obok prac Paprockiego i Starowolskiego, przekaz
napisów katedralnych wieku XVI4. W pracach dotyczą-
cych wzgórza wawelskiego, niestety, prawie nie był on

skich i głównie rzymskich, a w konsekwencji prawdziwym po-
mnikiem kultury literackiej dworu Zygmunta I. Zbiór powstawał
w kilku etapach pomiędzy końcem lat trzydziestych a końcem lat
pięćdziesiątych XVI w. z inicjatywy i z udziałem Stanisława Gór-
skiego. Według Jacka Wiesiołowskiego twórca Acta Tomiciana
„wszystkie części woluminu pofoliował i prawdopodobnie opra-
wił przed 1553 r.” (Katalog rękopisów..., s. 271, na s. 264-272
opis kodeksu, zob. J. Wiesiołowski, Z kórnickiego kodeksu
,, Corpus Cricianum ”. Przyczynki do dziejów poezji polsko-łaciń-
skiej, Pamiętnik Biblioteki Kórnickiej 15: 1979, s. 239-247), by
później pewne teksty korygować i dołączać nowe. Jedną z kopii
rękopisu Bibl. Kóm. 243 (w wyróżnionej przez Wiesiołowskiego
tzw. II redakcji), uporządkowaną według działów tematycznych,
niekiedy nawet bogatszą od rękopisu kórnickiego, zwłaszcza o ob-
szerne i cenne komentarze historyczne, jest manuskrypt przecho-
wywany obecnie w bibliotece Seminarium Duchownego w San-
domierzu, sygn. Ł 1688, zatytułowany Poemata Andree Cricii epi-

43