DOI article:
Philadelpheus, Alexandros: Anaskaphē para to Lysikrateion mnēmeion
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.14368#0091
84 Φίλαόελφεύς: ανασκαφή παρά τό Λνσικράτειον.
ΑΕ 1921
έπ' ευκαιρία της έν Αθήναις ώς προσωρινού Δι-
ευθυντού της Γερμανικής σχολής διατριβής αϋτου.
Δια τής δοκιμαστικής βραχείας εκείνης ανασκαφής
άπεκαλύφθησαν τα θεμέλια και ή κρηπις του Αυ-
σικρατείου μνημείου, έςηκριβώθηταν δέ πλείστα ι
λεπτομέρειαι τούτων ώς βλέπει τις έν ε'ικ. 5—8
και τάς οποίας θά δημοσίευση έν εύθέτω χρόνω ό
σοφός αρχαιολόγος. ΤοΟτο μόνον ενταύθα σημει-
ουμαι ότι τα μεν θεμέλια είσιν έκ κροκαλωτου λί-
θου, ή δέ κρηπις έκ τεσσάρων βαθμίδων έξ Τμητ-
τείου μαρμάρου, ουχί δέ προς πάσας τάς πλευράς,
άλλα μόνον προς την άνατολικήν, διότι προς Β και
Ν. εις άπόστασιν 0,40 έκτης ΒΔ και ΝΑ. γωνίας
έκφύονται έκατέρωθεν δύο λεΐχι έςοχαι έκ του αύ-
τοΟ λίθου τήςκρηπΐδος ('εΐκ. 5), εξ ού εικάζει τις
ευκόλως ότι ή άνατολική οψις ήν κκι ή κυρία του
μνημείου, άρα ή έπι τής όδου Τριπόδων. Αντιθέ-
τως ή όπισθεν ταύτης πλευρά (εϊκ. 6) παρουσιά-
ζει λίθινους δόμους άκατεργάστους και άνευ ουδε-
μίας έπενδύσεως, ές" ού φανερόν γίνεται ό'τι ούτοι
ήσαν κατακεχωσμένοι ώς και τό πλείστον των
έκατέρωθεν (ε'ικ. 7 και 8) πλευρών, καθ' άς τό
έδαφος ήν ώς και σήμερον, έπικλινές.
Ημείς ευθύς έξ αρχής προέβημεν εις την έξε-
ρεύνησιν του προς Β. του Λυσικρατείου μεγάλου
θεμελίου έκ κροκαλοπαγών λίθων, όπερ άπό μα-
κρού χρόνου άποκαλυφθέν εύρηται ακριβώς προ
τής οικίας τής Καζ Ευγενείας Διαμαντοπούλου, ής
τό πεζοδρόμιον καλύπτει τό βόρειον τμήμα του
είρημένου μνημείου, (εϊκ. .2 Β. είκ. 9) Προς του το
άνασκάψαντες όλόκληρον το πέριξ του μνημείου
έδαφος μέχρι του στέρεου παρετηρήσαμεν ό'τι έπι
τοΰ κατωτάτου έκ κροκαλοπαγών δόμων θεμελίου
(ύψ. 1,35). στηρίζεται κρηπις, ής Ό έσωτερικός
πυρήν εινε επίσης έκ κροκαλωτών λίθων, έςωθεν
δέ ή μεν κατωτάτη βαθμίς έκ βαθυκυάνου έλευ-
σινίου μαρμάρου, αί δέ άνώτεραι, έφ όσον διατη-
ρούνται, έκ πειραϊκοΰ άκτίτου μετά ταινίας περι-
θεούσης αύτάς. (εί«. 5 και 3) Μόνον προς με-
σημβρίαν, προς το Αυσικράτειον δηλ. μνημεΐον,
ή κατωτάτη σειρά τών πώρινων δόμων διακόπτε-
ται κατά το πρώτον τέταρτον αυτής αναπληρού-
μενη διά κροκαλοπαγών δόμων. Επειδή δέ ούτοι
θά ήσαν ορατοί, έπεται ότι το έδαφος προς την
πλευράν ταύτην, ώς τούτο απεδείχθη και έκ τών
θεμελίων τοΰ Αυσικρατείου, είχε κλίσιν 19°/0 πε-
ρίπου έξ Α. προς Δ. (είκ. 3) Δεν είναι δ' άπίθα-
νον προς την πλευράν ταύτην, μεταξύ του 1ου
τούτου χορηγικού μνημείου κκι του Αυσικρατείου
νά ΰπήρχεν οδός ανάντης φέρουσα προς τό Διο-
νυσιακόν θέκτρον και την Άκρόπολιν . Την είκα-
σίαν ταύτην ίνισχύουσι και πλείστοι πήλινοι αγω-
γοί και ΰδραγω/εΐα διαφόρων σχημάτων και έπο-
χών, άτινα ευρεθέντα έν τώ χώρω τούτω εχουσι
πάντα την αυτήν κκτεύθησιν ές Ά. προ; Δ.
