DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.51065#0321
I • Malarstwo gotyckie
raz pierwszy dochodzi do głosu szerokie
tchnienie gotyckiego realizmu: nowe jest wi-
dzenie przyrody, nowy jest dramatyczny styl
obrazowania oraz bogata ikonografia, zrywa-
jąca z utartymi schematami.
Bibl.: A. Essen wein, Die mittelalterlichen Kunstdenkmale der Stad i
Krakau, Leipzig 1869, s. 119.— Łuszczkiewicz, Malarstwo religijne,
s. 138.— Kopera, Dzieje malarstwa.... I, s. 189 nn. — J. Mycielski,
Jan Polak malarz polski w Bawarii (1475—15 ig) oraz utwory jego
młodości w Krakowie (1465—^475), »Ptace KHS«, IV, 1927, s.
26. — ks. Sz. Dcttloff ([rcc. z:] Mycielski, Jan Polak...)), »Rocz-
nik Krakowski«, XXII, 1929, s. 145. — Kopera i Kwiatkowski,
s. 22 nn., nr 16. — Walicki, W kwestii Jlamizmu..., s. 17 n. —
K. Gutmanówna, Wpływy niderlandzkie na średniowieczne malarstwo
cechowe w środowisku krakowskim, Kraków 1933, s. 6 nn. — T. Do-
browolski, Sztuka województwa śląskiego, Katowice 1933, s. 45. —
Walicki, Stilsiujen..., s. 24 nn. — Tenże, La peinture..., s. 8 n. —
Tenże, Malarstwo XV w., s. 83 nn. — Behrens, Spaigotische Malerei...,
s. 268 nn. — M. Csanky, A bartjai Madonna kep, »Az Orszagos
Magyar Szepmuveszeti Muzeum fivkónyvei«, X, 1940, s. 47 nn.—
E. Behrens, Altdeutsche Kunst aus Krakati und dem Karpathenland,
Krakau 1942, nr 22, s. 31. — T. Dobrowolski ([rec. z:] Walicki,
Malarstwo XV w.), »BHS«, VIII, 1946, s. 76, 79.— Tenże, Sztuka
na Śląsku, s. 15. — M. Otto, Zagadnienie wrocławskiego poliptyku św.
Barbary, »BHS«, XVII, 1955, s. 448. — Malarstwo sakralne, s. 339,
il. 48-55. — Dobrowolski, Sztuka Krakowa, s. 230 n. — W. Za-
biełlo, Ołtarz dominikanów w Krakowie (praca magisterska — msp).
MALARZ MAŁOPOLSKI po 1460
58. ŚW. KATARZYNA (?) I ŚW. WOJCIECH •
Awersy skrzydeł poliptyku
Muzeum Diecezjalne w Tarnowie, nr inw. 330 /
tempera, drzewo, 2,07 x 0,444 / Poch.: Z koś-
cioła paraf, w Kasinie Wielkiej, pow. Limano-
wa, woj. krakowskie.
Cztery skrzydła poliptyku. Obraz środkowy
zaginął. Awersy: — św. Stanisław, św. Marta,
św. Katarzyna (?) (w podpisie pod ilustracją
omyłkowo określona jako św. Marta?), św.Woj-
ciech. Rewersy: — św. Magdalena, Chrystus,
św. Maria Egipcjanka, św. Erhard (?). W trój-
kątnych szczytach rewersów symbole czterech
Ewangelistów.
Opinie co do naszego zabytku są rozbieżne.
Próbowano łączyć go z kręgiem Mistrza Po-
liptyku św. Barbary (Braune, Wiese, Dobro-
wolski), bądź z warsztatem Mistrza Chórów
(Estreicher, Walicki). Należy on niewątpliwie
do kręgu sztuki małopolskiej początku 2. poi.
XV stulecia. Przemawia za tym zestawienie
z tryptykiem św. Trójcy z 1467 r. z katedry
na Wawelu (por. nry 64—67, tabl. V) oraz
z nie reprodukowanymi tu skrzydłami przed-
stawiającymi św. Wojciecha i św. Stanisława
z prezbiterium tejże katedry.
Bibl.: L. Lepszy, Muzeum Diecezjałne w Tarnowie, »Teka Grona
Kons. Gał. Zach.«, II, 1906, s. 322 nn. — K. Estreicher, Tryptyk
św. Trójcy w katedrze na Wawelu, »Rocznik Krakowski«, XXVII,
1926, s. 104. — Braune, Wiese, Schlesische Malerei..., s. 81. — T. Do-
browolski, Sztuka województwa śląskiego, Katowice 1933, s. 45.—
Walicki, Stilsiujen..., s. 83. — Tenże, Z badań..., s. 86. — Tenże,
Malarstwo XV w., s. 95. — M. Otto, Zagadnienie wrocławskiego poli-
ptyku św. Barbary, »BHS«, XVII, 1955, s. 455-—Malarstwo sakralne,
s. 339, il- 38-
MALARZ MAŁOPOLSKI ok. 1470
59. ŚW. BARBARA I ŚW. HELENA (?) • Awersy
skrzydeł tryptyku
Państwowe Zbiory Sztuki na Wawelu, nr dep.
