DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.30162#0112
<2^
ty c k i c h. Niepodobieństwem jest wystawić sobie barbarzyństwa wszyst-
kich utworów tego rodzaju. Wtenczas to były upodobane owe kręcone
kolumny, składane ozdoby z lwów, wilków, psów, ptaków, ryb, gadów
i duchów uosobiszczonych, skieletów i mnóstwo nieskończone ciemney
fantazji utworów^*).
Ta definicja stylu romańskiego i przedromańskiego, utrzy-
mana całkowicie w stylu epigonów Vasari'ego, zadziwia bru-
talnością wypowiedzi w duchu Wielanda i Lessinga, jeśli się
zważy powszechną właśnie w tym czasie reakcję pro-gotycką.
W kikanaście lat później (i8ąp), współczesny Stronczyńskiemu
J. Ankiewicz, opierając się na pracy Boissere, cały okres
X—XV wieku zaanektował wzorem Idźkowskiego dla sztuki
gotyckiej mimo że jednocześnie w głośnych swych «Uwa-
gach» pisał X. Kremer:
«W budownictwie styl romański, pierworodny, następca
stylu rzymskiego klasycznego, w XIII w. przeszedł w zupełnie nowy
utwór fantazji, w dzieło już czysto chrześcijańskie, w styl uroczy, ostro-
łukowy, czyli gotycki...» 33)-
Definicja Kremera, pierwsza tego rodzaju na gruncie pol-
skim, przyszła zbyt późno: przypuszczać należy, że daleko po-
sunięty już w inwentaryzacyjnej pracy Stronczyński nie mógł
czy może nie chciał uwzględnić jej w swej terminologji. W ra-
mach natomiast wygłaszanych poprzednio poglądów powścią-
gliwość Stronczyńskiego, przejawiona w operowaniu płynnemi
jeszcze podówczas w Polsce pojęciami, dobrze świadczy o jego
intuicji jako badacza. Skłonny jak wszyscy mu współcześni
do romantycznej refleksji, posiada przecież objektywny umysł
przyrodnika, oraz swoistą ścisłość archiwaijusza i numizma-
tyka. Jego opisy mimo ogólnikowej redakcji części inwenta-
ryzacyjno-zabytkowej posiadają pozatem krzepki kościec histo-
ryczny, zaś kwietyzmowi jego pamiętnikarskich dygresyj
nie towarzyszy nigdy ów literacki werbalizm w stosunku do
samego zabytku, który tak dosadnie charakteryzuje pierwsze
prace Sobieszczańskiego
ty c k i c h. Niepodobieństwem jest wystawić sobie barbarzyństwa wszyst-
kich utworów tego rodzaju. Wtenczas to były upodobane owe kręcone
kolumny, składane ozdoby z lwów, wilków, psów, ptaków, ryb, gadów
i duchów uosobiszczonych, skieletów i mnóstwo nieskończone ciemney
fantazji utworów^*).
Ta definicja stylu romańskiego i przedromańskiego, utrzy-
mana całkowicie w stylu epigonów Vasari'ego, zadziwia bru-
talnością wypowiedzi w duchu Wielanda i Lessinga, jeśli się
zważy powszechną właśnie w tym czasie reakcję pro-gotycką.
W kikanaście lat później (i8ąp), współczesny Stronczyńskiemu
J. Ankiewicz, opierając się na pracy Boissere, cały okres
X—XV wieku zaanektował wzorem Idźkowskiego dla sztuki
gotyckiej mimo że jednocześnie w głośnych swych «Uwa-
gach» pisał X. Kremer:
«W budownictwie styl romański, pierworodny, następca
stylu rzymskiego klasycznego, w XIII w. przeszedł w zupełnie nowy
utwór fantazji, w dzieło już czysto chrześcijańskie, w styl uroczy, ostro-
łukowy, czyli gotycki...» 33)-
Definicja Kremera, pierwsza tego rodzaju na gruncie pol-
skim, przyszła zbyt późno: przypuszczać należy, że daleko po-
sunięty już w inwentaryzacyjnej pracy Stronczyński nie mógł
czy może nie chciał uwzględnić jej w swej terminologji. W ra-
mach natomiast wygłaszanych poprzednio poglądów powścią-
gliwość Stronczyńskiego, przejawiona w operowaniu płynnemi
jeszcze podówczas w Polsce pojęciami, dobrze świadczy o jego
intuicji jako badacza. Skłonny jak wszyscy mu współcześni
do romantycznej refleksji, posiada przecież objektywny umysł
przyrodnika, oraz swoistą ścisłość archiwaijusza i numizma-
tyka. Jego opisy mimo ogólnikowej redakcji części inwenta-
ryzacyjno-zabytkowej posiadają pozatem krzepki kościec histo-
ryczny, zaś kwietyzmowi jego pamiętnikarskich dygresyj
nie towarzyszy nigdy ów literacki werbalizm w stosunku do
samego zabytku, który tak dosadnie charakteryzuje pierwsze
prace Sobieszczańskiego