DOI Artikel:
Kastriōtēs, Panagiōtēs: Perikleion Ōdeion
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14369#0046
,ΑΕ 1«22
Καστριώτης: ΓΙερίκλειον ώδεϊον. 37
■Ό άνατολικός, τουλάχιστον καθ ότμήμα έφά-
πτεται του βράχου της κλιτύος.
Του τοίχου όμως τούτου διετήρήθησαν πολύ
όλιγώτερα λείψανα ήτοι λίθοι τινές μόνον τη; εύ-
θυντηρίας και ό παρά την ΒΑ γωνίαν οπίσθιο: ορ-
θοστάτης.
Ή μεγάλη εςοχή της υπευθυντηρίας προ του
τοίχου (0,58) έχρησίμευεν πιθανώτατα προς τόπο-
θέτησιν ένταυθα εδωλίων άτινα ήσαν βεβαίως
ξύλινα" διότι, έάν ήσαν λίθινα Οά έσώζοντο έπί
της εύθυντηρίας τά ιχνη προσηλώσεως αυτών.
"Οσον δ' άφορα τά ευρεθέντα μαρμάρινα μετά
γλαυκός εδώλια (Α.Δ. 1919 σελ. 4), ταύτα προέ-
ρχονται πιΟανώτερον εκ του σταδίου, εν ώ είναι
βεβαιωμένον ότι υπήρ/ον τοιαύτα 1. Ευρέθησαν
1 Ήμεΐς διαφωνούμεν πρός τον κ. Όρλάνδον ότι τά εν τω
ώδείω ηαών ευρεθέντα μετά γλαυκός μαρμάρινα εδώλια προέρχον-
ται έκ του σταδίου. Έκτος τών κιο'νων οΐτινες άνατέρεται οτι ήσαν
λίθινοι και τά εδώλια έπίσης ήσαν λίθινα, ώς έςάγεται τούτο εί
αύιοΰ του ΓΙλουτάρ/ου λέγοντος ότι τό 'Ωδεΐον ητο «πολνεδραν
και πολνοτνλον» τό ότι δεν μνημονεύεται υπό τών άρ·/αίων συγγρα-
φέων ή λεπτομέρεια ότι τά του 'Ωόείου εφερον άναγλύπτους γλαύκας
τοΰτο δεν εΊ^αι άπο-/ρών λόγος ί'να άμφιβάλλη τι; άν άνήκωσιν εις
τό Ώδεϊον, ουδέ ότι είναι αδύνατον και άλλα/ού νά ευρεθώσι παρό-
μοια μετά γλαυκών εδώλια.
Άπό τών πρώτων ημερών τών ανασκαφών ημών ευρομεν πολλά
λίθινα τοιαύτα εδώλια θεάτρου, άτινα έςελάβομεν κατ' άρ·/άς, ό:ι
ήτο δυνατόν νά ά^ήκωσι τώ παρακειμένου θεάτρω τού' Διονύσου.
Πάαπολλα τοιαύτα ευρίσκονται εντοιχισμένα έν ταΐς παρακειμέναις
ο'κίαις (Πρβ. Α Η 1914 σ 160), ά λ' αί είκονιζό. εναι έπί τής
προσόψεως τούτων άνάγλυπται γλαύκες ρίπτουσιν εύδοιασμόν τινα ώς
πρός τό οικοδόμημα εις ο άνήκουσι ταύτα Ώς γνωστόν ή γλαΰς ήτο
σύμβολον τών 'ΛΟηνών και φέρεται Ιπί τών τετραδρά/μων νομισμά-
των αυτών, ατινα διά τούτο και Γλαύκες έκαλούντο. Αλλ' έκ της
επισταμένης έπισκοπή^εως εν τώ θεάτρω του Διονύσου παρέτήρησα
ότι ουδείς θρόνος φέρει το σύμβολον τούτο. Δέν δυνάμεθα νά ειπωμεν
ασφαλώς εις ποίον οικοδόμημα ανήκον οί θρόνοι ούτοι, άλλ' επειδή,
ώς γνωστόν, τό επί Λυκούργου κτισθέν θέατρον άφιεροίθη τώ Διο-
νύσω Έλευθερεϊ, ού ό ένεπίγραϊος θρόνος φέρει έν αναγλύφω τά σχε-
τικά σύμβολα, ήτοι δύο Σατύρους και εκατέρωθεν σταφυλάς, έ'/ομεν
την γνο!>μην, ότι και οί ημέτεροι θρόνοι με τό σ/ετικόν σύμβολον της
γλαυκός ανήκον εις ίέρειαν της Αθηνάς, εις τιμήν της όποιας ήτο
άφιερωμένον τό Ώδεϊον του Περικλέους.
