DOI Artikel:
Deffner, Michael: Ta archaia latomeia tēs Skyrou
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14364#0118
108 Δέφνερ: Τά αρχαία λατομεία τής Σκύρου.
ΑΕ 1923
ευρέθησαν εις μικρόν ίιπο το έδαφος βάθος 182
μεγάλα καΐ μικρά θραύσματα κιόνων και κιονό-
κρανων άρχαίου δωρικού ρυθμοΟ, των όποιων
ό'μως πολλά έ'φερον προφανή ίχνη πελέκεων τ. ε.
βιαίου θρυμματισμοί*.
β') Ό κάτωθεν της πόλεως, παρά την σημε-
ρινήν προς βορραν αυτής άκτήν (εις τά Μαγαζιά)
ναός εκ λενκοΰ μαρμάρου, του οποίου τεμάχια
κιόνων και κιονοκράνων εΐδεν άκόμη περί τά 1700
ο ΤουΓηβίοιΊ; και τοΟ οποίου εν μόνον τεμάχιον
ϊωνικοΟ γείσου μετά τετραπλεύρων όδόντων (μ.
1,39 Χθ,68 Χθ,35) κείται άκόμη έκεϊ έπί ένός
πηγαδ'ου.
γ') Ό επί τοΟ Κάστρου ναός της Αθηνάς, έπί
τής θίσεως τοΟ οποίου έν ετει 895 μ.Χ. έκτίσθη
ή νυν τελείως ήρειπωμένη εκκλησία τής Θεοτό-
κου. Τό δάπεδον ταύτης άνασκάψας εδρον μόνον
πλάκα γείσου έναετίου (μ. 2,24x0,75x0,26),
τεθραυσμένην εις δύο.
δ ) Ό πλησίον τοΟ ισθμού Καλλικρή εις θέσιν
«"Αγιος Μάμας» ναός τον Πανός, του οποίου εις
το κτήμα τοΟ κ. Μαυρίκη εύρέθησαν αρχιτεκτο-
νικά μέλη, εγώ δε ύπό το έξωκκλήσιον τοΟ Άγιου
Μάμαντος, διαδόχου του Πανός και ισχυρού προ-
στάτου των ποιμένων και ΜγοποοΚάτων, εΐδον και
έφωτογράφησα τεμάχιον ιωνικού γείσου μετά τε-
τραπλεύρων οδόντων.
ε') Ό εις τον δ'ρμον του "Αγίου Φωκά και κά-
τωθεν τής έκκλησίας τοΟ Άγιου τούτου ναός έκ
ποικίλης λίθου, του όποιου εϊς μέν την έπιφάνειαν
ύπό θάμνους εδρον δύο τετραγώνους δγκολίθους,
μετά δοκιμαστικήν δε άνασκαφήν εις μικρόν βάθος
έτέρους έπτά.
στ') Εις το νότιον μέρος τής νήσου (τό Βουνό)
και νοτίως τοΟ ύψηλοτέρου όρους Κόχνλα (814
μέτρων) και κάτωθεν τοΟ όρους Δάφνη είνε λεκα-
νοπέδιον, 450 μέτρα ύπέρ τήν θάλασσαν, όνομα-
ζόμενον «τό χωράφι τον "Αρη)), όλίγον δε άνω-
θεν αύτοΟ αρχαιότατος ναός, πιθανώς τοΟ Άρεως,
έκ πελωρίων άκατεργάστων ογκολίθων, κατακρη-
μνισμένος και σωζόμενος εις δύο πλευράς μέχρις
ύψους δύο το πολΰ μέτρων, μετ' άναλήμματος
εις τήν προ αύτοΟ κατωφέρειαν, δύο δωματίων
είς τήν νότιον αύτοΰ πλευράν, και μεγάλης φρυ-
κτω ρίας (διαμέτρου 11 περίπου μέτρων) παραπλεύ-
ρως αυτών, και τάφου έν τώ βράχω λαξευθέντος.
Κατόπιν διημέρου τή βοήθεια τριών έργατών άπο-
καθάρσεως τοΟ εκτεταμένου έρειπιώνος έπαρου-
σίασεν ούτος ταύτην τήν εικόνα (εικ. 10).
10: Ναός (α), πύργος (β) και τάφός (γ) είς τό όροπέδιον
«Χωράφι τον "Αρη.»
Ποίον λοιπόν βαρυσήμαντον γεγονός έπέφερε
τήν πλήρη καταστροφήν όλων τών ναών τής
Σκύρου;
Είς το ερώτημα τοΟτο άπαντώ, ότι ή κατα-
στροφή αντών διετάχθη προς έξάπλωσιν και έμπέ-
δωσιν τον Χριστιανισμον.
