DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.51065#0311
I • Malarstwo gotyckie
jak ściągnięte boleśnie brwi, wskazujące ges-
ty rąk. Scenariusz ikonograficzny nie obfituje
w ciekawsze pomysły, ograniczony jest również
zasób tematów; do najczęstszych należą: »Ma-
donna na półksiężycu «, »Madonna na tle gaju«,
»Koronacja Marii«, »Sacra Conversazione« i
»Misericordia Domini«. Barwa kładziona jest
dekoracyjnie; dominują w niej zestawy chłod-
nych i ciepłych czerwieni i zieleni (cynober i
winna czerwień, zieleń trawiasta i malachitowa).
Elementy form wypracowanych i zestalonych
w obrębie tej szkoły dają się zauważyć w dzie-
łach do niej nie przynależnych, jak w figurach
tryptyku z Kamionki Wielkiej (por. nry 38,39),
tryptyku z Wołowca (por. nry 49—51), a na-
wet w wielkim poliptyku krakowskich domi-
nikanów (por. nry 53—57, tabl. IV).
W dyskusji nad rodowodem stylistycznym
szkoły zarysowały się dwa stanowiska. Polscy
historycy sztuki upatrują w niej produkt miej-
scowego środowiska artystycznego, które w
sposób bardzo swoisty przetworzyło inspiracje
włoskiego trecenta i sztuki czeskiej. Zwłaszcza
silne są tradycje bizantynizującego malarstwa
Włoch, które na przykład dochodzą do głosu
ze szczególną siłą w surowym »Ukrzyżowaniu«
z Korzennej (por. nry 13, 14). Autorzy nie-
mieccy i węgierscy skłonni są wiązać Szkołę
Sądecką z działalnością warsztatu śląskiego Mi-
strza Legendy św. Jadwigi, względnie spiskiego
Mistrza Tryptyku z Maciejowic.
Publikacja niniejsza prezentuje większość dzieł
przynależnych do tego kręgu; pomija nato-
miast tryptyk z Przydonicy, obrazy z Chełmca
(»Matka Boska« i »Św. Jan«) oraz Biecza (»Mi-
sericordia Domini«), ponieważ nie pomnażają
one zasobu informacyj o tej szkole; wyłączone
zaś zostały z tego zespołu: tryptyk z Ptaszko-
wej (por. nry 9, 10, tabl. II) i »Zdjęcie z krzyża«
z Chomranic (por. nry 28—30), które swym
poziomem wyraźnie górują nad pozostałymi
dziełami tego kręgu i w świetle ostatnich ba-
dań zasługują na traktowanie odrębne.
Bibl.: I. Genthon, a! regi magyar festbmiweszet, Vac 1932, s. 35- —
M. Walicki, Ze studiów nad. malarstwem cechowym Ziemi Sądeckiej
w XV w., »Sprawozdania... PAU«, XXXVII, 1932, nr 2, s. I7« —
Tenże, Stilstufen..., s. 18 n. — A. Bochnak, Z dziejów malarstwa
gotyckiego na Podkarpaciu, »Prace KHS«, VI, 1935, s. 8 n., 16 nn.—
Dobrowolski, Rzeźba i malarstwo..., s. 62 n., 86. — Walicki, Ma-
larstwo XV w., s. 56. — O. Schiirer, E. Wiese, Deutsche Kunst in
der Zips, Briinn 1938, s. 93 nn. — T. Dobrowolski ([rec. z:] Walicki,
Malarstwo XV w.\ »BHS«, VIII, 1946, s. 75, 79«~ J- E. Dutkie-
wicz, Nowy Sącz — polska Siena, »Przegląd Artystyczny«, I, 1946,
nr 5, s. 7 nn. — Dobrowolski, Sztuka na Śląsku, s. 154 n. — D. Rado-
esay, a! kozepkori Magyarorszag tablakepei, Budapcst 1955, s. 68 nn. —
Dobrowolski, Sztuka Krakowa, s. 228 nn. — A. Karłowska, Obraz
św. Leonarda ze Słupcy, »BHS«, XXI, 1959, s. 337 nn.
13* UKRZYŻOWANIE • Obraz środkowy pierwotnego
tryptyku
14. (nlb) • MATKA BOSKA I LONGIN • Fragment
tabl. 13
Muzeum Narodowe w Krakowie, nr inw. 1787 /
tempera, drzewo, 1,17 x 0,65 / Poch.: Z koś-
cioła paraf, w Korzennej, pow. Nowy Sącz,
woj. krakowskie.
Jedno z najbardziej godnych uwagi dzieł pol-
skiego malarstwa tablicowego 2. ćwierci XV w.
Surowe i monumentalne, od dawna zwracało
uwagę historyków sztuki, zgodnie upatrują-
cych w nim czołowe osiągnięcie szkoły polskiej
inspirowanej przez tradycje sztuki południowo-
europejskiej. Kopera dostrzegał w nim ślad od-
działywania kręgu Allegretto Nuzi (czynnego
ok. 1346 —1374). Przez Walickiego przypisane
zostało Szkole Sądeckiej. Dobrowolski pod-
kreśla ponadto podobieństwo postaci Chrystu-
sa z przedstawieniem na malowidle ściennym
w kościele św. Krzyża w Krakowie (z ok. 1420)
oraz z wrocławskiego ołtarza św. Barbary (1447).
