DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.2602#0071
93 Quibus modis tutela finitur. Tit. xxij. 94
aliis oneribus: & ita obligatur:ſed nõ poreſt obligari ſine tuto-
ris auctoritare vr ſupr uu in prin sed loobieiatur ceſate cauſa,
&c.hoc rarô accidit, quod hreditas nõ ſit oneroſa: ſed frequen-
ter cõtrarium: & ad ea, qua frequentius accidunt, iura adaptan-
tur: vt ff de leg. & Senatuſl. nam adea. ADDIT10. Et quamuis
gl-in lſi quis mihi bona.
S. j.in glo hareditatem.ff
de acqui. vel omit. har te-
neat cõtrarium: iſta ta-
men eſt veritas, pro qua
facit: quia neceſſe eſt
adeuntem cognoſcere
cauſam ſu aditionis:
putà ex teſtamento, vel
ab inteſtato, tanquàm
agnatus, vel cognatus:
vi laqui in aliena fſ.de ac
qui hare. quod pupillus
diſcernere non poreſt:
ſecundum omnes hîc.
a Nec vllum. Eſt & a¬
lia ratio Petiam ſi ſit lu-
croſa: quia litibus, &
ſumptibus vexaretur:vt
fde mi. l. minoribus xxv.
an. Et hie eiſdem etiam
rationibus née in iudi-
ciis ciuilibus, vel crimi-
nalibus b poteſt eſſe ſi-
ne tutoris auctoritate:
vt C. ſi aduer. rem iud.l.
cum & minores. & Cde
aucto pra.l. clarum. Niſic
in quatuor caſibus:vt in curatorl
poſſeſſione momenta.
vi C ſi per vim, vel alio modo lj.& C. qui legi perſo.l momentanea,
in glo ii. Item in violato thoro minor ſine curatore accuſat: vt
f de adull. ſi maritus. ij. S.lex (Sed hoc in adulto. ) Item ſi ve-
niam ætatis impetret:vt Co de his qui ve ata imp.lj. & ij. Item
in interdicto de libero homine exhibendovt ffde lib. homi. ex-
hibl quod & lex.S ſed & ſi mulier.
a JNet vllum. vet. lib. & nullam. CvIae.
bJ Damnum habeat d. quia forte ſubeſt s alienum latẽs. Acc.
Tutor autem. JCASVS. Domine, iam video in quibus caſi-
bus tut. aucto debet interuenire:dicatis mihi, ſi cordi eſt, quali-
ter debeat interponi tut auct. Ad hoc reſpon. Impe. Amice tutor
in ipſo negotio à pupillo ſuo contrahendo debet perſonaliter
intereſſe: & quod actum eſt à pupillo, laudare, ſi hoc pupillo ſuo
prodeſſe exiſtimauerit. Nam tutoris anctoritas poſt tempus, vel
epiſtolam interpoſita nihil agit. Et hœc vſque ad illum Sſi imer
toiur, u uren Frane de A rete.
l pnpl de p In iſo negotio In ipſo artieulo. CVIA, .......
acqui. har. E-cAuctor fieri. id eſt, probare, & laudare quod fit per pupillum:
gid Per. vtff eolLetiam.
d Exiſtimauerit. non enim compellitur. Primô quia eſt iniquu.
Secundo quia tenetur pupillo damnum reſarcire tutor: vt ff-eol.
ſi tutor.ACCVRS. ADDIT10. Sic etiam filius non poteſt adire
hreditatem ſine voluntate patris: vtC. de boqua lib. l.fi.S.pe.
eJ Poſt tempus. ſ.nõ modicum:aliàs valet auctoritas:vt ffde ac-
qui har.l ſi quis mihi. S iuſſum qua eſt contrà: & eſt ratid: quia vi-
dentur ineſſe, qu in continenti fiunt:viff. ſi cer pei. Lelecta. S. di-
cebam. & ibi glo.
is Per epiſoddn. S No, caute, & redde ſingula e ſingulis, nan
ſunt in veraac dixerat duo:ſ ſtatimad quod refertur, poſt tempus, &c. leem in ipſo
legitima inter negotio praſens: ad quod refertur hoc per epiſtolam, qua inter ab-
pretatione. ſentes mittitur f, vt infrà de oblig lex conſenſu. S.iideo in fi. Idem
lloen Tuilie & ſi alio modo inurilirer auctorizeturave ’enL ISſ &leEſey.
