DOI Artikel:
Lezinas, G.: Byzantiakos rhythmos
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14368#0071
ΑΕ 1921
πος ούτος 1 των κτιρίων ήτο συνήθης έν τη Έν Κωνσταντινονπόλει ίδρύθησαν πολλαι μεγα-
Χοιστιανικη Αρχιτεκτονική της Μικ'ρας Ασίας λοπρεπεΐς έκκλησίαι έξ ών θά περιγράψωμεν μό-
κατά την 4^ν εκατονταετηρίδα" όντως δε, πολλά νον την των άγιων Σεργίου και Βάκχου και την
μνημεία διατηρούμενα, ως το δκτάγωνον του Μεγάλην Έκκλησίαν.
Μπιν-Μπίρ-Κιλισσέ ου ή κάτοψις ύπομιμνήσκει
το μνημεΐον του Γρηγορίου της Νύσσης, το της Εκκλησία τών Άγιων μαρτύρων
Ίεραπόλεως ένθα οί οκτώ στύλοι οί άποτελοΰντες Σεργίου και Βάκχου.
το κεντρικον όκτάγωνον περιστοιχίζονται ύπό στοάς
κυκλοτερούς, παριστώσι τον τύπον τούτον έν Μικρά Ή εκκλησία αύτη (Σχ. 4) ιδρυθείσα το 527 όλί-
Ασία. Ουδέν των κτιρίων τούτων έ'χει στοάς εν γον μετά την εις τΌν Ορόνον άνάρρησιν του Ίουστι-
τώ πρώτω δρόφω. νιανοΰ και σωζομένη ακραιφνής καίπεργυμνωθεισα
Εις τον άνω τύπον άνάγονται και τά εκατέρωθεν της όρθομαρμαρώσεως και της μωσαϊκής αύτου δι α-
τή ς εκκλησίας του Ντερέ-Άχσύ δύο οκτάγωνα. κοσμήσεως, παρουσιάζει μέγα ένδιαφέρον δια τήν
Και το μεν προς βορράν δκτάγωνον παρουσιάζει Βυζαντιακήν Άρχιτεκτονικήν, διότι εκ ταύτης πα-
έν τω έσωτερικω έπι των δκτώ πλευρών του ση- ράγεται δ ύπέρλαμπρος Ναδς της Άγιας Σοφίας,
κούς (ηίοΐΐθδ) έναλλάξ ημικυκλικούς και δρθογω- Η έκκλησία τών άγιων Σεργίου και Βάκ/ου
νιους 2. Το δέ προς Νότον εχει, ώς έν τω προη- Οεωρουμένη άνευ του νάρΟηκος και της κόγχης
γουμένω, έπι τών δκτώ πλευρών του σηκούς. τοΰ ίερου Βήματος παρουσιάζει έν κατόψει σχήμα
Παράθυρα τοξωτά άνοίγονται έν αύτώ κοσμούμενα δκτάγωνον έγκεκλεισμένον έν τετραγώνω περιτοι-
διά πλινθόκτιστων στύλων εις τήν έξωτερικήν όψιν, χίσματι, το όποιον διά τεσσάρων γωνιαίων κογχών
Τέλος, τροΰλλος χαμηλός έστεφε το κτίριον. μετατρέπεται εσωτερικώς εις δκτάγωνον. Έν έκά-
Ώς ή Βασιλική ούτω και ή οκτάγωνος μορφή στη τών διαγωνίων πλευρών του έσωτερικοΰ δκτα-
δέν ανήκει εις τήν Μικράν Άσίαν % διότι από της γώνου ύπάρχει κόγχη ύπό κιόνων σχηματιζόμενη,
άρχής της 4^ Ικατονταετηρίδος άπαντα έν τη με- Αλλ ή δκτάγωνος μορφή μετά διαγωνίων κογχών
κλη εκκλησία τή ίδρυΟείση ύπό Κωνσταντίνου έν άπαντα, ώς ειδομεν, έν τω τύπω του Γρηγορίου
γα
Αντιόχεια" επίσης άπαντα έν Παλαιστίνη έν τή της Νύσσης.