W zbiorach Muzeum Narodowego w Krakowie
znajduje się kilka obrazów, które przypisać na-
leży tej samej pracowni; wg numeracji katalo-
gu Kopery i Kwiatkowskiego są to: Skrzyżo-
wanie ze św. Bernardem i Leonardem« (nr 77),
»MB Bolesna« (nr 5) — oba z Korzennej, oraz
dwa skrzydła z »Chrztem Chrystusa« i »Madon-
ną ze św. Janem« (nr 8).
Bibl.: W. Łuszczkiewicz, Obrazy szkół cechowych polskich XV,
XVI i XVII wieku w Muzeum Narodowym w Krakowie (dokończenie),
»Wiad. Num.-Arch.«, III, 1896, szp. 108. — Kopera i Kwiatkow-
ski, s. 6 nn., nr 4. — Walicki, Stilstufen..., s. 20. — Dobrowolski,
Wystawa sztuki gotyckiej, s. 224, 226. — Tenże, Rzeźba i malarstwo...,
s. 63, 66. — Walicki, Lapeinture..., s. 5. —- Tenże, Malarstwo XV w.,
s. 65 n.— T. Dobrowolski ([rec. z:] Walicki, Malarstwo XV w.},
»BHS«, VIII, 1946, s. 79- — Tenże, Sztuka na Śląsku, s. 164.—
Malarstwo sakralne, s. 337, il. 26.
15. POSTACIE ŚWIĘTYCH • Awersy skrzydeł tryptyku
Muzeum Diecezjalne w Tarnowie, nr inw. 148 /
tempera, drzewo, część środkowa: 1,42 x 1,00;
skrzydła: 1,42 x 0,50 / Napisy na szczytach
zwieńczających awersy: „propheta [hIabacuc”
i „isayas propheta” ; na szczytach szafy środ-
kowej : „PROPHETA IEREMIAS” i „PROPHETA
daniel”. Na rewersach skrzydeł: „maria”
i „ihus” / Poch.: Z kościoła paraf, w Ka-
mionce Małej, pow. Limanowa, woj. krakow-
skie. Pierwotnie w klasztorze Klarysek w Sta-
rym Sączu.
Szafa środkowa niegdyś posiadała rzeźbioną
figurę Madonny; na skośnych bocznych ścian-
kach malowane postacie św. Jana Chrzciciela
z klęczącą postacią duchownego fundatora
297
jak ściągnięte boleśnie brwi, wskazujące ges-
ty rąk. Scenariusz ikonograficzny nie obfituje
w ciekawsze pomysły, ograniczony jest również
zasób tematów; do najczęstszych należą: »Ma-
donna na półksiężycu «, »Madonna na tle gaju«,
»Koronacja Marii«, »Sacra Conversazione« i
»Misericordia Domini«. Barwa kładziona jest
dekoracyjnie; dominują w niej zestawy chłod-
nych i ciepłych czerwieni i zieleni (cynober i
winna czerwień, zieleń trawiasta i malachitowa).
Elementy form wypracowanych i zestalonych
w obrębie tej szkoły dają się zauważyć w dzie-
łach do niej nie przynależnych, jak w figurach
tryptyku z Kamionki Wielkiej (por. nry 38,39),
tryptyku z Wołowca (por. nry 49—51), a na-
wet w wielkim poliptyku krakowskich domi-
nikanów (por. nry 53—57, tabl. IV).
W dyskusji nad rodowodem stylistycznym
szkoły zarysowały się dwa stanowiska. Polscy
historycy sztuki upatrują w niej produkt miej-
scowego środowiska artystycznego, które w
sposób bardzo swoisty przetworzyło inspiracje
włoskiego trecenta i sztuki czeskiej. Zwłaszcza
silne są tradycje bizantynizującego malarstwa
Włoch, które na przykład dochodzą do głosu
ze szczególną siłą w surowym »Ukrzyżowaniu«
z Korzennej (por. nry 13, 14). Autorzy nie-
mieccy i węgierscy skłonni są wiązać Szkołę
Sądecką z działalnością warsztatu śląskiego Mi-
strza Legendy św. Jadwigi, względnie spiskiego
Mistrza Tryptyku z Maciejowic.
Publikacja niniejsza prezentuje większość dzieł
przynależnych do tego kręgu; pomija nato-
miast tryptyk z Przydonicy, obrazy z Chełmca
(»Matka Boska« i »Św. Jan«) oraz Biecza (»Mi-
sericordia Domini«), ponieważ nie pomnażają
one zasobu informacyj o tej szkole; wyłączone
zaś zostały z tego zespołu: tryptyk z Ptaszko-
wej (por. nry 9, 10, tabl. II) i »Zdjęcie z krzyża«
z Chomranic (por. nry 28—30), które swym
poziomem wyraźnie górują nad pozostałymi
dziełami tego kręgu i w świetle ostatnich ba-
dań zasługują na traktowanie odrębne.
