DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.30162#0042
ROZDZIAŁ II.
Rozwój zainteresowań starożytniczych w Polsce. Pierwsze projekty muzealno-inwen-
taryzacyjne doby Stanisławowskiej — Mniszech, ks. Zubowski, Czacki. Racjona-
listyczny charakter tegu ruchu. Publikacja Diettricha. Reakcja romantyczna. Po-
czątki systematyczniejszej pracy naukowej, jej charakter i ewolucja. Pierwsze
usiłowania częściowej inwentaryzacji oraz ich stan przed rozpoczęciem misji Stron-
czyńskiego (1844). Znaczenie Wielkopolski w tym czasie. Praca Buschinga. Ówczesne
stosunki w Małopolsce. Rozwój prac o typie geografji historycznej w Królestwie.
Polsce, podobnie jak w krajach Zachodu, troskę o za-
^ ^ chowanie zabytków historycznych poprzedziła ożywiona
stosunkowo wymiana społecznej opinji, oraz pierwszych prób
naukowego sformułowania odkrywanych zagadnień. Rozwijała
się ona u podstaw budzącego się narodowego poczucia, upa-
trując w dziełach rąk minionych pokoleń przypomnienie ży-
wej i godnej naśladowania przeszłości. Historyzmowi pierw-
szej połowy XIX w. musimy wszakże przeciwstawić początki
tego ruchu, który, rozwinąwszy się w stanisławowskim okresie
z kolekcjonerskich zamiłowań saskiej doby, związany jest prze-
cie nierozerwalnie z naukowym racjonalizmem wieku Oświe-
cenia. Inwentaryzacyjno-muzealne projekty polskie schyłku
XVIII-go i początku XIX stulecia doceniają wprawdzie cał-
kowicie znaczenie tych przedsięwzięć dla celów społecznej dy-
daktyki, niemniej jednak przyświeca im w pierwszym rzę-
dzie myśl dorównania europejskiemu wyścigowi na polu mu-
zealnictwa i pierwocin archeologji. Wyczuwalny związek owych
poczynań z ogólną «oświatową» działalnością tych czasów na-
daje im piętno charakterystyczne. Echa tej tradycji uwidacz-
niają się nietylko wkwestjonarjuszu Czackiego (1805), wywo-
dzącym się bezpośrednio z kultury czasów stanisławowskich,
Rozwój zainteresowań starożytniczych w Polsce. Pierwsze projekty muzealno-inwen-
taryzacyjne doby Stanisławowskiej — Mniszech, ks. Zubowski, Czacki. Racjona-
listyczny charakter tegu ruchu. Publikacja Diettricha. Reakcja romantyczna. Po-
czątki systematyczniejszej pracy naukowej, jej charakter i ewolucja. Pierwsze
usiłowania częściowej inwentaryzacji oraz ich stan przed rozpoczęciem misji Stron-
czyńskiego (1844). Znaczenie Wielkopolski w tym czasie. Praca Buschinga. Ówczesne
stosunki w Małopolsce. Rozwój prac o typie geografji historycznej w Królestwie.
Polsce, podobnie jak w krajach Zachodu, troskę o za-
^ ^ chowanie zabytków historycznych poprzedziła ożywiona
stosunkowo wymiana społecznej opinji, oraz pierwszych prób
naukowego sformułowania odkrywanych zagadnień. Rozwijała
się ona u podstaw budzącego się narodowego poczucia, upa-
trując w dziełach rąk minionych pokoleń przypomnienie ży-
wej i godnej naśladowania przeszłości. Historyzmowi pierw-
szej połowy XIX w. musimy wszakże przeciwstawić początki
tego ruchu, który, rozwinąwszy się w stanisławowskim okresie
z kolekcjonerskich zamiłowań saskiej doby, związany jest prze-
cie nierozerwalnie z naukowym racjonalizmem wieku Oświe-
cenia. Inwentaryzacyjno-muzealne projekty polskie schyłku
XVIII-go i początku XIX stulecia doceniają wprawdzie cał-
kowicie znaczenie tych przedsięwzięć dla celów społecznej dy-
daktyki, niemniej jednak przyświeca im w pierwszym rzę-
dzie myśl dorównania europejskiemu wyścigowi na polu mu-
zealnictwa i pierwocin archeologji. Wyczuwalny związek owych
poczynań z ogólną «oświatową» działalnością tych czasów na-
daje im piętno charakterystyczne. Echa tej tradycji uwidacz-
niają się nietylko wkwestjonarjuszu Czackiego (1805), wywo-
dzącym się bezpośrednio z kultury czasów stanisławowskich,