gg detle’ Si ner utoreml CAs vs ooine iam vidi qualiter debeat
interponi tut auct. dicatis mihi modô, ſi aliquod iudicium agẽ-
dum ſit inter tutorem, & pupillû:quid iuris eſt in caſu iſto? Ad
hoc Imp.ditit: Amice, ſi iudicium inter tutorẽ, & pupillu agen-
dumfit, iu caſu iſto nõ pratorius tutor (vr olim conſueuit fieri)
couſſituetur:ſed locoeius curator dabitur: & interueniente ip-
ſo curatore iudiccium peragetur: & finito iudicio deſnet eſſe
.. urator Et hrc dicuntur vſqne in ſi ti Franc de Aret.
Euaieium ſe rei vindieationis e, vel alterius perſonalis, vel
oren, & pur caas anis aeto niunracter actionen rute le quae contia turor m erit
pilun poſit dandaqua durante officio nõ daturvr fſade tute. & ra diſt lniſi
eſe. finitaS fi& lam adhuc. & idem in vtili generali nego-geſt que
datur cõtra curatorẽ adultis: vt ffade admini tut lrum curatore.
& Co de admi tutl’rationes. Sed certé nec alix vidẽtur in-
nec vllum a damnum ha-
beunt.
Tutor præſens debet auctorita-
tem interponere, alias non valet.
2. JTutor autem ſtatim in
ipſo negotio praſens , de-
bet auctor fierit, ſi hoc pu-
pillo prodeſſe exiſtimauerit d:
poſt tempus verô, vel per
epiſtolam f, aut nuncium
interpoſita auctoritas nihil a¬
git.
Tutor ſibi auctorari non poteſt:
nemo enim in rem ſuam auctor
fieri poteſt.
3. 5 Si inter tutorem, pu-
pillumque iudicium * agen-
dum ſit: quia ipſe tutor in rem
ſuam l auctor eſſe uer Po
teſti, non prtorius tutor
(vt olim ) conſtituitur: ſed
in locum cius da-
Ratio ſecun
dum Bart quia
culus certior
aure per agna
tonus. injra de
grad. cogn. ¬
gi Per.
aHãc rationẽ
ſequitur Bart.
in l pot. Code
iure delib.
* at iudicio.
bContrariu
tenet laſ quia
oreſt torque-
i ſine tuto au
coritate, quà
ſupplet iudicis
preſentia, vt
no. Baldin S. itẽ
ſacramema. n
titu de pace ur.
rum.
cPupillus qua
tuor caſibus in
iudicioeſſe po
teſt ſine tuto-
tis auctorita-
te.
dRatio quare
ſolus pupillus
nequit adire
hareditatem:
quia non ha-
bet diſcretio-
nem: nec co-
gnoſcit cauſas
acquitẽdæ ha-
reditatisquod
e Singula ſingt
terin poſſe intẽdii ffde tu.y radiſt l ſed non dantur Sed illud
intelli
gO, vt ipſemet exerceatneI datrt ſel ner nrori
Ae net des ue dpn vt pſemet cxerceat nen dantul ſed per procuratorem
tor, nec rredi¬ li s hie dicitur s Ite nunquid hc correcta ſunt hodie per
rer lecleſie po authen vt hi, qui obli ſe perhi hares miS. jceil vi cum nullus cre-
teſt eſſe marri ditor l’, vel debitor poſſit eſſe tutor, vel curator? Reſp. ſie: niſi
rulaaius eiuſ-in tutore teſtamẽtario, in quo poterit adhuc hodie hicS. loqui:
d’r. cum fides talis tutoris ab iplo teſtatore ſit cõprobata:vt inſr. de
ſatiſda. tutor vel eura.j. & Cod de epiſco audien. l. de creationi-
bu. in prin. Vel idem in eo, quod in aliis: vt in pradict. authen.
diximus.Item & circa reales actiones hunc j. hodie facimus lo-
a Et hc eſt
communis opi-
act.Sj.ACCVRS.
quicum in eis non ſit obligatio:vnde authen. ceſſat: vt infrà de
nio ſi teſtator
ſciueritnon ſi
ignorauerit, ſe-
hJ In rem ſuam & pu-
pilli: qua ſua dicitur,
cûm bene adminiſtrat:
vtff. de fur. l. interdum ij.
