DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.4899#0120
ιο' — 4) 01 χρόνοι τον έντειχισμον τών οτηλών
113
δέν δικαιολογοϋσι τοσούτον έργον*• ^ΐί'»τι αναφέρεται μεν
ότι, καταλαβών τήν Μακεδονίαν ό Άνδρίσκος, έσκόπει νά
είσβάλη εις θεσσαλίαν ι, ή έπιχείρησις όμως αύτη, και αν
δντως έξετελέσθη, όπερ είναι δλως άμφίβολον, ύπήρξεν άσή-
μαντος και τάχιστα κατεστάλη ύπό τών Θεσσαλών και υπό
των Αχαιών της Πελοποννήσου, έπικουρησάντων τω Κοΐντω
Καικιλίω, δστις, νικήσας εν Μακεδονία και συλλαβών τον
'Λνδρίσκον, έθριάμθευσεν εξ αυτοί}• ορθώς λοιπόν λέγει και
περί του ζητήματος τούτου δ Παυσανίας εν Ζ' 13 1 δτι
δ... έν Μακεδονία πόλεμος έ'μελλεν ώς [πίστα κατά το
έπιτηδειότατον 'Ρωμαίοις κριθήσεσθαι».
Υπέρ της επί Άνδρίσκου έπαυξήσεως τών πύργων, καί
που της τών τειχών επισκευής, φέρει δ Α. Κβίηαοΐΐ τάς
στήλας αύτάς καί τα επιτάφια μνημεία τών νεκροταφείων,
ών ή υπό Ελλήνων καταστροφή προς λήψιν ύλικοΰ αντί-
κειται ομολογουμένως προς τε τα καλλιτεχνικά αισθήματα
και προς τάς θρησκευτικός εν γένει πεποιθήσεις τών Ελ-
λήνων. Διό είμεθα ήναγκασμένοι νά παραλληλίσωμεν το
γεγονός τοϋ έν Λημητριάδι έντειχισμοΰ στηλών προς το έν
Αθήναις τώ 47!) π. Χρ. δμοιον συμβάν (βλ. άνω σελ. 17),
ήτοι νά είκάσωμεν δτι και έν Λημητριάδι εΐχον υπό έχθρον
καταρριφθή πρότερον τά επιτάφια μνημεία καί αί στήλαι.
έπιχειρήσαντος μετά σφοόρότητος καί πείσματος νά κατα-
λάβη την πόλιν έν τοιαύτη περιπτοόσει, ή χρήσις τών οΰτω
καταρριφθέντων καί βλαβέντων μνημείων καί στηλών, ως
ύλικοΰ επισκευής έν ανάγκη, προς ουδέν θά άντέκειτο, ίνα
και ύφ' Ελλήνων τελεσθή• διότι και έν τοϊς λίαν αύστηρο-
τέροις έκείνοις χρόνοις οί, Αθηναίοι αυτοί, ου μόνον ένε-
τείχισαν τάς στήλας τών εαυτών πατέρων, άλλα και έσφυ-
ρηλάτησαν αύτάς έξισωτικώς, ίνα άρμόττωσιν έκασταχοϋ * ή
ύπό βαρβάρων έχθρων κατάρριψις αυτών και ή επείγουσα
ανάγκη της ταχίστης άνοικοδομήσεως τών τειχών της πό-
λέως, ήπίωνεν άπαν το έργον τούτο και δσιον αυτό καθιστή.
