DOI Heft:
Rozprawy
DOI Artikel:Haake, Michał: Obraz w kole rozumienia
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.29068#0161
OBRAZ W KOLE ROZUMIENIA
157
2. Giovanni Serodine, Giovanni Serodine, Grosz czynszowy, ok. 1625 r., National Galiery of
Scotland, Edynburg
Na obrazie Caravaggia wspomniane gesty wykonuje postać anioła,
który unosi się nad postaciami Marii, dzieciątka i świętych. Na drugim
z wymienionych dzieł postacią, której zachowanie zostało w ten sposób
scharakteryzowane jest Chrystus. Przeciwstawienie, jakiego dokonuje
w odpowiedzi udzielanej faryzeuszom, znajduje wyraz w skierowaniu rąk
w dwie różne strony - prawej ku górze w taki sposób, że wskazujący pa-
lec dotyka granicy obrazu, lewej zaś w bok i w obręb przejścia do widocz-
nego fragmentarycznie i pogrążonego w mroku pomieszczenia (względnie
wyjścia).
Czy nie jest jednak nadużyciem nadawanie gestom wskazywania ku
górze jakiejś szczególnej rangi, skoro należą one do bodaj najczęściej wy-
korzystywanych elementów charakterystyki postaci (np. w przedstawie-
niach Jana Chrzciciela), nie tylko w ikonografii chrześcijańskiej? Dzięki
ich, jak się wydaje, oczywistej konwencjonalności wskazanie takie kono-
tuje określony zasób znaczeń niezależnie od uwarunkowań przestrzen-
nych, w których jest wykonywane. Tym samym trudno przypuszczać, by
jego właściwa lektura stała w sprzeczności z traktowanie obrazu jako
okna na świat, wraz z którym percepcja obrazu odnoszona jest do rzeczy-
wistości, rozumianej jako logiczna kontynuacja świata przedstawionego.
W przypadku obrazu Caravaggia, choć anioł zdaje się unosić pod dachem
stajenki, której zarysy wyłaniają się z ciemności po prawej stronie posta-
157
2. Giovanni Serodine, Giovanni Serodine, Grosz czynszowy, ok. 1625 r., National Galiery of
Scotland, Edynburg
Na obrazie Caravaggia wspomniane gesty wykonuje postać anioła,
który unosi się nad postaciami Marii, dzieciątka i świętych. Na drugim
z wymienionych dzieł postacią, której zachowanie zostało w ten sposób
scharakteryzowane jest Chrystus. Przeciwstawienie, jakiego dokonuje
w odpowiedzi udzielanej faryzeuszom, znajduje wyraz w skierowaniu rąk
w dwie różne strony - prawej ku górze w taki sposób, że wskazujący pa-
lec dotyka granicy obrazu, lewej zaś w bok i w obręb przejścia do widocz-
nego fragmentarycznie i pogrążonego w mroku pomieszczenia (względnie
wyjścia).
Czy nie jest jednak nadużyciem nadawanie gestom wskazywania ku
górze jakiejś szczególnej rangi, skoro należą one do bodaj najczęściej wy-
korzystywanych elementów charakterystyki postaci (np. w przedstawie-
niach Jana Chrzciciela), nie tylko w ikonografii chrześcijańskiej? Dzięki
ich, jak się wydaje, oczywistej konwencjonalności wskazanie takie kono-
tuje określony zasób znaczeń niezależnie od uwarunkowań przestrzen-
nych, w których jest wykonywane. Tym samym trudno przypuszczać, by
jego właściwa lektura stała w sprzeczności z traktowanie obrazu jako
okna na świat, wraz z którym percepcja obrazu odnoszona jest do rzeczy-
wistości, rozumianej jako logiczna kontynuacja świata przedstawionego.
W przypadku obrazu Caravaggia, choć anioł zdaje się unosić pod dachem
stajenki, której zarysy wyłaniają się z ciemności po prawej stronie posta-