Αί διαστάσεις του 1ου τούτου θεμελίου, όπερ
πιθανόν νάνήκεν εις ναόν μικρόν ή και χορηγικόν
μνημεΐον, εχουσιν ώς έπεται: Μήκος 4,60, πλ. 6,
60 και ύψος άνωθεν ' του κατωτάτου θεμελίου 2
μ. Επειδή αί διαστάσεις αύται είνε μεγάλαι φέρε-
ται τις νά είκάτη ότι πρόκειται μάλλον περι ναου
οίον αναφέρει ό Παυσανίας έν τή περιγραφή τής
όδοΰ Τριπόδων.
★ ★
Μετά την έςευρεύνησιν του ανωτέρω ΰπ' άρ.1.
θεμελίου πρέβημεν εις την άνασκαφήν του προς
Ν. τοΟ Αυσικρατείου χώρου, οττις ουδέποτε μέ-
χρι τούδε είχεν έςευρενηθή ώ; δει επιστημονικώς.
Καθ' ολην την εκτκσιν ταύτην και όπισθεν, προς
Δ., οπού έπίσης χ >ιί/Λ \ι χμεν εις έκτασιν 2 μ. άπό
του Αυσικρατείου άπεκκλύφΟησαν όλίγον τι υπό
την έπιφάνειαν του ση Αέρινου έδάφους πλείστοι
τοίχοι νεωτέρων κτιρίων. Πάντες ούτοι, ώς
γνωστόν, ανήκον εις την περίφημον Μονήν τών
γάλλων Καπουκίνων, οί'τινες τώ 1669 ηγ2ρασαν
τον χώρον τούτον όλόκληρον, συμπεριλαβόντες
όλως αυθαιρέτως και τό Αυσικράτειον μνηυιεΐον ώς
ίδιον κτημκ, διότι ήγόρασαν τούτο άντί 150 σκού-
δων -αρά τίνος Έ\ληνος, όστις όμως ουδέν δικαίω-
μα είχε νχ πωλητή χ^τό, άφοΰ, ώς εϊνκι γνωστόν,
πάντα τά άρχκΐκ μνημεία έπι τουρκοκρατίας ήταν
κτήματα τ^ΰ σί^λτχνικοΰ Στέα μκτος. Διά τούτο
και ό Γοΰρκος δικαστής έπεδίκασεν εις τον άγο-
ραστήν κχπουκΐνον Σίμωνα ουχί την ίδιοκτησίαν,
άλλα την έπικαρπίαν (]ΌαΪ88αηθθ). Ταΰτα πάντα
άνκ'ΰέοοαεν έν λεπτου,εοεία, διότι διαρκούσης τής
άνκσκαφής εγράφησαν έν τώ γαλλικώ τόπω πλεί-
στα σφοδρά άρθρκ καθαπτόμενα τών έλληνικών
άρχών ότι έπέτρεψαν την άνκσκαφήν άνευ τής
ΑΕ 1921
έπ' ευκαιρία της έν Αθήναις ώς προσωρινού Δι-
ευθυντού της Γερμανικής σχολής διατριβής αϋτου.