Εϊς τήν Άρχαιολογικήν Εφημερίδα τοΟ 1909
υπάρχει διατριβή τοΟ ημετέρου έπιφανοΟς αρχαιο-
λόγου κ. Άντ. Κεραμοπούλου, «ή οικία τοΟ
Κάδμου», έκεϊ δέ έν σελ. 119 σημείωσις, λη-
φθείσα έκ τοΟ συγγράμματος τοΟ Η&πΐ3θ1ί, ΜΪ8-
δϊοη ιιηά ΑυβΙ)Γθΐ1;ιιη§ άβ8 ΟΗπβίβηίιιπίΒ, II, 196
αΤη 13ΐ] Ίονλίον τον 399 εξεδόθη διάταγμα
προς τον επαρχον της Ανατολής, τη ενεργεία
Ίωάννον τον Χρνσοστόμου, ύπό τον αντοκράτο-
ρος Άρκαδίον, και διετασσεν ίνα, αν ύπάρχωσιν
άκόμη εν τάϊς έξοχαΐς ναοί όρθιοι, κατεδαφισθώ -
σιν αθορύβως, ώστε να έξαφανισθή μετ αντών
και ή τελενταία τροφή τής δεισιδαιμονίας. 8ϊ ς[ΐΐ3
ϊη 8§γΪ8 ίβηιρίει 8υηί, βίηβ ίιιι-βα &ο ίυΐΏΐιΙία
άΪΓααηίαΓ. ΗΪ8 θηίπι <3θ]'βοΙΪ8 &ο δυβίΗίϊβ οιηηίδ
8υρβΓ8ίϊίίοηΐ8 ΐϊΐαίβηα οοηδίιπίΘΓβΙιιι·». Όλων δέ
τών μαρμάρων τών Οπό τών Χριστιανών κατε-
δαφισθέντων ναών τήν έξαφάνισιν, Ιφ' όσον δεν
έχρησιμοποιοΟντο προς ο'ικοδομήν έκκλησιών και
οικιών, άνέλαβον κατόπιν τά άδηφάγα καμίνια
τών άσβεστουργών.
Μετά τήν παρέκβασιν ταύτην συνεχίζω τήν
ΑΕ 1923
ευρέθησαν εις μικρόν ίιπο το έδαφος βάθος 182
μεγάλα καΐ μικρά θραύσματα κιόνων και κιονό-
κρανων άρχαίου δωρικού ρυθμοΟ, των όποιων
ό'μως πολλά έ'φερον προφανή ίχνη πελέκεων τ. ε.
βιαίου θρυμματισμοί*.
β') Ό κάτωθεν της πόλεως, παρά την σημε-
ρινήν προς βορραν αυτής άκτήν (εις τά Μαγαζιά)
ναός εκ λενκοΰ μαρμάρου, του οποίου τεμάχια
κιόνων και κιονοκράνων εΐδεν άκόμη περί τά 1700
ο ΤουΓηβίοιΊ; και τοΟ οποίου εν μόνον τεμάχιον
ϊωνικοΟ γείσου μετά τετραπλεύρων όδόντων (μ.
1,39 Χθ,68 Χθ,35) κείται άκόμη έκεϊ έπί ένός
πηγαδ'ου.
γ') Ό επί τοΟ Κάστρου ναός της Αθηνάς, έπί
τής θίσεως τοΟ οποίου έν ετει 895 μ.Χ. έκτίσθη
ή νυν τελείως ήρειπωμένη εκκλησία τής Θεοτό-
κου. Τό δάπεδον ταύτης άνασκάψας εδρον μόνον
πλάκα γείσου έναετίου (μ. 2,24x0,75x0,26),
τεθραυσμένην εις δύο.
δ ) Ό πλησίον τοΟ ισθμού Καλλικρή εις θέσιν
«"Αγιος Μάμας» ναός τον Πανός, του οποίου εις
το κτήμα τοΟ κ. Μαυρίκη εύρέθησαν αρχιτεκτο-
νικά μέλη, εγώ δε ύπό το έξωκκλήσιον τοΟ Άγιου
Μάμαντος, διαδόχου του Πανός και ισχυρού προ-
στάτου των ποιμένων και ΜγοποοΚάτων, εΐδον και
έφωτογράφησα τεμάχιον ιωνικού γείσου μετά τε-
τραπλεύρων οδόντων.