*Π ϋ-αρξις της γλαυκός Ιπί τού εδωλίου καθ ' ήμας δυνατών νά
ε^η και έτέραν συμβολικήν ύποτύπωσιν του έπί Περικλέους ιδρυθέν-
τος Ώοείου, όστις Αθηναίος ών και ιδρυτής συγ/ρόνως ηθέλησε νά
διαιώνιση τό σύμβολον τής πατρίδος του, έπί τού μαρμάρου κατά
τοσούτο μάλλον καθ' όσον και τά αθηναϊκά νομίσματα, ώς εϊποαεν
ανωτέρω, εφεοον τόν τύπον τούτον.
"Αλλως τε ουδέν παράδειγμα έ'/ομ-ν αποκομίσεως άρ/αίου υλικού
έκ τών κάτω μερών πρός τά άνω εις -/ρήσιν μεταγενεστέρων οίκοδο-
μηαάτων, έν ώ τουναντίον έκ τών άνω προς τά κάτω ητο σύνηθες
-ώς εΰκολώτεοον. "Απορον ήμΐν είναι πώς ουδέν τών εδωλίων τού
Σταδίου διεσώθη ούο' έν τοις πέριξ οΐκοδομήμασιν, έν ώ τουναντίον
έκτ^ς τών έν ταΐς άνασκαφαΐς του Ωδείου ευρεθέντων και έν ταΐς πα-
ρακειμέναις οΐκίαις ευρέθησαν πλείστα τοιαύτα έντετοι/ισμένα.
δέ τά εδώλια ταύτα ενταύθα, διότι ένετειχίσ6ησαν
και αυτά μετά παντοίου άλλου ύλικου εντός τοΟ'
Βαλεριανείου λεγομένου τείχους, κατασκευασΟέντος
τούς πρώτους μ.Χ αιώνας και διασχίζοντος το
ώόεΐον, ώς παρατηρεί τις έπι του σχεδίου Α.
Έν τω έσωτερικώ του κτιρίου άπεκαλύφΟησαν
4 μέχρι τούδε τετράγωνοι βάσεις, ών ή άνω επι-
φάνεια κείται έπί του αύτοΟ επιπέδου μετά τής
ύπευΟυντηρίας. Αί βάσεις αύται είναι ασφαλώς οί
νποζατήρες τών κιόνων, οΐτινες νπεβάσταζον άναμ
ψιβόλως τον 5ον δροφον τον οικοδομήματος.
Είναι δ οί νποβατήρας ούτοι κανονικώς διατε-
γμένοι κατά σειράς παραλλήλους προς άλλήλας και
προς τάς πλευράς του κτιρίου, ώ: *?λίν τώ Έλευ-
σινιακώ Ιελεστηρίω έν τη ύποστύλω α'ιΟούση τής
Δήλου και ουχί άκτινηδόν, ώς έν τω Οερσιλίω τής
Μεγαλοπόλεως, άπέχει δ' εκάστη πρώτη σειρά
τής αντιστοίχου πλευράς ο.00 μ., τής αποστά-
σεως μετρουμένης άπο του άξονος τών βάσεων
μέχρι τής έ'ςω ακμής τής ύπευΟυντηρίας.
Η δ άπ' αλλήλων άπόστασις τών άξόνων τών
ασείον είναι ο,ιο. Ιουτου οε οιοομενου, ουναται
νά ύπολογισθή ασφαλώς και ό άριΟμός τών κιόνων
τών παραλλήλων σειρών κατά την άπο Α προς Δ.