Δια τής δοκιμαστικής βραχείας εκείνης ανασκαφής
άπεκαλύφθησαν τα θεμέλια και ή κρηπις του Αυ-
σικρατείου μνημείου, έςηκριβώθηταν δέ πλείστα ι
λεπτομέρειαι τούτων ώς βλέπει τις έν ε'ικ. 5—8
και τάς οποίας θά δημοσίευση έν εύθέτω χρόνω ό
σοφός αρχαιολόγος. ΤοΟτο μόνον ενταύθα σημει-
ουμαι ότι τα μεν θεμέλια είσιν έκ κροκαλωτου λί-
θου, ή δέ κρηπις έκ τεσσάρων βαθμίδων έξ Τμητ-
τείου μαρμάρου, ουχί δέ προς πάσας τάς πλευράς,
άλλα μόνον προς την άνατολικήν, διότι προς Β και
Ν. εις άπόστασιν 0,40 έκτης ΒΔ και ΝΑ. γωνίας
έκφύονται έκατέρωθεν δύο λεΐχι έςοχαι έκ του αύ-
τοΟ λίθου τήςκρηπΐδος ('εΐκ. 5), εξ ού εικάζει τις
ευκόλως ότι ή άνατολική οψις ήν κκι ή κυρία του
μνημείου, άρα ή έπι τής όδου Τριπόδων. Αντιθέ-
τως ή όπισθεν ταύτης πλευρά (εϊκ. 6) παρουσιά-
ζει λίθινους δόμους άκατεργάστους και άνευ ουδε-
μίας έπενδύσεως, ές" ού φανερόν γίνεται ό'τι ούτοι
ήσαν κατακεχωσμένοι ώς και τό πλείστον των
έκατέρωθεν (ε'ικ. 7 και 8) πλευρών, καθ' άς τό
έδαφος ήν ώς και σήμερον, έπικλινές.
Ημείς ευθύς έξ αρχής προέβημεν εις την έξε-
ρεύνησιν του προς Β. του Λυσικρατείου μεγάλου
θεμελίου έκ κροκαλοπαγών λίθων, όπερ άπό μα-
κρού χρόνου άποκαλυφθέν εύρηται ακριβώς προ
τής οικίας τής Καζ Ευγενείας Διαμαντοπούλου, ής
τό πεζοδρόμιον καλύπτει τό βόρειον τμήμα του
είρημένου μνημείου, (εϊκ. .2 Β. είκ. 9) Προς του το
άνασκάψαντες όλόκληρον το πέριξ του μνημείου
έδαφος μέχρι του στέρεου παρετηρήσαμεν ό'τι έπι
τοΰ κατωτάτου έκ κροκαλοπαγών δόμων θεμελίου
(ύψ. 1,35). στηρίζεται κρηπις, ής Ό έσωτερικός
πυρήν εινε επίσης έκ κροκαλωτών λίθων, έςωθεν
δέ ή μεν κατωτάτη βαθμίς έκ βαθυκυάνου έλευ-
σινίου μαρμάρου, αί δέ άνώτεραι, έφ όσον διατη-
ρούνται, έκ πειραϊκοΰ άκτίτου μετά ταινίας περι-
θεούσης αύτάς. (εί«. 5 και 3) Μόνον προς με-
σημβρίαν, προς το Αυσικράτειον δηλ. μνημεΐον,
ή κατωτάτη σειρά τών πώρινων δόμων διακόπτε-
ται κατά το πρώτον τέταρτον αυτής αναπληρού-
μενη διά κροκαλοπαγών δόμων. Επειδή δέ ούτοι
θά ήσαν ορατοί, έπεται ότι το έδαφος προς την
πλευράν ταύτην, ώς τούτο απεδείχθη και έκ τών
θεμελίων τοΰ Αυσικρατείου, είχε κλίσιν 19°/0 πε-
ρίπου έξ Α. προς Δ. (είκ. 3) Δεν είναι δ' άπίθα-
νον προς την πλευράν ταύτην, μεταξύ του 1ου
τούτου χορηγικού μνημείου κκι του Αυσικρατείου
νά ΰπήρχεν οδός ανάντης φέρουσα προς τό Διο-
νυσιακόν θέκτρον και την Άκρόπολιν . Την είκα-
σίαν ταύτην ίνισχύουσι και πλείστοι πήλινοι αγω-
γοί και ΰδραγω/εΐα διαφόρων σχημάτων και έπο-
χών, άτινα ευρεθέντα έν τώ χώρω τούτω εχουσι
πάντα την αυτήν κκτεύθησιν ές Ά. προ; Δ.
