DOI Artikel:
Philadelpheus, Alexandros: Christianika mnēmeia Nikopoleōs
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14282#0257
250 Χριστιανικά μνημεία Νικοπόλεως' ύπο Ά. Φιλαδελψέως.
ραντον έρειπιώνα, τροφοδοτοΟσα μέ τάπειροπληθή
αυτής μάρμαρα και τήν λοιπήν οίκοδομικήν ύλην
την νεαράν ταύτην πολίχνην.
Το δ' έργον της πλήρους ταύτης καταστροφής
συνετέλεσαν ίπ'ι Τουρκοκρατίας οί βουκόλοι, οί ποι-
μένες και παντοίοι άλήται, οίτινες διαρκώς κατα-
σκηνοΰσιν εντός των μεγαλοπρεπών άλλοτε ανα-
κτόρων καϊ θεάτρων, στοών κα'ι επαύλεων, προ
παντός δε σμήνος αρχαιοκαπήλων και τυμβωρύ-
χων, ώς άγέλη κοράκων έπιπεσόν έπϊ τήν δύστη-
νον τής Νίκης πόλιν, οίτινες άγρίως ύπεξήρεσαν
καϊ έσύλησαν δ,τι άφήκεν ετι ή προτέρα κατα-
στροφή και διαρπαγή.
Άλλα Τύχη άγαθή και θεία συνάρσει έκραγέν-
τος του Βαλκανικού προ διετίας πολέμου ήλευθε-
ρώθη καϊ ή πολυπαΟής Νικόπολις, έπΐ δε τών ερει-
πίων αύτής κατ' εΰτυ"/ή οίωνόν διεξήχθη ή νικη-
φόρος ύπο τών Ελληνικών στρατευμάτων μάχη,
ήτις άπήλλαξε τοΟ βαρβαρικού ζυγοΟ το μέν πρώ-
τον τήν Πρέβεζαν, είτα δέ τά θρυλλικά Ιωάννινα,
οιότι ή Πρέβεζα εϊνε ή κατά το Ίάνιον κλεϊς τής
Ηπείρου.
Η Αρχαιολογική Εταιρεία άμα τή απελευθε-
ρώσει τής μεγάλης καϊ έλληνικωτάτης πατρίδος
τοΟ Πύρρου καϊ 'Αβέριυφ προέβη αμέσως εις τήν
άρχαιολογικήν ταύτης ερευναν, εις έμέ ο'έ'λαχεν δ
ευτυχής κλήρος νάνασκάψω τήν ενδοςον ποτε καϊ
περιφανή τοΟ Αύγουστου πόλιν, έπί δύο δέ συνα-
πτά ετη, κατά τήν θερινήν αυτών περίοδον (1913
καϊ 1914), δαπάναις τής Αρχαιολογικής Εται-
ρείας άνέσκαψα πολλά σπουδαιότατα μνημεία, πλη-
θΰν δέ τάφων άνώρυξα, ών τά πορίσματα δια μα-
κρών έν τοις «ΠρακτικοΤς» τών έτών 1913-14
έξέθηκα. Ενταύθα θά περιλάβω μόνον περϊ τών
χριστιανικών μνημείων καϊ ιδία δύο έξ αύτών, τών
μάλλον σημαντικών, μιας χριστιανικής «Βασιλι-
κής» καϊ ενός μεγάλου ναοΰ ΒυζαντιακοΟ, ών τά
ερείπια ετι καϊ σήμερον διεγείρουσι το ενδιαφέρον
τοΟ περιηγητοΰ, μαρτυρουσι δέ δια τοΟ σχήματος
αύτών τήν προτέραν αύτών ιδιότητα.
/. Ναός Αναλήψεως.