διεύθυνσιν εϊς 9. Τόν δέ άοιθαόν τών κιόνων έκά-
στης σειράς κατά την άπό Β. πρός Ν. διεύθυνσιν
θά καΟορίση άργότερον ή σκαπάνη.
«Αί εΰρεΟεΐσαι τετράγωνοι πλίνθοι τών ύπο-
βατήρων εχουσι διαστάσεις κατά μέσον ορον
0,90x0, 90x0,30, είναι δέ κατασκευασμέναι ές"
ύμηττείου μαρμάρου και εχουσι το κάτω αύτών
ήμισυ χονδρώς κατειργασμένον, άτε μή ορατον. Ίών
δ' έπ' αύτών βαινόντων κιόνων άνευρέΟησαν έλά-
χιστα μόνον τεμάχια, ές ών υπολογίζεται ότι ή
διάμετρος τών κιόνων ήτο κατά προσέγγισιν 0,60.
«Οί κίονες δ' ούτοι ήσαν άρράβδωτοι έπάτουν
δέ πι,Οανώτατα άπ' ευθείας έπί τών ύποβατήρων
άνευ δηλ. τής μεσολαβήσεως βάσεώς τίνος. Επειδή
όμως ίχνη προσηλώσεως τών κιόνων δέν φαίνονται
έπί τών ΰποβατήρων, δέν είναι άπι'Οανον νά ήσαν
ξύλινοι οί κίονες, καίτοι ό Βετρούβιο; ρητώς άνα-
φέρει οτι οί κίονες ήσαν λίθινοι (Όο ΕίΓοΙΓιΙθοΙιίΓα)
V, 21). "Οσον δ' άφορα τό ύψος αύτών, τούτο μετά
Διά τούς ανωτέρω λόγους δέν δεχόμεθα τήν γνώμην τού κ. "Ορλάν-
δου ότι τάΰφ'ήυ.ών ευρεθέντα εδώλια προέρχονται εκ τού σταδίου.
4
Καστριώτης: ΓΙερίκλειον ώδεϊον. 37
■Ό άνατολικός, τουλάχιστον καθ ότμήμα έφά-
πτεται του βράχου της κλιτύος.
Του τοίχου όμως τούτου διετήρήθησαν πολύ
όλιγώτερα λείψανα ήτοι λίθοι τινές μόνον τη; εύ-
θυντηρίας και ό παρά την ΒΑ γωνίαν οπίσθιο: ορ-
θοστάτης.
Ή μεγάλη εςοχή της υπευθυντηρίας προ του
τοίχου (0,58) έχρησίμευεν πιθανώτατα προς τόπο-
θέτησιν ένταυθα εδωλίων άτινα ήσαν βεβαίως
ξύλινα" διότι, έάν ήσαν λίθινα Οά έσώζοντο έπί
της εύθυντηρίας τά ιχνη προσηλώσεως αυτών.
"Οσον δ' άφορα τά ευρεθέντα μαρμάρινα μετά
γλαυκός εδώλια (Α.Δ. 1919 σελ. 4), ταύτα προέ-
ρχονται πιΟανώτερον εκ του σταδίου, εν ώ είναι
βεβαιωμένον ότι υπήρ/ον τοιαύτα 1. Ευρέθησαν
1 Ήμεΐς διαφωνούμεν πρός τον κ. Όρλάνδον ότι τά εν τω
ώδείω ηαών ευρεθέντα μετά γλαυκός μαρμάρινα εδώλια προέρχον-
ται έκ του σταδίου. Έκτος τών κιο'νων οΐτινες άνατέρεται οτι ήσαν
λίθινοι και τά εδώλια έπίσης ήσαν λίθινα, ώς έςάγεται τούτο εί
αύιοΰ του ΓΙλουτάρ/ου λέγοντος ότι τό 'Ωδεΐον ητο «πολνεδραν
και πολνοτνλον» τό ότι δεν μνημονεύεται υπό τών άρ·/αίων συγγρα-
φέων ή λεπτομέρεια ότι τά του 'Ωόείου εφερον άναγλύπτους γλαύκας
τοΰτο δεν εΊ^αι άπο-/ρών λόγος ί'να άμφιβάλλη τι; άν άνήκωσιν εις
τό Ώδεϊον, ουδέ ότι είναι αδύνατον και άλλα/ού νά ευρεθώσι παρό-
μοια μετά γλαυκών εδώλια.