S. qui tutelam.
iJAuctor eſſe non po-
teſt. facit ad hoc, f. de
verb ſign. l quod dicimus.
& Co ne quus in ſua cau.
l vnica. & Cde teſtil. b Poreſt tame
omnibus. & ff. cod. l’vjj in conſequen-
reſpon argu contrà, Co de t’an etiam ad
fideicommiſſ. lfin ibi, en ropriam rem
2. t..rœce & ſibi ſoluere,
ipſe ſibi iudex, & teſtis, ae tradere rer
2.-.--.!.. 2. Ar rem quam & pu- cundum Ang.
tur P: quo interueniente iudi-
cium peragitur: & eon per-
acto curator eſſe deſinit.
Titulus ſequens potiſſimum po-
ſitus eſt propter actionem tutelæ.
diximus enim ſuprà, tutores tute-
la durante de ratione adminiſtra-
tionis tudicialiter conueniri non
poſſe: ſed tum demim poſtquam tu-
tela fuerit finia. Refert ergo ſci-
&c. Ratio autem tex- debitam etiam
tus praſentis eſt: quia immobilé ſine
ſequeretur vt in codem iudice l’ſ¬
negotio eſſet quis a co-
ctor, & reus: quod eſt eDie quodiii
inconueniens. AcccvR-improprié di-
SIVS. citur iudex, &
RJVt olim. nam olim teſtis.
in tali caſu dabatur tu-
tor prœtorius, quod ho-
die non eſt: ve hie dici-
tur.
l(Sed curator. C.de in
lit. dan. tut.l.j.
Sed curator. Id mo-
ribus receptum erat hoc
caſu vt tutorem habenti daretur tutor auctore Vlpiano in fra-
gmentis: hodie quia ſolemnia iudicia non ſunt, in locum pra-
torij tutoris curator adhibetur. CvraC.
m Datur etiam inuito: vt ffade tute. iiij.5. idem Caſſius.
n Et eo. iudicio.
re, quot ſint modi per quos finia-
tur, quos hic ordine in textu au-
diemus.
QVIBVS MODIS TVTE.
la finitur.
TITVLVS XXII.
Exploſo impudico antiquorum
iudicio, tutela maſculi anno de-
cimoquarto expleto finttur: fœmi-
næ vero duodecimo.
QVIBVS MODIS TVTELA
finitur.
Dictuim eſt de ingreſſu tutelarum: & ſuprà tutu j. de progreſſu
reſtat de fine: ſicut eſt in operibus natura ingreſſus, progreſſus, & fi-
ns. ARETINVS.
Norandum eſt, quid modi qui tutelam finiri faciunt, ſunt
octo: & ad iſtos omnes alij modi poſſunt reduci. Et ſunt hi, Su-
ſpicio: quando turor remouetur tanquam ſuſpectus. Crimen:
quando propter crimen deportatur, vel in ſeruitutem rédigi-
tur. Mors naturalis: pupilli, vel tutoris. Conditio adimpleta.
Status:id eſt, capitis deminutio, vbi ſtatus mutatur: vt quando
capitur ab hoſtibus, vel arrogatur. Ætas: ſcilicet pubertas.
Tempus adueniens, ſcilicet ſi ad certum tempus datus ſit turor,
& ſit finitum tempus. Cauſa: quando propter aliquam cauſam
tutor excuſatur. Vnde verſus.
Suſpicio, crimen, mors, conditio, ſtatus, atas.
Tempus, cauſa, ſolent tutela ponere metas.