Τά ερείπια τοΟ βυζαντινοΟ τούτου ναοΰ εΰρην-
ται έν θέσει περιβλέπτω, έπϊ λόφου προς τό ΝΑ
ΑΕ 1014
τής Νικοπόλεως καϊ άνωθι τής λιμνοθαλάσσης,
ό'που νΟν τό Ίχθυοτροφεϊον, γνωστής ύπο τό όνομα
«Μάζωμα». Ό ναός ούτος [Ιο. κάτοψιν είκ. 1)
κατεστράφη πιθανόν έκ πυρκαϊάς όμοΰ μετά τών
κτιρίων Νικοπόλεως, κατά τον ΙΑ' αιώνα, ίσως
όμως καϊ βραούτερον.Ότι δέ διά του πυρός έφθάρη,
περϊ τούτου μαρτυρουσι πλείστα κεκαυμένα ξύλα,
δοκοί κτλ. άτινα άνευρέθησαν έν αύτω τω ναώ
κατά τήν γενομένην άνασκαφήν.
Ό ρυθμός αΰτοΟ εϊνε καθαρώς χριστιανικός, ή
δέ κάτοψις δεικνύει σχέδιον «Βασιλικής» παλαιο-
τάτης ι, ήτις δ' όμως βραδύτερον έπεσκευάσθη. Ή
επισκευή αύτη πιθανόν νά έγένετο κατά τήν β ,
μεγάλης ακμής, περίοδον τής Βυζαντινής τέχνης,
έπϊ τής δυναστείας τών Μακεδόνων καλουμένων
βασιλέων (θ - ΙΒ αι.), όπότε ό βυζαντινός ναός
ελαβεν εσωτερικώς σχήμα σταυρού εντός τετραγώ-
νου κτιρίου, έπϊ τών γωνιών και έν τώ κέντρω του
όποιου άνωθεν άνυψώθησαν πέντε τροϋλλοι ή ου-
ρανίσκοι. Του τελευταίου σχήματος τούτου διεσώ-
θησαν έν Ελλάδι καϊ έν πάσαις ταΐς έλληνικαΐς
χώραις πλείστοι όσοι ναοί, έν οΐς πολλοί καϊ έν
Αττική. Οί τροϋλλοι ούτοι κατ' άρχ_άς ήσαν βα-
ρείς και ογκώδεις, συν τώ χρόνω δ'όμως καϊ ιδίως
έπϊ Παλαιολόγων έγένοντο λαγαροί και λεπτοί, έκ
του ύψηλου πολυγώνου τύμπανου, έφ' ου ούτοι
έδράζοντο.
Ό ναός τής «Αναλήψεως» έμπρησθεϊς κατέ-
πεσε, διεσώθησαν δ', ώς βλέπει τις έν μέρει έκ τής
έπισυνημμένης φωτογρ. άρ. 2, μόνον ή ανατολική
καϊ αεσημβρινή πλευρά κατά τό πλείστον ολόκλη-
ρος, ελάχιστον δέ μέρος τής δυτικής, μόνον δηλ.
το κωδωνοστάσιον, τελείως δέ κατέπεσε μεθ άπά-
σης τής στέγης καϊ ή βόρεια πλευρά, έκ δέ τής
καταπτώσεως έπληρώθη άπας ό εσωτερικός χώρο;,
του ναοΟ χωμάτων,λίθων, πλίνθων καϊ ξύλων,έσχη-
ματίσθη δ' ούτω έπίχωσις εις ύψος δύο καϊ πλέον
μέτρων, μ.ή έπιτρέπουσα νάντιληφθή τις πώς ποτε
ήν έσωτερι/.ώς διερρυθμισμένος ό λαμπρός ούτος
βυζαντιακός ναός. Διό και εύθύς εξ αρχής προέβην
εις τήν έκσκαφήν ολοκλήρου τοΟ εσωτερικοί» χώ-
ρου, διαρκέσασαν δεκαπέντε ολας ημέρας, όιαφω-
τίσασαν όμως ήμάς τελείως περϊ του έσωτερικοΰ
1 Πρβ. ΌίβΜ. Μαηιιβΐ βία είκ 29, 35 Ιαιηραΐΰίβ, Μβ-
ιηοΪΓβ βίο. είκ. 10 κλπ..