Αί διαστάσεις του 1ου τούτου θεμελίου, όπερ
πιθανόν νάνήκεν εις ναόν μικρόν ή και χορηγικόν
μνημεΐον, εχουσιν ώς έπεται: Μήκος 4,60, πλ. 6,
60 και ύψος άνωθεν ' του κατωτάτου θεμελίου 2
μ. Επειδή αί διαστάσεις αύται είνε μεγάλαι φέρε-
ται τις νά είκάτη ότι πρόκειται μάλλον περι ναου
οίον αναφέρει ό Παυσανίας έν τή περιγραφή τής
όδοΰ Τριπόδων.
★ ★
Μετά την έςευρεύνησιν του ανωτέρω ΰπ' άρ.1.
θεμελίου πρέβημεν εις την άνασκαφήν του προς
Ν. τοΟ Αυσικρατείου χώρου, οττις ουδέποτε μέ-
χρι τούδε είχεν έςευρενηθή ώ; δει επιστημονικώς.
Καθ' ολην την εκτκσιν ταύτην και όπισθεν, προς
Δ., οπού έπίσης χ >ιί/Λ \ι χμεν εις έκτασιν 2 μ. άπό
του Αυσικρατείου άπεκκλύφΟησαν όλίγον τι υπό
την έπιφάνειαν του ση Αέρινου έδάφους πλείστοι
τοίχοι νεωτέρων κτιρίων. Πάντες ούτοι, ώς
γνωστόν, ανήκον εις την περίφημον Μονήν τών
γάλλων Καπουκίνων, οί'τινες τώ 1669 ηγ2ρασαν
τον χώρον τούτον όλόκληρον, συμπεριλαβόντες
όλως αυθαιρέτως και τό Αυσικράτειον μνηυιεΐον ώς
ίδιον κτημκ, διότι ήγόρασαν τούτο άντί 150 σκού-
δων -αρά τίνος Έ\ληνος, όστις όμως ουδέν δικαίω-
μα είχε νχ πωλητή χ^τό, άφοΰ, ώς εϊνκι γνωστόν,
πάντα τά άρχκΐκ μνημεία έπι τουρκοκρατίας ήταν
κτήματα τ^ΰ σί^λτχνικοΰ Στέα μκτος. Διά τούτο
και ό Γοΰρκος δικαστής έπεδίκασεν εις τον άγο-
ραστήν κχπουκΐνον Σίμωνα ουχί την ίδιοκτησίαν,
άλλα την έπικαρπίαν (]ΌαΪ88αηθθ). Ταΰτα πάντα
άνκ'ΰέοοαεν έν λεπτου,εοεία, διότι διαρκούσης τής
άνκσκαφής εγράφησαν έν τώ γαλλικώ τόπω πλεί-
στα σφοδρά άρθρκ καθαπτόμενα τών έλληνικών
άρχών ότι έπέτρεψαν την άνκσκαφήν άνευ τής