Όντως δ'έν τη ιστορία τής Δημητριάδος άπηντήσαμεν
πολιορκίας τινάς τής πόλεως, καί επιθέσεις εναντίον τών
τειχών αυτής, τάς μεν απλώς εικαζόμενος, τάς δε διαρρή-
δην άναφερομένας, μάλιστα την υπό τοϋ στρατηγού Μαρ-
κίου και τού βασιλέως Ευμενούς περί τύν χειμώνα τού
έτους 16!» π. Χρ. τελεσθεϊσαν, ης τήν σπουδαιότητα και τήν
δρμήν δΓ εφόδων και πολιορκητικών μηχανών κατεδείξα-
ιιεν:!• δτι δε κατά τάς πολιορκίας τών πόλεων έν γένει έβλά-
πτοντο σπουδαίως τά έξω τών τειχών επιτάφια μνημεία, και
φανερόν εΐναι, και πολλάκις αναφέρεται ύπό τών αρχαίων
συγγραφέων. Προς άπόδειξιν τούτου αρκεί το παράδειγμα
τής ύπό Φιλίππου τού Ε' τω 200 π. Χρ. γενομένης πο-
λιορκίας τών Αθηνών, ης ή άφήγησις παρά μεν τω ΓΙολυ-
6ίω (ΙΡ" 27-28) διετηρήθη έν μικρά περιλήψει «Νικάνορος
τού παρά Φιλίππου κατατρέχοντος τήν Άττικήν έ(ος τής
Άκαδημείας», παρά δε Λιΰίω έν ."> Ι 24-2(ί εκτίθεται διά
μακρών καί μετά διαφέροντος εκτάκτως αισθηματικού καί
φιλοτέχνου, προς ύποβιβασμόν βεβαίως τοϋ βασιλέως τού-
του καί προς παράστασιν αύτοϋ ώς βαρβάρου.
Εϊκών. 118. Άναπαράστασις έν τώ Μονσείω Βό/.ου ί.τιταφίοΐ' μνημείου ιης
Δημητριάδος• παρετέθησαν λίθινου σφαϊραι πετροβόλων μηχανών των έν εΐ«. 119.
*) Τό 14ϋν τυπογραφικόν ορΰλλον τοϋδε τοΰ συγγράμματος, παρα-
σκευασθέν τελείως τή 9Ή Σεπτέμβριοι; τοΰ έτους 1915ου, δεν έξετυ-
πώθη τότε, Ιλλείψει χάρτου- από δε της 12'ΐς τοϋ αύτοϋ μηνός και
έτους διέκοψα πάσαν περαιτέρω έργασίαν έπ' αύτοϋ, διότι και πά-
λιν επεστρατεΰθην. "Ηδη δ'(έν μηνί Ίουνίω τοΰ 1916ου έτους) εξακο-
λουθώ έκτοτε υπηρετών συνεχώς έν τώ ενεργώ στρατώ ως έφεδρος
υπολοχαγός τοΰ Πυροβολικού, έν τω Στρατηγίφ τής IV Μεραρχίας,
ένθα, μετά τήν περάτωσιν εκάστοτε τών στρατιωτικών μου απασχο-
λήσεων, εκτελώ καί τήν περαιτέρω άνασύνταξιν, διόρθωσιν καί εκτν-
πωσιν τοϋδε τοϋ έργου, ώς έξευρεθέντος έν τώ μεταξύ χρόνω χάρτου.
') ΙΙολνβ. ΛΡ' 9 1 καί 10 2-5 «Φίλιππος... πάσης Μακεδονί-
ας κρατεί, καί θετταλών γράμματα καί πρεσβευτάς πεμψάντων προς
τους Αχαιούς κα'ι παρακαλούντων βοηθεΐν, ώς και πβρί αυτούς δπάρ-
χοντος κινδύνου • πρβ. καί 17 13-14 καί Λίβ. έν βρ. 49 Αηάπ80α8...
(•οιιίΐ'3('ίο θΧθΓοΐία ίοί&ηι Μ&οβάοηΐ&ιη &ιιί νοίαηίαίβ ϊηοοίβη-
ίϊπτη ίΐιιί &ΠΠΪ8 οοοαρανϊί ■ βρ. 50 Τ1ιθ83&1ϊει, οαιη βΐ ϊΐΐαηι
ΐην&άθΓθ &γιτπ8 αίομιο οοοιιρ&Γβ Ρδθΐκίορίπΐίρριΐδ νβΙΙβί, ρβι*
Ιβ§&Ιθ9 ΙίοηΐίΐηοΓίιηι ίΐαχίΐπδ Αοΐι&βοναηι άβίβη$α Θ8ί,...ίη
Μαββάοηία... ά (),. Ο&βοΐΗο νίβίηβ ο&ρΐΗδφΐθ βδί, βΐ Γβοβρ-
ίίΐ ΜίΚ'βίΙοηίίΐ• πρβ. βρ. 52 καί 53 οτι αΐέβν Ρβθαάορτιίΐίρρίΐδ ίη
Μαββάοηία α ί,. Τΐ'βιηθίΐΐο αα&βδίοΐ'β ι;ιιηι βχοβΓοίΙη οαβδίι»
βδί. Βλ. καί ,ΤηβΙίιι. ρΐ'Ο. ΙϊΙ). 33 και Στράβ. Ζ' 331 48.