Rppau rors ite itiuidiiurdin ſepſ pares aaprins
ponitur qualiter pubertate tutela finitur. & qu ſit puber-
tas. Secudô qualiter arrogatione, vel deportatione, vel ſeruitute
pupilli, vel tẽporis finitione. Tertiô qualiter morte pupilli, vel
tutoris. Quartô capitis deminutione tutoris. Quintô etiam mi-
nima capitis deminutione pupilli. Sextô propter aduentú tem-
poris, vel conditionis. Septimô propter remotionem factam de
tutore. Secunda ibi:rtem ſnitur. Tertia ibi: Simili modo. Quarta
ibi Sed & capitus. Quinta ibi: Sed pupilli. Sexta ibi: Pratereà. Se-
ptima ibi: Deſinunt. Item prima ſubdiuiditur in tres. Nam pri-
mô ponit qualiter tutela ſiniatur pubertate. Secundo qualiter
pubertas accipiatur de iure antiquo. Tertiô qualiter de iure
nouo. Secunda ibi, Pubertatom. Tertia ibi: Noſtra autem. CASVS.
Domne, vos vultis tractare quibus modis tut. fini dicatis er-
go mihi aliquem modum, quo tut. finitur? Ad hoc reſp. Imper.
Amice, dico tibi generaliter, quod pubertate pupilli, vel pupil-
l tutela finitur. Cum enim pupilli, pupillve puberes eſſe cœ-
perint, à tutela alibertur. Sed domine, dicatis mihi quando cen-
ſentur pupilli ad pubertatẽ peruenire?Ad hoc reſp. Imp. Amice,
aliter olim æſtimabatur pubertas in maſculis, hodie aliter. Ve-
teres enim non ſolum ex numero annorum: ſed etiam ex inſi-
nuatione habitudinis corporis pubertatem in maſculis ſtima-
ri volebant: quam in fœminis ex aſpectu corporis eſtimari, im-
pudicum eſſe exiſtimabant. Noſtra autem maieſtas dignã pu-
tauit eſſe caſtitate rempori noſtrorum, hoc, quod ipſis antiquis
in feminis viſum eſt eſſe impudicum, in maſculos etiã exten-
dere. Et ide ſacrã conſtiturionem noſtrã promulgauimus: per
quã conſtituimus, pubertatem in maſculis poſt xiiij annú com-
pletum initiû accipere: ſed normam antiquitatis in fœmineis
perſonis
d Diuiſio.
aliis oneribus: & ita obligatur:ſed nõ poreſt obligari ſine tuto-
ris auctoritare vr ſupr uu in prin sed loobieiatur ceſate cauſa,
&c.hoc rarô accidit, quod hreditas nõ ſit oneroſa: ſed frequen-
ter cõtrarium: & ad ea, qua frequentius accidunt, iura adaptan-
tur: vt ff de leg. & Senatuſl. nam adea. ADDIT10. Et quamuis
gl-in lſi quis mihi bona.
S. j.in glo hareditatem.ff
de acqui. vel omit. har te-
neat cõtrarium: iſta ta-
men eſt veritas, pro qua
facit: quia neceſſe eſt
adeuntem cognoſcere
cauſam ſu aditionis:
putà ex teſtamento, vel
ab inteſtato, tanquàm
agnatus, vel cognatus:
vi laqui in aliena fſ.de ac
qui hare. quod pupillus
diſcernere non poreſt:
ſecundum omnes hîc.
a Nec vllum. Eſt & a¬
lia ratio Petiam ſi ſit lu-
croſa: quia litibus, &
ſumptibus vexaretur:vt
fde mi. l. minoribus xxv.
an. Et hie eiſdem etiam
rationibus née in iudi-
ciis ciuilibus, vel crimi-
nalibus b poteſt eſſe ſi-
ne tutoris auctoritate:
vt C. ſi aduer. rem iud.l.
cum & minores. & Cde
aucto pra.l. clarum. Niſic
in quatuor caſibus:vt in curatorl
poſſeſſione momenta.
vi C ſi per vim, vel alio modo lj.& C. qui legi perſo.l momentanea,
in glo ii. Item in violato thoro minor ſine curatore accuſat: vt
f de adull. ſi maritus. ij. S.lex (Sed hoc in adulto. ) Item ſi ve-
niam ætatis impetret:vt Co de his qui ve ata imp.lj. & ij. Item
in interdicto de libero homine exhibendovt ffde lib. homi. ex-
hibl quod & lex.S ſed & ſi mulier.
a JNet vllum. vet. lib. & nullam. CvIae.
bJ Damnum habeat d. quia forte ſubeſt s alienum latẽs. Acc.