εκκλησία τή ίδρυΟείση το 331 μ. Χ. δαπάναις της Τό κεντρικον δκτάγωνον καλύπτεται διά τρούλ-
Άγίας Ελένης έπι του ορούς τών Έλαιών. Έκ λου μετά δεκαέξ πλευρών εκ τούτων οκτώ είναι
του τύπου τούτου παράγονται ή έκκλησία του κοΐλαι ύψούμεναι άνωθεν τών δκτώ πλευρών του
Αγίου Γεωργίου της 'Έζρας, τό εύρύ δκτάγωνον, οκταγώνου και έδραζόμεναι καθέτως έπι είδους
ελαφρώς ωοειδές, του Βιρανσεί'ρ έν Μεσοποταμία μικρού πατώματος οριζοντίου αί δκτώ άλλαι είναι
και πολλαι έκκλησίαι της Αρμενίας" τέλος, είναι έπίπεδοι συνεχίζουσαι τάς επιπέδους όψεις του
έν κοινή χρήσει τήν 0γιν εκατονταετηρίδα έν Κων- δκταγώνου" έπι τών τελευταίων τούτων ήνοίχΟησαν
σταντινουπόλει οπού παράγει τήν Έκκλησίαν τών τά κοσμοΰντα τον τρουλλον οκτώ παράθυρα,
άγιων Σεργίου και Βάκχου. Αί κοΐλαι πλευρά! (τομείς) υποστηρίζονται έξω-
Όλα τά κτίρια ταύτα έν οίς, άλλως, το δκτά- τερικώς ύπό συστήματος άντηρίδων ύπομιμνη-
γωνον τροποποιείται διά της προσθήκης κογχών σκουσών τάς του έν Ρώμη ναού ΜίηβΓνει Μθάΐο^.
ημικυκλικών, έχουσι στοάς έν τω πρώτω ορόφω. Ή πρόσοψις τών πλευρών του κεντρικού δκτα-
- , , „ ΓΓ γώνου εσωτερικώς ύπομιμνήσκει τάς όωμαϊκάς
1 Εαν αετατοαπή το κεντοικον τετραγωνον του 11ραιτυ>ριου ' 1 ι ι ι ι
, £ ' Κ Γ»" «2 ι Έ) ' 1\Τ ~
Μουσμίαχ εις οκτάγωνον, απέναντι δε τών διαγωνίων πλευρών τοΰ Οίαταςεΐς. υυτως, ως εν τω εν ιωμη ΓΝ αω
όχταγώνου τεθωσι χόγχαι, προκύπτει έν γενικαΐς γραμααϊς δ τύπο; ΜίΠΘΓνα Μθάίοα, θρίγ/ός δρΐζόντίΟζ στέφει τούς
τοΰ Γρηγορίου της Νύσης. «, ,Ε , „ , , , «, , . ~ ^ „
« .υ » ' ε -< ■ - » ' ' - ι., νΛη^- «χ *τ-~ οεκαες κίονας του ισογείου, αι οε αψιοες του ανω
3 Η οιαταςις αυτη άπαντα επίσης εν τω εν ΐΝοραρα της Ιτα- ^ ' I ' Τ ' .
λίας Βαπτιστηρίω, ίδρυθέντι τήν 5'(ν έκατονταενηρίδα καί [υπενθυμ,ί- δρόφου σχηματίζουσι τάς πλευράς τού δκταγώνου
ίΓοντι τό Βαπτιστη'οιον τοΰ Κωνσταντίνου ϊ) Ρώμη. ν ι ~ , ι , / *
' =» ,ΤΤ > , , , Γ -, , εις τας γωνίας των οποίων εγείρονται σφαιρικά
3 Η οκτάγωνος μορφή άπαντα εν Αθήναις εν τω ϋρολογιω ' 1 ' 11
Κυρίστου ή Πύργω τών Άνέαων.' τρίγωνα. Εκάστη τών αψίδων περιβάλλει έτέρας
14 1 23
πος ούτος 1 των κτιρίων ήτο συνήθης έν τη Έν Κωνσταντινονπόλει ίδρύθησαν πολλαι μεγα-
Χοιστιανικη Αρχιτεκτονική της Μικ'ρας Ασίας λοπρεπεΐς έκκλησίαι έξ ών θά περιγράψωμεν μό-
κατά την 4^ν εκατονταετηρίδα" όντως δε, πολλά νον την των άγιων Σεργίου και Βάκχου και την
μνημεία διατηρούμενα, ως το δκτάγωνον του Μεγάλην Έκκλησίαν.