ραντον έρειπιώνα, τροφοδοτοΟσα μέ τάπειροπληθή
αυτής μάρμαρα και τήν λοιπήν οίκοδομικήν ύλην
την νεαράν ταύτην πολίχνην.
Το δ' έργον της πλήρους ταύτης καταστροφής
συνετέλεσαν ίπ'ι Τουρκοκρατίας οί βουκόλοι, οί ποι-
μένες και παντοίοι άλήται, οίτινες διαρκώς κατα-
σκηνοΰσιν εντός των μεγαλοπρεπών άλλοτε ανα-
κτόρων καϊ θεάτρων, στοών κα'ι επαύλεων, προ
παντός δε σμήνος αρχαιοκαπήλων και τυμβωρύ-
χων, ώς άγέλη κοράκων έπιπεσόν έπϊ τήν δύστη-
νον τής Νίκης πόλιν, οίτινες άγρίως ύπεξήρεσαν
καϊ έσύλησαν δ,τι άφήκεν ετι ή προτέρα κατα-
στροφή και διαρπαγή.
Άλλα Τύχη άγαθή και θεία συνάρσει έκραγέν-
τος του Βαλκανικού προ διετίας πολέμου ήλευθε-
ρώθη καϊ ή πολυπαΟής Νικόπολις, έπΐ δε τών ερει-
πίων αύτής κατ' εΰτυ"/ή οίωνόν διεξήχθη ή νικη-
φόρος ύπο τών Ελληνικών στρατευμάτων μάχη,
ήτις άπήλλαξε τοΟ βαρβαρικού ζυγοΟ το μέν πρώ-
τον τήν Πρέβεζαν, είτα δέ τά θρυλλικά Ιωάννινα,
οιότι ή Πρέβεζα εϊνε ή κατά το Ίάνιον κλεϊς τής
Ηπείρου.
Η Αρχαιολογική Εταιρεία άμα τή απελευθε-
ρώσει τής μεγάλης καϊ έλληνικωτάτης πατρίδος
τοΟ Πύρρου καϊ 'Αβέριυφ προέβη αμέσως εις τήν
άρχαιολογικήν ταύτης ερευναν, εις έμέ ο'έ'λαχεν δ
ευτυχής κλήρος νάνασκάψω τήν ενδοςον ποτε καϊ
περιφανή τοΟ Αύγουστου πόλιν, έπί δύο δέ συνα-
πτά ετη, κατά τήν θερινήν αυτών περίοδον (1913
καϊ 1914), δαπάναις τής Αρχαιολογικής Εται-
ρείας άνέσκαψα πολλά σπουδαιότατα μνημεία, πλη-
θΰν δέ τάφων άνώρυξα, ών τά πορίσματα δια μα-
κρών έν τοις «ΠρακτικοΤς» τών έτών 1913-14
έξέθηκα. Ενταύθα θά περιλάβω μόνον περϊ τών
χριστιανικών μνημείων καϊ ιδία δύο έξ αύτών, τών
μάλλον σημαντικών, μιας χριστιανικής «Βασιλι-
κής» καϊ ενός μεγάλου ναοΰ ΒυζαντιακοΟ, ών τά
ερείπια ετι καϊ σήμερον διεγείρουσι το ενδιαφέρον
τοΟ περιηγητοΰ, μαρτυρουσι δέ δια τοΟ σχήματος
αύτών τήν προτέραν αύτών ιδιότητα.
/. Ναός Αναλήψεως.