Tutor autem. JCASVS. Domine, iam video in quibus caſi-
bus tut. aucto debet interuenire:dicatis mihi, ſi cordi eſt, quali-
ter debeat interponi tut auct. Ad hoc reſpon. Impe. Amice tutor
in ipſo negotio à pupillo ſuo contrahendo debet perſonaliter
intereſſe: & quod actum eſt à pupillo, laudare, ſi hoc pupillo ſuo
prodeſſe exiſtimauerit. Nam tutoris anctoritas poſt tempus, vel
epiſtolam interpoſita nihil agit. Et hœc vſque ad illum Sſi imer
toiur, u uren Frane de A rete.
l pnpl de p In iſo negotio In ipſo artieulo. CVIA, .......
acqui. har. E-cAuctor fieri. id eſt, probare, & laudare quod fit per pupillum:
gid Per. vtff eolLetiam.
d Exiſtimauerit. non enim compellitur. Primô quia eſt iniquu.
Secundo quia tenetur pupillo damnum reſarcire tutor: vt ff-eol.
ſi tutor.ACCVRS. ADDIT10. Sic etiam filius non poteſt adire
hreditatem ſine voluntate patris: vtC. de boqua lib. l.fi.S.pe.
eJ Poſt tempus. ſ.nõ modicum:aliàs valet auctoritas:vt ffde ac-
qui har.l ſi quis mihi. S iuſſum qua eſt contrà: & eſt ratid: quia vi-
dentur ineſſe, qu in continenti fiunt:viff. ſi cer pei. Lelecta. S. di-
cebam. & ibi glo.
is Per epiſoddn. S No, caute, & redde ſingula e ſingulis, nan
ſunt in veraac dixerat duo:ſ ſtatimad quod refertur, poſt tempus, &c. leem in ipſo
legitima inter negotio praſens: ad quod refertur hoc per epiſtolam, qua inter ab-
pretatione. ſentes mittitur f, vt infrà de oblig lex conſenſu. S.iideo in fi. Idem
lloen Tuilie & ſi alio modo inurilirer auctorizeturave ’enL ISſ &leEſey.
gg detle’ Si ner utoreml CAs vs ooine iam vidi qualiter debeat
interponi tut auct. dicatis mihi modô, ſi aliquod iudicium agẽ-
dum ſit inter tutorem, & pupillû:quid iuris eſt in caſu iſto? Ad
hoc Imp.ditit: Amice, ſi iudicium inter tutorẽ, & pupillu agen-
dumfit, iu caſu iſto nõ pratorius tutor (vr olim conſueuit fieri)
couſſituetur:ſed locoeius curator dabitur: & interueniente ip-
ſo curatore iudiccium peragetur: & finito iudicio deſnet eſſe
.. urator Et hrc dicuntur vſqne in ſi ti Franc de Aret.
Euaieium ſe rei vindieationis e, vel alterius perſonalis, vel
oren, & pur caas anis aeto niunracter actionen rute le quae contia turor m erit
pilun poſit dandaqua durante officio nõ daturvr fſade tute. & ra diſt lniſi
eſe. finitaS fi& lam adhuc. & idem in vtili generali nego-geſt que
datur cõtra curatorẽ adultis: vt ffade admini tut lrum curatore.
& Co de admi tutl’rationes. Sed certé nec alix vidẽtur in-
nec vllum a damnum ha-
beunt.
Tutor præſens debet auctorita-
tem interponere, alias non valet.
2. JTutor autem ſtatim in
ipſo negotio praſens , de-
bet auctor fierit, ſi hoc pu-
pillo prodeſſe exiſtimauerit d:
poſt tempus verô, vel per
epiſtolam f, aut nuncium
interpoſita auctoritas nihil a¬
git.
Tutor ſibi auctorari non poteſt:
nemo enim in rem ſuam auctor
fieri poteſt.