Bibl.: I. Genthon, a! regi magyar festbmiweszet, Vac 1932, s. 35- —
M. Walicki, Ze studiów nad. malarstwem cechowym Ziemi Sądeckiej
w XV w., »Sprawozdania... PAU«, XXXVII, 1932, nr 2, s. I7« —
Tenże, Stilstufen..., s. 18 n. — A. Bochnak, Z dziejów malarstwa
gotyckiego na Podkarpaciu, »Prace KHS«, VI, 1935, s. 8 n., 16 nn.—
Dobrowolski, Rzeźba i malarstwo..., s. 62 n., 86. — Walicki, Ma-
larstwo XV w., s. 56. — O. Schiirer, E. Wiese, Deutsche Kunst in
der Zips, Briinn 1938, s. 93 nn. — T. Dobrowolski ([rec. z:] Walicki,
Malarstwo XV w.\ »BHS«, VIII, 1946, s. 75, 79«~ J- E. Dutkie-
wicz, Nowy Sącz — polska Siena, »Przegląd Artystyczny«, I, 1946,
nr 5, s. 7 nn. — Dobrowolski, Sztuka na Śląsku, s. 154 n. — D. Rado-
esay, a! kozepkori Magyarorszag tablakepei, Budapcst 1955, s. 68 nn. —
Dobrowolski, Sztuka Krakowa, s. 228 nn. — A. Karłowska, Obraz
św. Leonarda ze Słupcy, »BHS«, XXI, 1959, s. 337 nn.
13* UKRZYŻOWANIE • Obraz środkowy pierwotnego
tryptyku
14. (nlb) • MATKA BOSKA I LONGIN • Fragment
tabl. 13
Muzeum Narodowe w Krakowie, nr inw. 1787 /
tempera, drzewo, 1,17 x 0,65 / Poch.: Z koś-
cioła paraf, w Korzennej, pow. Nowy Sącz,
woj. krakowskie.
Jedno z najbardziej godnych uwagi dzieł pol-
skiego malarstwa tablicowego 2. ćwierci XV w.
Surowe i monumentalne, od dawna zwracało
uwagę historyków sztuki, zgodnie upatrują-
cych w nim czołowe osiągnięcie szkoły polskiej
inspirowanej przez tradycje sztuki południowo-
europejskiej. Kopera dostrzegał w nim ślad od-
działywania kręgu Allegretto Nuzi (czynnego
ok. 1346 —1374). Przez Walickiego przypisane
zostało Szkole Sądeckiej. Dobrowolski pod-
kreśla ponadto podobieństwo postaci Chrystu-
sa z przedstawieniem na malowidle ściennym
w kościele św. Krzyża w Krakowie (z ok. 1420)
oraz z wrocławskiego ołtarza św. Barbary (1447).
W zbiorach Muzeum Narodowego w Krakowie
znajduje się kilka obrazów, które przypisać na-
leży tej samej pracowni; wg numeracji katalo-
gu Kopery i Kwiatkowskiego są to: Skrzyżo-
wanie ze św. Bernardem i Leonardem« (nr 77),
»MB Bolesna« (nr 5) — oba z Korzennej, oraz
dwa skrzydła z »Chrztem Chrystusa« i »Madon-
ną ze św. Janem« (nr 8).
Bibl.: W. Łuszczkiewicz, Obrazy szkół cechowych polskich XV,
XVI i XVII wieku w Muzeum Narodowym w Krakowie (dokończenie),
»Wiad. Num.-Arch.«, III, 1896, szp. 108. — Kopera i Kwiatkow-
ski, s. 6 nn., nr 4. — Walicki, Stilstufen..., s. 20. — Dobrowolski,
Wystawa sztuki gotyckiej, s. 224, 226. — Tenże, Rzeźba i malarstwo...,
s. 63, 66. — Walicki, Lapeinture..., s. 5. —- Tenże, Malarstwo XV w.,
s. 65 n.— T. Dobrowolski ([rec. z:] Walicki, Malarstwo XV w.},
»BHS«, VIII, 1946, s. 79- — Tenże, Sztuka na Śląsku, s. 164.—
Malarstwo sakralne, s. 337, il. 26.
15. POSTACIE ŚWIĘTYCH • Awersy skrzydeł tryptyku
Muzeum Diecezjalne w Tarnowie, nr inw. 148 /
tempera, drzewo, część środkowa: 1,42 x 1,00;
skrzydła: 1,42 x 0,50 / Napisy na szczytach
zwieńczających awersy: „propheta [hIabacuc”
i „isayas propheta” ; na szczytach szafy środ-
kowej : „PROPHETA IEREMIAS” i „PROPHETA
daniel”. Na rewersach skrzydeł: „maria”
i „ihus” / Poch.: Z kościoła paraf, w Ka-
mionce Małej, pow. Limanowa, woj. krakow-
skie. Pierwotnie w klasztorze Klarysek w Sta-
rym Sączu.
Szafa środkowa niegdyś posiadała rzeźbioną
figurę Madonny; na skośnych bocznych ścian-
kach malowane postacie św. Jana Chrzciciela
z klęczącą postacią duchownego fundatora
297