2) Τοιαΰτην, οϊκτρώς έσφυρηλατημένην στήλην, φέρουσαν μάλι-
στα καί άνάγλυφον παράστασιν, εξήγαγεν εξ έπισκευασθέντος τότε
τμήματος τοΰ τείχους ό Νο&οΐί, ην βλ. ύπ' αριθ. 2687 εν τή Α'
αϊθοΰση τον Έθνικοΰ Άρχαιολογικοΰ Μουσείου Αθηνών.
Κατά τήν πολιορκίαν λοιπόν ταύτην, τελούμενης της
μάχης μεταξύ Δίπυλου καί 'Λκαδημείας, ήτοι κατά τό έκ-
τεταμένον καί έπίσημον νεκροταφεΐον τώλ' Αθηνών, ώς τώΛ'
έπί τών τειχών συνηθροισιιένων θεατών δυναμένων νά. δια-
κρίνομαι τους μαχόμενους ', καί κατόπιν κατά τό Κυνόσαο-
γες καί τό Λύκειον, έβλάβησαν σπουδαίως ού μόνον τά
μακρά τείχη, άλλα καί τά επιτάφια μνημεία και τά εξω της
πόλεως ιερά κατ' άναπόδραστον ανάγκην \ καίτοι έπί τί>
ύπερθολικώτερον οί Αθηναίοι άπέδωκαν τούτο εις επίτηδες
δοθεΐσαΑ' διαταγήν ύπό τοϋ Φιλίππου, ίνα δήθεν καί ταΰτα
καί τά κατά τους δήμους ιερά καώσι καί κρημνισθώσιν
άπαντα, δπερ έπαναλαμδάνουσιν έτι ρητορικώτερον, άλλ' ά-
καίρως καί μετά θεατρικής συγκινήσεως, οί πρέσβεις τών
Αθηναίων παρά τοΐς ΑΙτωλοΐς '" εις τοιαύτας ύπερβο-
'•) Βλ. άνω σελ. 102-103.
4) Λίβ. .">1 24 13 ίμιοά ίικμΊΐίί ΙιιιΊχι βοηψίβϋβ θίίαιη
ικί δρββίαβίΐΐηιη τηιιΗβ οοηδρίοΐ §β ρυ^η&ηίβηι β§Γ0»ΐιιηι
<1ηοβΙ)αί (ένν. ΐ'βχ = Φίλιππος ό Ε').
5) Λίβ. 31 24 18 θί 0}•ηο8&Γ§'θ8 βί Ι,νοβιιηι θί ονπιΐιμιίιΐ
βαηοίΐ αιηοθΐιίνθ οΪΓοα υΐ'όοιη βΐ'αί ίηββηδν,ηι βδί, (Ιίηιία-
ςν,β ηοη ίβοί& βοΐιιηι, δβά βΐϊ&ηι δβρυ,Ιοτα,' 31 20 8 «βνηί-
ΤΊΐίί ιηη'ΐ'ί, ςπΐ ΙΐΓ&οοΙιίΐδ (1αοΙ>ιΐ8 ΡΪΓίΐβαηι ΑΙΙιοηίδ ϊιιη^ϊί.