3. 5 Si inter tutorem, pu-
pillumque iudicium * agen-
dum ſit: quia ipſe tutor in rem
ſuam l auctor eſſe uer Po
teſti, non prtorius tutor
(vt olim ) conſtituitur: ſed
in locum cius da-
Ratio ſecun
dum Bart quia
culus certior
aure per agna
tonus. injra de
grad. cogn. ¬
gi Per.
aHãc rationẽ
ſequitur Bart.
in l pot. Code
iure delib.
* at iudicio.
bContrariu
tenet laſ quia
oreſt torque-
i ſine tuto au
coritate, quà
ſupplet iudicis
preſentia, vt
no. Baldin S. itẽ
ſacramema. n
titu de pace ur.
rum.
cPupillus qua
tuor caſibus in
iudicioeſſe po
teſt ſine tuto-
tis auctorita-
te.
dRatio quare
ſolus pupillus
nequit adire
hareditatem:
quia non ha-
bet diſcretio-
nem: nec co-
gnoſcit cauſas
acquitẽdæ ha-
reditatisquod
e Singula ſingt
terin poſſe intẽdii ffde tu.y radiſt l ſed non dantur Sed illud
intelli
gO, vt ipſemet exerceatneI datrt ſel ner nrori
Ae net des ue dpn vt pſemet cxerceat nen dantul ſed per procuratorem
tor, nec rredi¬ li s hie dicitur s Ite nunquid hc correcta ſunt hodie per
rer lecleſie po authen vt hi, qui obli ſe perhi hares miS. jceil vi cum nullus cre-
teſt eſſe marri ditor l’, vel debitor poſſit eſſe tutor, vel curator? Reſp. ſie: niſi
rulaaius eiuſ-in tutore teſtamẽtario, in quo poterit adhuc hodie hicS. loqui:
d’r. cum fides talis tutoris ab iplo teſtatore ſit cõprobata:vt inſr. de
ſatiſda. tutor vel eura.j. & Cod de epiſco audien. l. de creationi-
bu. in prin. Vel idem in eo, quod in aliis: vt in pradict. authen.
diximus.Item & circa reales actiones hunc j. hodie facimus lo-
a Et hc eſt
communis opi-
act.Sj.ACCVRS.
quicum in eis non ſit obligatio:vnde authen. ceſſat: vt infrà de
nio ſi teſtator
ſciueritnon ſi
ignorauerit, ſe-
hJ In rem ſuam & pu-
pilli: qua ſua dicitur,
cûm bene adminiſtrat:
vtff. de fur. l. interdum ij.
S. qui tutelam.
iJAuctor eſſe non po-
teſt. facit ad hoc, f. de
verb ſign. l quod dicimus.
& Co ne quus in ſua cau.
l vnica. & Cde teſtil. b Poreſt tame
omnibus. & ff. cod. l’vjj in conſequen-
reſpon argu contrà, Co de t’an etiam ad
fideicommiſſ. lfin ibi, en ropriam rem
2. t..rœce & ſibi ſoluere,
ipſe ſibi iudex, & teſtis, ae tradere rer
2.-.--.!.. 2. Ar rem quam & pu- cundum Ang.
tur P: quo interueniente iudi-
cium peragitur: & eon per-
acto curator eſſe deſinit.
Titulus ſequens potiſſimum po-
ſitus eſt propter actionem tutelæ.
diximus enim ſuprà, tutores tute-
la durante de ratione adminiſtra-
tionis tudicialiter conueniri non
poſſe: ſed tum demim poſtquam tu-
tela fuerit finia. Refert ergo ſci-
&c. Ratio autem tex- debitam etiam
tus praſentis eſt: quia immobilé ſine
ſequeretur vt in codem iudice l’ſ¬
negotio eſſet quis a co-
ctor, & reus: quod eſt eDie quodiii
inconueniens. AcccvR-improprié di-
SIVS. citur iudex, &
RJVt olim. nam olim teſtis.
in tali caſu dabatur tu-
tor prœtorius, quod ho-
die non eſt: ve hie dici-
tur.
l(Sed curator. C.de in
lit. dan. tut.l.j.