Τά ερείπια τοΟ βυζαντινοΟ τούτου ναοΰ εΰρην-
ται έν θέσει περιβλέπτω, έπϊ λόφου προς τό ΝΑ
ΑΕ 1014
τής Νικοπόλεως καϊ άνωθι τής λιμνοθαλάσσης,
ό'που νΟν τό Ίχθυοτροφεϊον, γνωστής ύπο τό όνομα
«Μάζωμα». Ό ναός ούτος [Ιο. κάτοψιν είκ. 1)
κατεστράφη πιθανόν έκ πυρκαϊάς όμοΰ μετά τών
κτιρίων Νικοπόλεως, κατά τον ΙΑ' αιώνα, ίσως
όμως καϊ βραούτερον.Ότι δέ διά του πυρός έφθάρη,
περϊ τούτου μαρτυρουσι πλείστα κεκαυμένα ξύλα,
δοκοί κτλ. άτινα άνευρέθησαν έν αύτω τω ναώ
κατά τήν γενομένην άνασκαφήν.
Ό ρυθμός αΰτοΟ εϊνε καθαρώς χριστιανικός, ή
δέ κάτοψις δεικνύει σχέδιον «Βασιλικής» παλαιο-
τάτης ι, ήτις δ' όμως βραδύτερον έπεσκευάσθη. Ή
επισκευή αύτη πιθανόν νά έγένετο κατά τήν β ,
μεγάλης ακμής, περίοδον τής Βυζαντινής τέχνης,
έπϊ τής δυναστείας τών Μακεδόνων καλουμένων
βασιλέων (θ - ΙΒ αι.), όπότε ό βυζαντινός ναός
ελαβεν εσωτερικώς σχήμα σταυρού εντός τετραγώ-
νου κτιρίου, έπϊ τών γωνιών και έν τώ κέντρω του
όποιου άνωθεν άνυψώθησαν πέντε τροϋλλοι ή ου-
ρανίσκοι. Του τελευταίου σχήματος τούτου διεσώ-
θησαν έν Ελλάδι καϊ έν πάσαις ταΐς έλληνικαΐς
χώραις πλείστοι όσοι ναοί, έν οΐς πολλοί καϊ έν
Αττική. Οί τροϋλλοι ούτοι κατ' άρχ_άς ήσαν βα-
ρείς και ογκώδεις, συν τώ χρόνω δ'όμως καϊ ιδίως
έπϊ Παλαιολόγων έγένοντο λαγαροί και λεπτοί, έκ
του ύψηλου πολυγώνου τύμπανου, έφ' ου ούτοι
έδράζοντο.
Ό ναός τής «Αναλήψεως» έμπρησθεϊς κατέ-
πεσε, διεσώθησαν δ', ώς βλέπει τις έν μέρει έκ τής
έπισυνημμένης φωτογρ. άρ. 2, μόνον ή ανατολική
καϊ αεσημβρινή πλευρά κατά τό πλείστον ολόκλη-
ρος, ελάχιστον δέ μέρος τής δυτικής, μόνον δηλ.
το κωδωνοστάσιον, τελείως δέ κατέπεσε μεθ άπά-
σης τής στέγης καϊ ή βόρεια πλευρά, έκ δέ τής
καταπτώσεως έπληρώθη άπας ό εσωτερικός χώρο;,
του ναοΟ χωμάτων,λίθων, πλίνθων καϊ ξύλων,έσχη-
ματίσθη δ' ούτω έπίχωσις εις ύψος δύο καϊ πλέον
μέτρων, μ.ή έπιτρέπουσα νάντιληφθή τις πώς ποτε
ήν έσωτερι/.ώς διερρυθμισμένος ό λαμπρός ούτος
βυζαντιακός ναός. Διό και εύθύς εξ αρχής προέβην
εις τήν έκσκαφήν ολοκλήρου τοΟ εσωτερικοί» χώ-
ρου, διαρκέσασαν δεκαπέντε ολας ημέρας, όιαφω-
τίσασαν όμως ήμάς τελείως περϊ του έσωτερικοΰ
1 Πρβ. ΌίβΜ. Μαηιιβΐ βία είκ 29, 35 Ιαιηραΐΰίβ, Μβ-
ιηοΪΓβ βίο. είκ. 10 κλπ..