DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.26552#0219
4. Rezydencje
Dom masz mieszkany, grunt rodzi kwiat, kłosy.
Patrzaj, Bóg wszystko stworzył dla człowieka,
Człek nie chce zażyć, a człeka rzecz czeka336.
„Przed pokojem gościnnym” znajdował się wiersz „na sławę”:
Imię to tylko i znikome mary,
Sława, krwią której czynimy ofiary.
Sen albo raczej snu letkiego cienie
Wiatr mówię płochy, ginie gdy zły wieje.
Sam pokój ozdobiono strofami:
Czas, któren wszystko gryzie i pożera,
Nad twardy marmur trwałszym się być sili,
Jak dziełom ludzkim moc swoję opiera,
Tak co na ziemi zetrze i zapyli337.
W świetle przytoczonych wierszy Książęcin jawi się, podobnie jak omówione Ulowce, jako
drewniany dwór, gdzie „polska architektura” wsparła naturę. Obszerna budowla obejmowała
apartamenty księcia i księżnej, jak również sałę paradną oraz pokoje gościnne. Służyła wypo-
czynkowi „na ustroniu”, z dala od zbytków, była miejscem odosobnienia, dobrowolnego wy-
gnania, gdzie jej właścicieł powracał do natury, a zarazem sięgał korzeni przeszłości. Program
zawarty w inskrypcjach był związany przede wszystkim z ideą przemian i przemijania oraz
kontemplacji tych zjawisk.
W r. 1750 książę „założyć kazał [...] drugi [pałac] pod Suszowicami nazwany Prussów”338.
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego podaje jedynie, że miejscowość (zwana też Suszowcami),
dawne dziedzictwo Sieniutów, była położona nad Horyniem, w powiecie ostrogskim, niedaleko
Zemeliniec, i odznaczała się wyjątkowymi walorami krajobrazowymi. Była ona „rozrzucona na
pochyłości wyniosłej góry, cała w ogrodach, przedstawiając malowniczy widok. Przy końcu wsi
głęboki parów, z którego wytryskało źródło czystej wody. Ogrody sięgają do samego brzegu Ho-
rynia”339. Niestety, na temat form tej rezydencji nic nie wiadomo. W Słowniku jedyną wzmianko-
waną budowlą jest drewniana cerkiew parafialna ufundowana przez córkę Józefa Aleksandra340.
4.9. Pałac w Zemelińcach
Zemelińce (Ziemieliniec, Ziemielińce, Żemelińce), w powiecie ostrogskim, były położone
nieopodal Lachowiec i Suszowiec — dokładnie po drugiej stronie jeziora, na którego wyspie
wznosił się zamek lachowiecki341. Stanowiły pierwotnie własność Sieniutów, która wraz z całym
kluczem w XVII stuleciu trafiła w ręce Jabłonowskich342.
336. Ibidem, s. 11-12. Rękopiśmienne, nieco inne wersje znajdują się w: BCzart. 1145, s. 637, przy czym ostatni wiersz
został rozbudowany o dwa wersy: „Temu wdzięczna lepianka i chwila nie ciężka, Kto spokojny i kontent, ten
w pokoju mieszka”.
337. Ibidem, s. 10.
338. BNAN-Lw. 103/836, k. 237v.
339. Słownik geograficzny, 1.11,1890, s. 607. Suszowce byłypołożone na wschód od Lachowiec, wg: BNAN-Lw. 103/146,
Plan miasta Lachowiec, wsi Zemeliniec i Suszowiec w guberni wołyńskiej, powiecie ostrogskim, r. 1823 zrobiony.
340. Słownik geograficzny, 1.15,1900, s. 632.
341. BNAN-Lw. 103/146, Plan miasta Lachowiec, wsi Zemeliniec i Suszowiec wguberni wołyńskiej, powiecie ostrogskim,
r. 1823 zrobiony; Plan sadyby dworskiej w Zemelińcach, 1835.