ε') Ό εις τον δ'ρμον του "Αγίου Φωκά και κά-
τωθεν τής έκκλησίας τοΟ Άγιου τούτου ναός έκ
ποικίλης λίθου, του όποιου εϊς μέν την έπιφάνειαν
ύπό θάμνους εδρον δύο τετραγώνους δγκολίθους,
μετά δοκιμαστικήν δε άνασκαφήν εις μικρόν βάθος
έτέρους έπτά.
στ') Εις το νότιον μέρος τής νήσου (τό Βουνό)
και νοτίως τοΟ ύψηλοτέρου όρους Κόχνλα (814
μέτρων) και κάτωθεν τοΟ όρους Δάφνη είνε λεκα-
νοπέδιον, 450 μέτρα ύπέρ τήν θάλασσαν, όνομα-
ζόμενον «τό χωράφι τον "Αρη)), όλίγον δε άνω-
θεν αύτοΟ αρχαιότατος ναός, πιθανώς τοΟ Άρεως,
έκ πελωρίων άκατεργάστων ογκολίθων, κατακρη-
μνισμένος και σωζόμενος εις δύο πλευράς μέχρις
ύψους δύο το πολΰ μέτρων, μετ' άναλήμματος
εις τήν προ αύτοΟ κατωφέρειαν, δύο δωματίων
είς τήν νότιον αύτοΰ πλευράν, και μεγάλης φρυ-
κτω ρίας (διαμέτρου 11 περίπου μέτρων) παραπλεύ-
ρως αυτών, και τάφου έν τώ βράχω λαξευθέντος.
Κατόπιν διημέρου τή βοήθεια τριών έργατών άπο-
καθάρσεως τοΟ εκτεταμένου έρειπιώνος έπαρου-
σίασεν ούτος ταύτην τήν εικόνα (εικ. 10).
10: Ναός (α), πύργος (β) και τάφός (γ) είς τό όροπέδιον
«Χωράφι τον "Αρη.»
Ποίον λοιπόν βαρυσήμαντον γεγονός έπέφερε
τήν πλήρη καταστροφήν όλων τών ναών τής
Σκύρου;
Είς το ερώτημα τοΟτο άπαντώ, ότι ή κατα-
στροφή αντών διετάχθη προς έξάπλωσιν και έμπέ-
δωσιν τον Χριστιανισμον.
Εϊς τήν Άρχαιολογικήν Εφημερίδα τοΟ 1909
υπάρχει διατριβή τοΟ ημετέρου έπιφανοΟς αρχαιο-
λόγου κ. Άντ. Κεραμοπούλου, «ή οικία τοΟ
Κάδμου», έκεϊ δέ έν σελ. 119 σημείωσις, λη-
φθείσα έκ τοΟ συγγράμματος τοΟ Η&πΐ3θ1ί, ΜΪ8-
δϊοη ιιηά ΑυβΙ)Γθΐ1;ιιη§ άβ8 ΟΗπβίβηίιιπίΒ, II, 196
αΤη 13ΐ] Ίονλίον τον 399 εξεδόθη διάταγμα
προς τον επαρχον της Ανατολής, τη ενεργεία
Ίωάννον τον Χρνσοστόμου, ύπό τον αντοκράτο-
ρος Άρκαδίον, και διετασσεν ίνα, αν ύπάρχωσιν
άκόμη εν τάϊς έξοχαΐς ναοί όρθιοι, κατεδαφισθώ -
σιν αθορύβως, ώστε να έξαφανισθή μετ αντών
και ή τελενταία τροφή τής δεισιδαιμονίας. 8ϊ ς[ΐΐ3
ϊη 8§γΪ8 ίβηιρίει 8υηί, βίηβ ίιιι-βα &ο ίυΐΏΐιΙία
άΪΓααηίαΓ. ΗΪ8 θηίπι <3θ]'βοΙΪ8 &ο δυβίΗίϊβ οιηηίδ
8υρβΓ8ίϊίίοηΐ8 ΐϊΐαίβηα οοηδίιπίΘΓβΙιιι·». Όλων δέ
τών μαρμάρων τών Οπό τών Χριστιανών κατε-
δαφισθέντων ναών τήν έξαφάνισιν, Ιφ' όσον δεν
έχρησιμοποιοΟντο προς ο'ικοδομήν έκκλησιών και
οικιών, άνέλαβον κατόπιν τά άδηφάγα καμίνια
τών άσβεστουργών.
Μετά τήν παρέκβασιν ταύτην συνεχίζω τήν