3 i 4 / tempera, drzewo, 1,96 x 0,43 / Poch.:
Ostatnio w Muz. Diecez. we Włocławku.
Rewersy: św. Katarzyna Aleksandryjska (?),
św. Katarzyna Sieneńska (?). W trójkątnych
szczytach rewersów: Izajasz i Salomon.
Obrazy nasze wykazują szereg zbieżności sty-
listycznych ze skrzydłami z Kasiny Wielkiej
(por. nr 58): wysmukły kanon figuralny, po-
dobne usytuowanie figury w polu obrazu,
gatunek gestu i ruchu, wreszcie typ twarzy
i formę samych skrzydeł. Toteż traktować je
wypada jako przykład promieniowania sztuki
krakowskiej na odległe Kujawy. Wspólnym
dla obu rozważanych zabytków źródłem były
niewątpliwie skrzydła z św. Stanisławem i Woj-
ciechem w prezbiterium katedry na Wawelu.
Obrazy włocławskie cechuje pewne zubożenie
wartości plastycznych oraz konserwatywny
drobny wzór złotego tła, przypominający ilu-
minacje rękopisów.
Bibl.: M. Walicki, Obrazy cechowe we włocławskim Muzeum Diece-
zjalnym, »Wiadomości Konserwatorskie «, I, I929, s. 57* — Tenże,
Sztuka gotycka, s. 44, nr 158. — Dobrowolski, Wystawa sztuki go-
tyckiej, s. 222. — Walicki, Malarstwo XV w., s. 76.
MISTRZ ZAŚNIĘCIA MARII, ok. 1470
60. ZAŚNIĘCIE MARII • Obraz środkowy tryptyku (?)
Muzeum Narodowe w Warszawie, nr inw. 34/
•tempera, drzewo, 2,06 x 1,60 / Tło złote ze śla-
dami zarysów rytego anioła dmącego w trąbę —■
w lewym górnym rogu / Poch.: Do r. 1939
w Muzeum Diecezjalnym we Włocławku.
Po raz pierwszy opublikowany przez Walic-
kiego (Obrazy cechowe), który przypisał go
nieznanemu warsztatowi kujawskiemu z ok.
1460 r. Dobrowolski wskazał na istotne po-
dobieństwa łączące nasz zabytek z »Opłaki-
waniem« ze Starego Sącza (por. nr 61).
Zwrócić należy ponadto uwagę na szereg cech
wspólnych, jakie wiążą nasz obraz z kilkoma
innymi zabytkami, jak: poliptyk dominikań-
307
raz pierwszy dochodzi do głosu szerokie
tchnienie gotyckiego realizmu: nowe jest wi-
dzenie przyrody, nowy jest dramatyczny styl
obrazowania oraz bogata ikonografia, zrywa-
jąca z utartymi schematami.
Bibl.: A. Essen wein, Die mittelalterlichen Kunstdenkmale der Stad i
Krakau, Leipzig 1869, s. 119.— Łuszczkiewicz, Malarstwo religijne,
s. 138.— Kopera, Dzieje malarstwa.... I, s. 189 nn. — J. Mycielski,
Jan Polak malarz polski w Bawarii (1475—15 ig) oraz utwory jego
młodości w Krakowie (1465—^475), »Ptace KHS«, IV, 1927, s.
26. — ks. Sz. Dcttloff ([rcc. z:] Mycielski, Jan Polak...)), »Rocz-
nik Krakowski«, XXII, 1929, s. 145. — Kopera i Kwiatkowski,
s. 22 nn., nr 16. — Walicki, W kwestii Jlamizmu..., s. 17 n. —
K. Gutmanówna, Wpływy niderlandzkie na średniowieczne malarstwo
cechowe w środowisku krakowskim, Kraków 1933, s. 6 nn. — T. Do-
browolski, Sztuka województwa śląskiego, Katowice 1933, s. 45. —
Walicki, Stilsiujen..., s. 24 nn. — Tenże, La peinture..., s. 8 n. —
Tenże, Malarstwo XV w., s. 83 nn. — Behrens, Spaigotische Malerei...,
s. 268 nn. — M. Csanky, A bartjai Madonna kep, »Az Orszagos
Magyar Szepmuveszeti Muzeum fivkónyvei«, X, 1940, s. 47 nn.—
E. Behrens, Altdeutsche Kunst aus Krakati und dem Karpathenland,
Krakau 1942, nr 22, s. 31. — T. Dobrowolski ([rec. z:] Walicki,
Malarstwo XV w.), »BHS«, VIII, 1946, s. 76, 79.— Tenże, Sztuka
na Śląsku, s. 15. — M. Otto, Zagadnienie wrocławskiego poliptyku św.
Barbary, »BHS«, XVII, 1955, s. 448. — Malarstwo sakralne, s. 339,
il. 48-55. — Dobrowolski, Sztuka Krakowa, s. 230 n. — W. Za-
biełlo, Ołtarz dominikanów w Krakowie (praca magisterska — msp).