Άπό τών πρώτων ημερών τών ανασκαφών ημών ευρομεν πολλά
λίθινα τοιαύτα εδώλια θεάτρου, άτινα έςελάβομεν κατ' άρ·/άς, ό:ι
ήτο δυνατόν νά ά^ήκωσι τώ παρακειμένου θεάτρω τού' Διονύσου.
Πάαπολλα τοιαύτα ευρίσκονται εντοιχισμένα έν ταΐς παρακειμέναις
ο'κίαις (Πρβ. Α Η 1914 σ 160), ά λ' αί είκονιζό. εναι έπί τής
προσόψεως τούτων άνάγλυπται γλαύκες ρίπτουσιν εύδοιασμόν τινα ώς
πρός τό οικοδόμημα εις ο άνήκουσι ταύτα Ώς γνωστόν ή γλαΰς ήτο
σύμβολον τών 'ΛΟηνών και φέρεται Ιπί τών τετραδρά/μων νομισμά-
των αυτών, ατινα διά τούτο και Γλαύκες έκαλούντο. Αλλ' έκ της
επισταμένης έπισκοπή^εως εν τώ θεάτρω του Διονύσου παρέτήρησα
ότι ουδείς θρόνος φέρει το σύμβολον τούτο. Δέν δυνάμεθα νά ειπωμεν
ασφαλώς εις ποίον οικοδόμημα ανήκον οί θρόνοι ούτοι, άλλ' επειδή,
ώς γνωστόν, τό επί Λυκούργου κτισθέν θέατρον άφιεροίθη τώ Διο-
νύσω Έλευθερεϊ, ού ό ένεπίγραϊος θρόνος φέρει έν αναγλύφω τά σχε-
τικά σύμβολα, ήτοι δύο Σατύρους και εκατέρωθεν σταφυλάς, έ'/ομεν
την γνο!>μην, ότι και οί ημέτεροι θρόνοι με τό σ/ετικόν σύμβολον της
γλαυκός ανήκον εις ίέρειαν της Αθηνάς, εις τιμήν της όποιας ήτο
άφιερωμένον τό Ώδεϊον του Περικλέους.
*Π ϋ-αρξις της γλαυκός Ιπί τού εδωλίου καθ ' ήμας δυνατών νά
ε^η και έτέραν συμβολικήν ύποτύπωσιν του έπί Περικλέους ιδρυθέν-
τος Ώοείου, όστις Αθηναίος ών και ιδρυτής συγ/ρόνως ηθέλησε νά
διαιώνιση τό σύμβολον τής πατρίδος του, έπί τού μαρμάρου κατά
τοσούτο μάλλον καθ' όσον και τά αθηναϊκά νομίσματα, ώς εϊποαεν
ανωτέρω, εφεοον τόν τύπον τούτον.
"Αλλως τε ουδέν παράδειγμα έ'/ομ-ν αποκομίσεως άρ/αίου υλικού
έκ τών κάτω μερών πρός τά άνω εις -/ρήσιν μεταγενεστέρων οίκοδο-
μηαάτων, έν ώ τουναντίον έκ τών άνω προς τά κάτω ητο σύνηθες
-ώς εΰκολώτεοον. "Απορον ήμΐν είναι πώς ουδέν τών εδωλίων τού
Σταδίου διεσώθη ούο' έν τοις πέριξ οΐκοδομήμασιν, έν ώ τουναντίον
έκτ^ς τών έν ταΐς άνασκαφαΐς του Ωδείου ευρεθέντων και έν ταΐς πα-
ρακειμέναις οΐκίαις ευρέθησαν πλείστα τοιαύτα έντετοι/ισμένα.