°) Λίβ. 3] 26 9-12 ΒβρνΛβΗδ οίΓΟβ πιΊχ'ΐη άίνιιβηάίδ θχθγ-
Α. Σ. ΑΡΒΑΝΙΤΟΠΟΥΛΑΟΥ• ΓΡΑΠΤΑΙ ΣΤΗΛΑΙ ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΟΣ-ΠΑΓΑΣΩΝ
15
113
δέν δικαιολογοϋσι τοσούτον έργον*• ^ΐί'»τι αναφέρεται μεν
ότι, καταλαβών τήν Μακεδονίαν ό Άνδρίσκος, έσκόπει νά
είσβάλη εις θεσσαλίαν ι, ή έπιχείρησις όμως αύτη, και αν
δντως έξετελέσθη, όπερ είναι δλως άμφίβολον, ύπήρξεν άσή-
μαντος και τάχιστα κατεστάλη ύπό τών Θεσσαλών και υπό
των Αχαιών της Πελοποννήσου, έπικουρησάντων τω Κοΐντω
Καικιλίω, δστις, νικήσας εν Μακεδονία και συλλαβών τον
'Λνδρίσκον, έθριάμθευσεν εξ αυτοί}• ορθώς λοιπόν λέγει και
περί του ζητήματος τούτου δ Παυσανίας εν Ζ' 13 1 δτι
δ... έν Μακεδονία πόλεμος έ'μελλεν ώς [πίστα κατά το
έπιτηδειότατον 'Ρωμαίοις κριθήσεσθαι».
Υπέρ της επί Άνδρίσκου έπαυξήσεως τών πύργων, καί
που της τών τειχών επισκευής, φέρει δ Α. Κβίηαοΐΐ τάς
στήλας αύτάς καί τα επιτάφια μνημεία τών νεκροταφείων,
ών ή υπό Ελλήνων καταστροφή προς λήψιν ύλικοΰ αντί-
κειται ομολογουμένως προς τε τα καλλιτεχνικά αισθήματα
και προς τάς θρησκευτικός εν γένει πεποιθήσεις τών Ελ-
λήνων. Διό είμεθα ήναγκασμένοι νά παραλληλίσωμεν το
γεγονός τοϋ έν Λημητριάδι έντειχισμοΰ στηλών προς το έν
Αθήναις τώ 47!) π. Χρ. δμοιον συμβάν (βλ. άνω σελ. 17),
ήτοι νά είκάσωμεν δτι και έν Λημητριάδι εΐχον υπό έχθρον
καταρριφθή πρότερον τά επιτάφια μνημεία καί αί στήλαι.
έπιχειρήσαντος μετά σφοόρότητος καί πείσματος νά κατα-
λάβη την πόλιν έν τοιαύτη περιπτοόσει, ή χρήσις τών οΰτω
καταρριφθέντων καί βλαβέντων μνημείων καί στηλών, ως
ύλικοΰ επισκευής έν ανάγκη, προς ουδέν θά άντέκειτο, ίνα
και ύφ' Ελλήνων τελεσθή• διότι και έν τοϊς λίαν αύστηρο-
τέροις έκείνοις χρόνοις οί, Αθηναίοι αυτοί, ου μόνον ένε-
τείχισαν τάς στήλας τών εαυτών πατέρων, άλλα και έσφυ-
ρηλάτησαν αύτάς έξισωτικώς, ίνα άρμόττωσιν έκασταχοϋ * ή
ύπό βαρβάρων έχθρων κατάρριψις αυτών και ή επείγουσα
ανάγκη της ταχίστης άνοικοδομήσεως τών τειχών της πό-
λέως, ήπίωνεν άπαν το έργον τούτο και δσιον αυτό καθιστή.