Μπιν-Μπίρ-Κιλισσέ ου ή κάτοψις ύπομιμνήσκει
το μνημεΐον του Γρηγορίου της Νύσσης, το της Εκκλησία τών Άγιων μαρτύρων
Ίεραπόλεως ένθα οί οκτώ στύλοι οί άποτελοΰντες Σεργίου και Βάκχου.
το κεντρικον όκτάγωνον περιστοιχίζονται ύπό στοάς
κυκλοτερούς, παριστώσι τον τύπον τούτον έν Μικρά Ή εκκλησία αύτη (Σχ. 4) ιδρυθείσα το 527 όλί-
Ασία. Ουδέν των κτιρίων τούτων έ'χει στοάς εν γον μετά την εις τΌν Ορόνον άνάρρησιν του Ίουστι-
τώ πρώτω δρόφω. νιανοΰ και σωζομένη ακραιφνής καίπεργυμνωθεισα
Εις τον άνω τύπον άνάγονται και τά εκατέρωθεν της όρθομαρμαρώσεως και της μωσαϊκής αύτου δι α-
τή ς εκκλησίας του Ντερέ-Άχσύ δύο οκτάγωνα. κοσμήσεως, παρουσιάζει μέγα ένδιαφέρον δια τήν
Και το μεν προς βορράν δκτάγωνον παρουσιάζει Βυζαντιακήν Άρχιτεκτονικήν, διότι εκ ταύτης πα-
έν τω έσωτερικω έπι των δκτώ πλευρών του ση- ράγεται δ ύπέρλαμπρος Ναδς της Άγιας Σοφίας,
κούς (ηίοΐΐθδ) έναλλάξ ημικυκλικούς και δρθογω- Η έκκλησία τών άγιων Σεργίου και Βάκ/ου
νιους 2. Το δέ προς Νότον εχει, ώς έν τω προη- Οεωρουμένη άνευ του νάρΟηκος και της κόγχης
γουμένω, έπι τών δκτώ πλευρών του σηκούς. τοΰ ίερου Βήματος παρουσιάζει έν κατόψει σχήμα
Παράθυρα τοξωτά άνοίγονται έν αύτώ κοσμούμενα δκτάγωνον έγκεκλεισμένον έν τετραγώνω περιτοι-
διά πλινθόκτιστων στύλων εις τήν έξωτερικήν όψιν, χίσματι, το όποιον διά τεσσάρων γωνιαίων κογχών
Τέλος, τροΰλλος χαμηλός έστεφε το κτίριον. μετατρέπεται εσωτερικώς εις δκτάγωνον. Έν έκά-
Ώς ή Βασιλική ούτω και ή οκτάγωνος μορφή στη τών διαγωνίων πλευρών του έσωτερικοΰ δκτα-
δέν ανήκει εις τήν Μικράν Άσίαν % διότι από της γώνου ύπάρχει κόγχη ύπό κιόνων σχηματιζόμενη,
άρχής της 4^ Ικατονταετηρίδος άπαντα έν τη με- Αλλ ή δκτάγωνος μορφή μετά διαγωνίων κογχών
κλη εκκλησία τή ίδρυΟείση ύπό Κωνσταντίνου έν άπαντα, ώς ειδομεν, έν τω τύπω του Γρηγορίου
γα
Αντιόχεια" επίσης άπαντα έν Παλαιστίνη έν τή της Νύσσης.