MALARZ MAŁOPOLSKI po 1460
58. ŚW. KATARZYNA (?) I ŚW. WOJCIECH •
Awersy skrzydeł poliptyku
Muzeum Diecezjalne w Tarnowie, nr inw. 330 /
tempera, drzewo, 2,07 x 0,444 / Poch.: Z koś-
cioła paraf, w Kasinie Wielkiej, pow. Limano-
wa, woj. krakowskie.
Cztery skrzydła poliptyku. Obraz środkowy
zaginął. Awersy: — św. Stanisław, św. Marta,
św. Katarzyna (?) (w podpisie pod ilustracją
omyłkowo określona jako św. Marta?), św.Woj-
ciech. Rewersy: — św. Magdalena, Chrystus,
św. Maria Egipcjanka, św. Erhard (?). W trój-
kątnych szczytach rewersów symbole czterech
Ewangelistów.
Opinie co do naszego zabytku są rozbieżne.
Próbowano łączyć go z kręgiem Mistrza Po-
liptyku św. Barbary (Braune, Wiese, Dobro-
wolski), bądź z warsztatem Mistrza Chórów
(Estreicher, Walicki). Należy on niewątpliwie
do kręgu sztuki małopolskiej początku 2. poi.
XV stulecia. Przemawia za tym zestawienie
z tryptykiem św. Trójcy z 1467 r. z katedry
na Wawelu (por. nry 64—67, tabl. V) oraz
z nie reprodukowanymi tu skrzydłami przed-
stawiającymi św. Wojciecha i św. Stanisława
z prezbiterium tejże katedry.
Bibl.: L. Lepszy, Muzeum Diecezjałne w Tarnowie, »Teka Grona
Kons. Gał. Zach.«, II, 1906, s. 322 nn. — K. Estreicher, Tryptyk
św. Trójcy w katedrze na Wawelu, »Rocznik Krakowski«, XXVII,
1926, s. 104. — Braune, Wiese, Schlesische Malerei..., s. 81. — T. Do-
browolski, Sztuka województwa śląskiego, Katowice 1933, s. 45.—
Walicki, Stilsiujen..., s. 83. — Tenże, Z badań..., s. 86. — Tenże,
Malarstwo XV w., s. 95. — M. Otto, Zagadnienie wrocławskiego poli-
ptyku św. Barbary, »BHS«, XVII, 1955, s. 455-—Malarstwo sakralne,
s. 339, il- 38-
MALARZ MAŁOPOLSKI ok. 1470
59. ŚW. BARBARA I ŚW. HELENA (?) • Awersy
skrzydeł tryptyku
Państwowe Zbiory Sztuki na Wawelu, nr dep.
3 i 4 / tempera, drzewo, 1,96 x 0,43 / Poch.:
Ostatnio w Muz. Diecez. we Włocławku.
Rewersy: św. Katarzyna Aleksandryjska (?),
św. Katarzyna Sieneńska (?). W trójkątnych
szczytach rewersów: Izajasz i Salomon.
Obrazy nasze wykazują szereg zbieżności sty-
listycznych ze skrzydłami z Kasiny Wielkiej
(por. nr 58): wysmukły kanon figuralny, po-
dobne usytuowanie figury w polu obrazu,
gatunek gestu i ruchu, wreszcie typ twarzy
i formę samych skrzydeł. Toteż traktować je
wypada jako przykład promieniowania sztuki
krakowskiej na odległe Kujawy. Wspólnym
dla obu rozważanych zabytków źródłem były
niewątpliwie skrzydła z św. Stanisławem i Woj-
ciechem w prezbiterium katedry na Wawelu.
Obrazy włocławskie cechuje pewne zubożenie
wartości plastycznych oraz konserwatywny
drobny wzór złotego tła, przypominający ilu-
minacje rękopisów.
Bibl.: M. Walicki, Obrazy cechowe we włocławskim Muzeum Diece-
zjalnym, »Wiadomości Konserwatorskie «, I, I929, s. 57* — Tenże,
Sztuka gotycka, s. 44, nr 158. — Dobrowolski, Wystawa sztuki go-
tyckiej, s. 222. — Walicki, Malarstwo XV w., s. 76.
MISTRZ ZAŚNIĘCIA MARII, ok. 1470
60. ZAŚNIĘCIE MARII • Obraz środkowy tryptyku (?)
Muzeum Narodowe w Warszawie, nr inw. 34/
•tempera, drzewo, 2,06 x 1,60 / Tło złote ze śla-
dami zarysów rytego anioła dmącego w trąbę —■
w lewym górnym rogu / Poch.: Do r. 1939
w Muzeum Diecezjalnym we Włocławku.
Po raz pierwszy opublikowany przez Walic-
kiego (Obrazy cechowe), który przypisał go
nieznanemu warsztatowi kujawskiemu z ok.
1460 r. Dobrowolski wskazał na istotne po-
dobieństwa łączące nasz zabytek z »Opłaki-
waniem« ze Starego Sącza (por. nr 61).
Zwrócić należy ponadto uwagę na szereg cech
wspólnych, jakie wiążą nasz obraz z kilkoma
innymi zabytkami, jak: poliptyk dominikań-
307