Όντως δ'έν τη ιστορία τής Δημητριάδος άπηντήσαμεν
πολιορκίας τινάς τής πόλεως, καί επιθέσεις εναντίον τών
τειχών αυτής, τάς μεν απλώς εικαζόμενος, τάς δε διαρρή-
δην άναφερομένας, μάλιστα την υπό τοϋ στρατηγού Μαρ-
κίου και τού βασιλέως Ευμενούς περί τύν χειμώνα τού
έτους 16!» π. Χρ. τελεσθεϊσαν, ης τήν σπουδαιότητα και τήν
δρμήν δΓ εφόδων και πολιορκητικών μηχανών κατεδείξα-
ιιεν:!• δτι δε κατά τάς πολιορκίας τών πόλεων έν γένει έβλά-
πτοντο σπουδαίως τά έξω τών τειχών επιτάφια μνημεία, και
φανερόν εΐναι, και πολλάκις αναφέρεται ύπό τών αρχαίων
συγγραφέων. Προς άπόδειξιν τούτου αρκεί το παράδειγμα
τής ύπό Φιλίππου τού Ε' τω 200 π. Χρ. γενομένης πο-
λιορκίας τών Αθηνών, ης ή άφήγησις παρά μεν τω ΓΙολυ-
6ίω (ΙΡ" 27-28) διετηρήθη έν μικρά περιλήψει «Νικάνορος
τού παρά Φιλίππου κατατρέχοντος τήν Άττικήν έ(ος τής
Άκαδημείας», παρά δε Λιΰίω έν ."> Ι 24-2(ί εκτίθεται διά
μακρών καί μετά διαφέροντος εκτάκτως αισθηματικού καί
φιλοτέχνου, προς ύποβιβασμόν βεβαίως τοϋ βασιλέως τού-
του καί προς παράστασιν αύτοϋ ώς βαρβάρου.
Εϊκών. 118. Άναπαράστασις έν τώ Μονσείω Βό/.ου ί.τιταφίοΐ' μνημείου ιης
Δημητριάδος• παρετέθησαν λίθινου σφαϊραι πετροβόλων μηχανών των έν εΐ«. 119.
*) Τό 14ϋν τυπογραφικόν ορΰλλον τοϋδε τοΰ συγγράμματος, παρα-
σκευασθέν τελείως τή 9Ή Σεπτέμβριοι; τοΰ έτους 1915ου, δεν έξετυ-
πώθη τότε, Ιλλείψει χάρτου- από δε της 12'ΐς τοϋ αύτοϋ μηνός και
έτους διέκοψα πάσαν περαιτέρω έργασίαν έπ' αύτοϋ, διότι και πά-
λιν επεστρατεΰθην. "Ηδη δ'(έν μηνί Ίουνίω τοΰ 1916ου έτους) εξακο-
λουθώ έκτοτε υπηρετών συνεχώς έν τώ ενεργώ στρατώ ως έφεδρος
υπολοχαγός τοΰ Πυροβολικού, έν τω Στρατηγίφ τής IV Μεραρχίας,
ένθα, μετά τήν περάτωσιν εκάστοτε τών στρατιωτικών μου απασχο-
λήσεων, εκτελώ καί τήν περαιτέρω άνασύνταξιν, διόρθωσιν καί εκτν-
πωσιν τοϋδε τοϋ έργου, ώς έξευρεθέντος έν τώ μεταξύ χρόνω χάρτου.
') ΙΙολνβ. ΛΡ' 9 1 καί 10 2-5 «Φίλιππος... πάσης Μακεδονί-
ας κρατεί, καί θετταλών γράμματα καί πρεσβευτάς πεμψάντων προς
τους Αχαιούς κα'ι παρακαλούντων βοηθεΐν, ώς και πβρί αυτούς δπάρ-
χοντος κινδύνου • πρβ. καί 17 13-14 καί Λίβ. έν βρ. 49 Αηάπ80α8...
(•οιιίΐ'3('ίο θΧθΓοΐία ίοί&ηι Μ&οβάοηΐ&ιη &ιιί νοίαηίαίβ ϊηοοίβη-
ίϊπτη ίΐιιί &ΠΠΪ8 οοοαρανϊί ■ βρ. 50 Τ1ιθ83&1ϊει, οαιη βΐ ϊΐΐαηι
ΐην&άθΓθ &γιτπ8 αίομιο οοοιιρ&Γβ Ρδθΐκίορίπΐίρριΐδ νβΙΙβί, ρβι*
Ιβ§&Ιθ9 ΙίοηΐίΐηοΓίιηι ίΐαχίΐπδ Αοΐι&βοναηι άβίβη$α Θ8ί,...ίη
Μαββάοηία... ά (),. Ο&βοΐΗο νίβίηβ ο&ρΐΗδφΐθ βδί, βΐ Γβοβρ-
ίίΐ ΜίΚ'βίΙοηίίΐ• πρβ. βρ. 52 καί 53 οτι αΐέβν Ρβθαάορτιίΐίρρίΐδ ίη
Μαββάοηία α ί,. Τΐ'βιηθίΐΐο αα&βδίοΐ'β ι;ιιηι βχοβΓοίΙη οαβδίι»
βδί. Βλ. καί ,ΤηβΙίιι. ρΐ'Ο. ΙϊΙ). 33 και Στράβ. Ζ' 331 48.