δέ τά εδώλια ταύτα ενταύθα, διότι ένετειχίσ6ησαν
και αυτά μετά παντοίου άλλου ύλικου εντός τοΟ'
Βαλεριανείου λεγομένου τείχους, κατασκευασΟέντος
τούς πρώτους μ.Χ αιώνας και διασχίζοντος το
ώόεΐον, ώς παρατηρεί τις έπι του σχεδίου Α.
Έν τω έσωτερικώ του κτιρίου άπεκαλύφΟησαν
4 μέχρι τούδε τετράγωνοι βάσεις, ών ή άνω επι-
φάνεια κείται έπί του αύτοΟ επιπέδου μετά τής
ύπευΟυντηρίας. Αί βάσεις αύται είναι ασφαλώς οί
νποζατήρες τών κιόνων, οΐτινες νπεβάσταζον άναμ
ψιβόλως τον 5ον δροφον τον οικοδομήματος.
Είναι δ οί νποβατήρας ούτοι κανονικώς διατε-
γμένοι κατά σειράς παραλλήλους προς άλλήλας και
προς τάς πλευράς του κτιρίου, ώ: *?λίν τώ Έλευ-
σινιακώ Ιελεστηρίω έν τη ύποστύλω α'ιΟούση τής
Δήλου και ουχί άκτινηδόν, ώς έν τω Οερσιλίω τής
Μεγαλοπόλεως, άπέχει δ' εκάστη πρώτη σειρά
τής αντιστοίχου πλευράς ο.00 μ., τής αποστά-
σεως μετρουμένης άπο του άξονος τών βάσεων
μέχρι τής έ'ςω ακμής τής ύπευΟυντηρίας.
Η δ άπ' αλλήλων άπόστασις τών άξόνων τών
ασείον είναι ο,ιο. Ιουτου οε οιοομενου, ουναται
νά ύπολογισθή ασφαλώς και ό άριΟμός τών κιόνων
τών παραλλήλων σειρών κατά την άπο Α προς Δ.
διεύθυνσιν εϊς 9. Τόν δέ άοιθαόν τών κιόνων έκά-
στης σειράς κατά την άπό Β. πρός Ν. διεύθυνσιν
θά καΟορίση άργότερον ή σκαπάνη.
«Αί εΰρεΟεΐσαι τετράγωνοι πλίνθοι τών ύπο-
βατήρων εχουσι διαστάσεις κατά μέσον ορον
0,90x0, 90x0,30, είναι δέ κατασκευασμέναι ές"
ύμηττείου μαρμάρου και εχουσι το κάτω αύτών
ήμισυ χονδρώς κατειργασμένον, άτε μή ορατον. Ίών
δ' έπ' αύτών βαινόντων κιόνων άνευρέΟησαν έλά-
χιστα μόνον τεμάχια, ές ών υπολογίζεται ότι ή
διάμετρος τών κιόνων ήτο κατά προσέγγισιν 0,60.
«Οί κίονες δ' ούτοι ήσαν άρράβδωτοι έπάτουν
δέ πι,Οανώτατα άπ' ευθείας έπί τών ύποβατήρων
άνευ δηλ. τής μεσολαβήσεως βάσεώς τίνος. Επειδή
όμως ίχνη προσηλώσεως τών κιόνων δέν φαίνονται
έπί τών ΰποβατήρων, δέν είναι άπι'Οανον νά ήσαν
ξύλινοι οί κίονες, καίτοι ό Βετρούβιο; ρητώς άνα-
φέρει οτι οί κίονες ήσαν λίθινοι (Όο ΕίΓοΙΓιΙθοΙιίΓα)
V, 21). "Οσον δ' άφορα τό ύψος αύτών, τούτο μετά
Διά τούς ανωτέρω λόγους δέν δεχόμεθα τήν γνώμην τού κ. "Ορλάν-
δου ότι τάΰφ'ήυ.ών ευρεθέντα εδώλια προέρχονται εκ τού σταδίου.
4