εκκλησία τή ίδρυΟείση το 331 μ. Χ. δαπάναις της Τό κεντρικον δκτάγωνον καλύπτεται διά τρούλ-
Άγίας Ελένης έπι του ορούς τών Έλαιών. Έκ λου μετά δεκαέξ πλευρών εκ τούτων οκτώ είναι
του τύπου τούτου παράγονται ή έκκλησία του κοΐλαι ύψούμεναι άνωθεν τών δκτώ πλευρών του
Αγίου Γεωργίου της 'Έζρας, τό εύρύ δκτάγωνον, οκταγώνου και έδραζόμεναι καθέτως έπι είδους
ελαφρώς ωοειδές, του Βιρανσεί'ρ έν Μεσοποταμία μικρού πατώματος οριζοντίου αί δκτώ άλλαι είναι
και πολλαι έκκλησίαι της Αρμενίας" τέλος, είναι έπίπεδοι συνεχίζουσαι τάς επιπέδους όψεις του
έν κοινή χρήσει τήν 0γιν εκατονταετηρίδα έν Κων- δκταγώνου" έπι τών τελευταίων τούτων ήνοίχΟησαν
σταντινουπόλει οπού παράγει τήν Έκκλησίαν τών τά κοσμοΰντα τον τρουλλον οκτώ παράθυρα,
άγιων Σεργίου και Βάκχου. Αί κοΐλαι πλευρά! (τομείς) υποστηρίζονται έξω-
Όλα τά κτίρια ταύτα έν οίς, άλλως, το δκτά- τερικώς ύπό συστήματος άντηρίδων ύπομιμνη-
γωνον τροποποιείται διά της προσθήκης κογχών σκουσών τάς του έν Ρώμη ναού ΜίηβΓνει Μθάΐο^.
ημικυκλικών, έχουσι στοάς έν τω πρώτω ορόφω. Ή πρόσοψις τών πλευρών του κεντρικού δκτα-
- , , „ ΓΓ γώνου εσωτερικώς ύπομιμνήσκει τάς όωμαϊκάς
1 Εαν αετατοαπή το κεντοικον τετραγωνον του 11ραιτυ>ριου ' 1 ι ι ι ι
, £ ' Κ Γ»" «2 ι Έ) ' 1\Τ ~
Μουσμίαχ εις οκτάγωνον, απέναντι δε τών διαγωνίων πλευρών τοΰ Οίαταςεΐς. υυτως, ως εν τω εν ιωμη ΓΝ αω
όχταγώνου τεθωσι χόγχαι, προκύπτει έν γενικαΐς γραμααϊς δ τύπο; ΜίΠΘΓνα Μθάίοα, θρίγ/ός δρΐζόντίΟζ στέφει τούς
τοΰ Γρηγορίου της Νύσης. «, ,Ε , „ , , , «, , . ~ ^ „
« .υ » ' ε -< ■ - » ' ' - ι., νΛη^- «χ *τ-~ οεκαες κίονας του ισογείου, αι οε αψιοες του ανω
3 Η οιαταςις αυτη άπαντα επίσης εν τω εν ΐΝοραρα της Ιτα- ^ ' I ' Τ ' .
λίας Βαπτιστηρίω, ίδρυθέντι τήν 5'(ν έκατονταενηρίδα καί [υπενθυμ,ί- δρόφου σχηματίζουσι τάς πλευράς τού δκταγώνου
ίΓοντι τό Βαπτιστη'οιον τοΰ Κωνσταντίνου ϊ) Ρώμη. ν ι ~ , ι , / *
' =» ,ΤΤ > , , , Γ -, , εις τας γωνίας των οποίων εγείρονται σφαιρικά
3 Η οκτάγωνος μορφή άπαντα εν Αθήναις εν τω ϋρολογιω ' 1 ' 11
Κυρίστου ή Πύργω τών Άνέαων.' τρίγωνα. Εκάστη τών αψίδων περιβάλλει έτέρας
14 1 23