Sed curator. Id mo-
ribus receptum erat hoc
caſu vt tutorem habenti daretur tutor auctore Vlpiano in fra-
gmentis: hodie quia ſolemnia iudicia non ſunt, in locum pra-
torij tutoris curator adhibetur. CvraC.
m Datur etiam inuito: vt ffade tute. iiij.5. idem Caſſius.
n Et eo. iudicio.
re, quot ſint modi per quos finia-
tur, quos hic ordine in textu au-
diemus.
QVIBVS MODIS TVTE.
la finitur.
TITVLVS XXII.
Exploſo impudico antiquorum
iudicio, tutela maſculi anno de-
cimoquarto expleto finttur: fœmi-
næ vero duodecimo.
QVIBVS MODIS TVTELA
finitur.
Dictuim eſt de ingreſſu tutelarum: & ſuprà tutu j. de progreſſu
reſtat de fine: ſicut eſt in operibus natura ingreſſus, progreſſus, & fi-
ns. ARETINVS.
Norandum eſt, quid modi qui tutelam finiri faciunt, ſunt
octo: & ad iſtos omnes alij modi poſſunt reduci. Et ſunt hi, Su-
ſpicio: quando turor remouetur tanquam ſuſpectus. Crimen:
quando propter crimen deportatur, vel in ſeruitutem rédigi-
tur. Mors naturalis: pupilli, vel tutoris. Conditio adimpleta.
Status:id eſt, capitis deminutio, vbi ſtatus mutatur: vt quando
capitur ab hoſtibus, vel arrogatur. Ætas: ſcilicet pubertas.
Tempus adueniens, ſcilicet ſi ad certum tempus datus ſit turor,
& ſit finitum tempus. Cauſa: quando propter aliquam cauſam
tutor excuſatur. Vnde verſus.
Suſpicio, crimen, mors, conditio, ſtatus, atas.
Tempus, cauſa, ſolent tutela ponere metas.
Rppau rors ite itiuidiiurdin ſepſ pares aaprins
ponitur qualiter pubertate tutela finitur. & qu ſit puber-
tas. Secudô qualiter arrogatione, vel deportatione, vel ſeruitute
pupilli, vel tẽporis finitione. Tertiô qualiter morte pupilli, vel
tutoris. Quartô capitis deminutione tutoris. Quintô etiam mi-
nima capitis deminutione pupilli. Sextô propter aduentú tem-
poris, vel conditionis. Septimô propter remotionem factam de
tutore. Secunda ibi:rtem ſnitur. Tertia ibi: Simili modo. Quarta
ibi Sed & capitus. Quinta ibi: Sed pupilli. Sexta ibi: Pratereà. Se-
ptima ibi: Deſinunt. Item prima ſubdiuiditur in tres. Nam pri-
mô ponit qualiter tutela ſiniatur pubertate. Secundo qualiter
pubertas accipiatur de iure antiquo. Tertiô qualiter de iure
nouo. Secunda ibi, Pubertatom. Tertia ibi: Noſtra autem. CASVS.
Domne, vos vultis tractare quibus modis tut. fini dicatis er-
go mihi aliquem modum, quo tut. finitur? Ad hoc reſp. Imper.
Amice, dico tibi generaliter, quod pubertate pupilli, vel pupil-
l tutela finitur. Cum enim pupilli, pupillve puberes eſſe cœ-
perint, à tutela alibertur. Sed domine, dicatis mihi quando cen-
ſentur pupilli ad pubertatẽ peruenire?Ad hoc reſp. Imp. Amice,
aliter olim æſtimabatur pubertas in maſculis, hodie aliter. Ve-
teres enim non ſolum ex numero annorum: ſed etiam ex inſi-
nuatione habitudinis corporis pubertatem in maſculis ſtima-
ri volebant: quam in fœminis ex aſpectu corporis eſtimari, im-
pudicum eſſe exiſtimabant. Noſtra autem maieſtas dignã pu-
tauit eſſe caſtitate rempori noſtrorum, hoc, quod ipſis antiquis
in feminis viſum eſt eſſe impudicum, in maſculos etiã exten-
dere. Et ide ſacrã conſtiturionem noſtrã promulgauimus: per
quã conſtituimus, pubertatem in maſculis poſt xiiij annú com-
pletum initiû accipere: ſed normam antiquitatis in fœmineis
perſonis
d Diuiſio.