2) Τοιαΰτην, οϊκτρώς έσφυρηλατημένην στήλην, φέρουσαν μάλι-
στα καί άνάγλυφον παράστασιν, εξήγαγεν εξ έπισκευασθέντος τότε
τμήματος τοΰ τείχους ό Νο&οΐί, ην βλ. ύπ' αριθ. 2687 εν τή Α'
αϊθοΰση τον Έθνικοΰ Άρχαιολογικοΰ Μουσείου Αθηνών.
Κατά τήν πολιορκίαν λοιπόν ταύτην, τελούμενης της
μάχης μεταξύ Δίπυλου καί 'Λκαδημείας, ήτοι κατά τό έκ-
τεταμένον καί έπίσημον νεκροταφεΐον τώλ' Αθηνών, ώς τώΛ'
έπί τών τειχών συνηθροισιιένων θεατών δυναμένων νά. δια-
κρίνομαι τους μαχόμενους ', καί κατόπιν κατά τό Κυνόσαο-
γες καί τό Λύκειον, έβλάβησαν σπουδαίως ού μόνον τά
μακρά τείχη, άλλα καί τά επιτάφια μνημεία και τά εξω της
πόλεως ιερά κατ' άναπόδραστον ανάγκην \ καίτοι έπί τί>
ύπερθολικώτερον οί Αθηναίοι άπέδωκαν τούτο εις επίτηδες
δοθεΐσαΑ' διαταγήν ύπό τοϋ Φιλίππου, ίνα δήθεν καί ταΰτα
καί τά κατά τους δήμους ιερά καώσι καί κρημνισθώσιν
άπαντα, δπερ έπαναλαμδάνουσιν έτι ρητορικώτερον, άλλ' ά-
καίρως καί μετά θεατρικής συγκινήσεως, οί πρέσβεις τών
Αθηναίων παρά τοΐς ΑΙτωλοΐς '" εις τοιαύτας ύπερβο-
'•) Βλ. άνω σελ. 102-103.
4) Λίβ. .">1 24 13 ίμιοά ίικμΊΐίί ΙιιιΊχι βοηψίβϋβ θίίαιη
ικί δρββίαβίΐΐηιη τηιιΗβ οοηδρίοΐ §β ρυ^η&ηίβηι β§Γ0»ΐιιηι
<1ηοβΙ)αί (ένν. ΐ'βχ = Φίλιππος ό Ε').
5) Λίβ. 31 24 18 θί 0}•ηο8&Γ§'θ8 βί Ι,νοβιιηι θί ονπιΐιμιίιΐ
βαηοίΐ αιηοθΐιίνθ οΪΓοα υΐ'όοιη βΐ'αί ίηββηδν,ηι βδί, (Ιίηιία-
ςν,β ηοη ίβοί& βοΐιιηι, δβά βΐϊ&ηι δβρυ,Ιοτα,' 31 20 8 «βνηί-
ΤΊΐίί ιηη'ΐ'ί, ςπΐ ΙΐΓ&οοΙιίΐδ (1αοΙ>ιΐ8 ΡΪΓίΐβαηι ΑΙΙιοηίδ ϊιιη^ϊί.
°) Λίβ. 3] 26 9-12 ΒβρνΛβΗδ οίΓΟβ πιΊχ'ΐη άίνιιβηάίδ θχθγ-
Α. Σ. ΑΡΒΑΝΙΤΟΠΟΥΛΑΟΥ• ΓΡΑΠΤΑΙ ΣΤΗΛΑΙ ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΟΣ-ΠΑΓΑΣΩΝ
15