342. Słownik geograficzny, 1.14,1895, s. 774.
213
Dom masz mieszkany, grunt rodzi kwiat, kłosy.
Patrzaj, Bóg wszystko stworzył dla człowieka,
Człek nie chce zażyć, a człeka rzecz czeka336.
„Przed pokojem gościnnym” znajdował się wiersz „na sławę”:
Imię to tylko i znikome mary,
Sława, krwią której czynimy ofiary.
Sen albo raczej snu letkiego cienie
Wiatr mówię płochy, ginie gdy zły wieje.
Sam pokój ozdobiono strofami:
Czas, któren wszystko gryzie i pożera,
Nad twardy marmur trwałszym się być sili,
Jak dziełom ludzkim moc swoję opiera,
Tak co na ziemi zetrze i zapyli337.
W świetle przytoczonych wierszy Książęcin jawi się, podobnie jak omówione Ulowce, jako
drewniany dwór, gdzie „polska architektura” wsparła naturę. Obszerna budowla obejmowała
apartamenty księcia i księżnej, jak również sałę paradną oraz pokoje gościnne. Służyła wypo-
czynkowi „na ustroniu”, z dala od zbytków, była miejscem odosobnienia, dobrowolnego wy-
gnania, gdzie jej właścicieł powracał do natury, a zarazem sięgał korzeni przeszłości. Program
zawarty w inskrypcjach był związany przede wszystkim z ideą przemian i przemijania oraz
kontemplacji tych zjawisk.
W r. 1750 książę „założyć kazał [...] drugi [pałac] pod Suszowicami nazwany Prussów”338.
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego podaje jedynie, że miejscowość (zwana też Suszowcami),
dawne dziedzictwo Sieniutów, była położona nad Horyniem, w powiecie ostrogskim, niedaleko
Zemeliniec, i odznaczała się wyjątkowymi walorami krajobrazowymi. Była ona „rozrzucona na
pochyłości wyniosłej góry, cała w ogrodach, przedstawiając malowniczy widok. Przy końcu wsi
głęboki parów, z którego wytryskało źródło czystej wody. Ogrody sięgają do samego brzegu Ho-
rynia”339. Niestety, na temat form tej rezydencji nic nie wiadomo. W Słowniku jedyną wzmianko-
waną budowlą jest drewniana cerkiew parafialna ufundowana przez córkę Józefa Aleksandra340.
4.9. Pałac w Zemelińcach
Zemelińce (Ziemieliniec, Ziemielińce, Żemelińce), w powiecie ostrogskim, były położone
nieopodal Lachowiec i Suszowiec — dokładnie po drugiej stronie jeziora, na którego wyspie
wznosił się zamek lachowiecki341. Stanowiły pierwotnie własność Sieniutów, która wraz z całym
kluczem w XVII stuleciu trafiła w ręce Jabłonowskich342.
336. Ibidem, s. 11-12. Rękopiśmienne, nieco inne wersje znajdują się w: BCzart. 1145, s. 637, przy czym ostatni wiersz
został rozbudowany o dwa wersy: „Temu wdzięczna lepianka i chwila nie ciężka, Kto spokojny i kontent, ten
w pokoju mieszka”.
337. Ibidem, s. 10.
338. BNAN-Lw. 103/836, k. 237v.
339. Słownik geograficzny, 1.11,1890, s. 607. Suszowce byłypołożone na wschód od Lachowiec, wg: BNAN-Lw. 103/146,
Plan miasta Lachowiec, wsi Zemeliniec i Suszowiec w guberni wołyńskiej, powiecie ostrogskim, r. 1823 zrobiony.
340. Słownik geograficzny, 1.15,1900, s. 632.
341. BNAN-Lw. 103/146, Plan miasta Lachowiec, wsi Zemeliniec i Suszowiec wguberni wołyńskiej, powiecie ostrogskim,
r. 1823 zrobiony; Plan sadyby dworskiej w Zemelińcach, 1835.
342. Słownik geograficzny, 1.14,1895, s. 774.
213