Hē En Athēnais Archaiologikē Hetaireia [Hrsg.]: Archaiologikē ephēmeris: periodikon tēs en Athēnais Archaiologikēs Hetaireias (1921)

ΑΕ 1921

Αεζίνας: Βνζαντιακος ρν&μός. 77

τών είοών' κέκτηται δμως επίσης και χαρακτήρας ίνα τεθώσιν εν σγίσει προς τάς παλαιάς θρησκευ-

δευτερεύοντας εύμεταβλήτους. Τούτους μόνον δύ- τικάς δοξασίας.

νανται νά μεταβάλωσι τα μέσα, αί περιστάσεις Αί τροποποιήσις είναι μάλιστα τόσον σημαν-

καί διάφοροι άλλοι παράγοντες. τικαί ώστε ή νέα θρησκεία φαίνεται μηδεμίαν

Το συμπέρασμα τών ανωτέρω δεν είναι δτι οί έχουσα συγγένειαν μετ' εκείνης ής φέρει τό όνομα'

ψυχολογικοί χαρακτήρες τών λαών είναι όλως Ούτως, ο βουδισμός μετενεχθεις εις Κίναν και

αμετάβλητοι, άλλ' δτι, ώς οί ανατομικοί χαρα- Ίαπωνίαν κατέστη εις τοιούτο σημε'Γον δυσδιά-

κτηρες, κέκτηνται σταθερότητα μεγίστην ένεκα γνωστός ώστε οί σοφοί έξέλαβον τούτον κατ'άρ-

της οποίας ή ψυχή τών λαών μεταβάλλεται τόσον χάς ώς θρησκείαν άνεξάρτητον και μετά λίαν

βραδέως κατά τον ρουν τών αιώνων. μακρόν χρόνον ανεγνώρισαν δτι ή θρησκεία αύτη

Τά διάφορα στοιχεία: γλώσσα, θεσμοί, δόξα- ήτο άπλώς ό βουδιασμΌς τροποποιηθείς ύπο της

■■σία ι, τέχναι κλπ έξ ών πολιτισμός τις σύγκειται φυλής της άποδεχθείσης αυτόν,

είναι ή εξωτερική έκδήλωσις της ψυχής τών δη- Ο Σινικός βουδισμός διαφέρει εντελώς του

μιουργησάντων αυτά. "Ολα ό'μως τά στοιχεία Ινδικού, ό δε Ινδικός του της Κεϋλάνης,

ταύτα άντιστοιχουσιν εις ώρισμένην έγκεφαλικήν Ο Ισλαμισμός επίσης δεν διέφυγε τον νόμον

ΰφήν δημιουργηθεΐσαν ύπο παρελθόντος μακρού, τουτον' Ό Ισλαμισμός της Περσίας είναι διάφο-

Συνεπώς είναι άδύνατος ή τροποποίησις τούτων ρος του της Αραβίας και του τών Ινδιών

άνευ μεταβολής της εγκεφαλικής υφής. Τοιούτο "Ο,τι ελέχθη διά τάς θρησκείας εφαρμόζεται

ο'μως έργον μόνον οί αιώνες και ουχί οί κατακτη- και εις τά άλλα στοιχεία του πολιτισμού. Τά

ταί δύνανται νά έπιτελέσωσι. Μόνον διά σειράς εγκεφαλικά κύτταρα δεν δύνανται ν άφομοιώσω-

σταθμών διαδοχικών δύναται λαός τις νά ΰψωθή σιν εν μια ημέρα ο,τι άπήτησεν αιώνας ό'πως δη-

έπι τής κλίμακος του πολιτισμού μιουργηθή και δ,τι προσαρμόζεται εις τά αίσθη-

Έάν λαοί ανώτεροι φαίνονται ένίοτε άποδενθέν- αατα και τάς ανάγκα οογανισαών διαφόρων,

τες γλώσσας, δοξασίας, τέχνας κλπ. διαφόρους Μόνον βραδεΐαι συσσίορεύσεις κληρονομικαί έπι-

έκείνων τών προγόνων των, τούτο εγένετο άφου τρέπουσι τοιαύτας αφομοιώσεις,

μετεμόρφωσαν ταύτας βραδέως και εις τρόπον Τά θεμελιώδη λοιπόν στοιχεία ες ών σύγκειται

ώστε νά τάς θέσωμεν εν σχέσει προς τήν έγκεφα- πολιτισμός τις είναι ατομικά εις ένα λαόν' είναι το

λικήν των ύφήν. αποτέλεσμα, αύτή ή εκφρασις τής έγκεφαλικής

Ή θεωρία αύτη φαίνεται παράδοξος προκειμέ- ύφής, δεν δύνανται δε νχ μεταβιβασθώσιν από

νου κυρίως περι θρησκευτικών δοξασιών και όμως φυλής τίνος εις άλλην χωρίς νά ύποστώσι μετα-

εν τή ιστορία τών θρησκειών δύναται τις νά εϋρη βολάς βαθείας.
τά ώοαιότεοα παραδείγματα ό'πως απόδειξη ό'τι

είναι τόσον αδύνατον εις ένα λαόν ν'άλλάξη άπο- Άνακεφαλαιουντες όθεν τά ανωτέρω συμπεραί-

τόμως τά στοιχεία του πολιτισμού του ό'σον εις εν νομεν Ιον οτι Ό Ναός τής Αγίας Σοφίας δεν είναι το

άτομον νά μεταβάλη το ανάστημα ή το χρώμα πρώτον "προϊόν, ή άρχή τής Βυζαντιακής άρχιτε-

τών οφθαλμών του. /.τονικής, άλλ' Ό θαυμασιώτερος σταθμός τών δια-

Όλαι αί μεγάλαι θρησκεΐαι, Ό βραχμανισμός, δοχικών τροποποιήσεων τών προ του μεγάλου τού-

ό βουδισμός, ό ισλαμισμός κλπ., προύκάλεσαν του ναου μνημείων και 2ον οτι, ό'πως οί άρχαΤοι

μετατροπάς θρησκευτικάς εις όλοκλήρους φυλάς, "Ελληνες δανεισθέντες εκ τής Αιγύπτου και τής

αίτινες έφάνησαν ό'τι έδέχθησαν αύτάς άποτόμως' Άσσυρίας στοιχειά τινα αρχιτεκτονικά ήδυνήθη-

άλλ δταν έγκύψη τις δλίγον εις τήν μελέτην τών σαν διά τροποποιήσεως τούτων και τής εφευρέσεως

μετατροπών τούτων, θά εξακρίβωση ό'τι μόνον τά νέων νά δημιουργήσωσιν ό')ως προσωπικήν και

ονόματα τών θρησκειών και ουχί τήν θρησκείαν περίλαμπρον άρχιτεκτονικήν, ούτω και οί Έλλη-

ήλλαξαν οτι αί θρησκευτικά! δοξασίαι αί έπικρα- νες του μεσαίωνος παραλαβόντες ξένους τύπους ήδυ-

τήσασαι υπέστησαν τάς άναγκαίας τροποποιήσεις νήθησαν διά τροποποιήσεως τού υων κατά τάς άνάγ-