DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.2602#0143
237
a J Fuerit, & aliquo indicio voluntatem primam retineatu f.
de bonorum poſſeſſion. ſecundum tabulas. l qui ex liberis.S teſtamẽto.
bq Libertatem.
Imô etiam facto ſeruo teſtatore:vt quia capia-
tur ab hoſtibus, & ibi ſeruus moriatur. nã tunc valet teſtamen-
tum:vt ſupr quibut nõ eſt per facere teſt. S fin. qua eſt contra. ſed il-
lud eſt propter fictionẽ
legis Cornel. vtibi, &
ffde vul. ſubſtitut. l. lex
Cornel. ADDITIO.
Et tunc quando impe-
dimentum tollitur per
viã fictionis, vt ibi: vel
reſtirutionis in integru
à principe: vt l ſi quis
filio.S penul. ff. de iniuſto
teſtam reconualeſcit te-
ſtamentum etiam de
iure ciuili, niſi quoad
relictum tali damnato
factum, vel ipſius inſti-
tutionem, ſecundûm
Angel. hîc.
a Non poteſt ſeriptus
hares. Et hoc ſane caſu
nec ſine re quidem da-
bitur à prætore bonor.
poſſeſnam is qui teſta-
tus eſt, mortis tempore
teſtamenti factionem
non habuit, quod vti-
que ſemper in iure præ-
torio exigitur. CVIAc.
c Secundum tabulas.
Nota, quod de iure ci-
uili nõ admittitur:cum
ſit irritum teſta ſed iure
prætorio: quo inſpecto
non potuit infirmari.
quod erat faclum: cûm
circa talia ius prtoriû
non habeat vim:vt infr.
de bono. poſſe. S. quos au-
tem. ACCVRSIVS.
d(Solo. bene dicit, ſolo.
quia ſi plus interueniat,
licêt non ſit perfectum:
ſecundum tamen quan-
dõque rumpit primu:vt
in fine huius Slicemus.
e Noluerit. ſ dicendo
hc verba, nolo teſta-
mentum quod feci, va-
t lerea.
Irrita fiant. Et ide
ne fiſcus admittatur, qui
tunc ſolet admitti. cûm
non infirmato teſtamẽ-
to aut hœredem teſta-
tor indignum dixit, aut
eius tantum deleuit no-
men. l. hareditas.l ci qui-
dã l. c tabulis. S vlt ff de
his, quibus vt indig. CVI.
qPerfecta fuerint. Im
quãdoque & ſi ſint im-
perfectæ ſecund rum-
punt primô factas: vt
C.de teſt. l ſancimus que
eſt contra. Sed ibi tam
rit. Nam ſi ideô irritum fa-
ctum ſit teſtamentum quia ciui-
tatem, vel etiam libertatem?
teſtator amiſit, aut quia in ado-
ptionẽ ſe dedit, & mortis tem-
pore in adoptiui parris poteſta-
te ſit: non poreſt ſcriptus hæ-
res ſecundûm tabulas bono-
rum poſſeſſionem petere.
Simplici, nudaque voluntatis ex-
preſſione præcedens rité factum te-
ſtamentum minime infirmatur: itẽ
poſterioribus tabulis imperfectis,
non fiunt irritæ priores perfectæ.
7. JEx eo autem ſolo d non
poteſt infirmari teſtamentum,
quod poſteà teſtator ld nolue-
rit valere: vſque adeô vr & ſi
quis poſt factum prius teſtamẽ-
tum poſterius facere cœperit, &
aut morte prauentus, aut quia
eum eius rei poenituit, id non
perfecerit: diui Pertinacis ora-
tione cautum ſit, ne aliàs tabu-
le priores iure factæ, irritæ
fiant , niſi ſequentes iure or-
dinatæ, & perfectæ fuerint f.
Nam imperfectum teſtamẽtum
ſine dubio nullum eſte.
Si quis idcircô principem hære-
dem ſcripſerit, vt aduerſario, cũ quo
ſibi lis erat, duriorem coſtitueret li
tigatorem, nulla eſt dispoſitio hu-
iuſmodi.
8. J Eadem oratione expreſ-
ſit h, non admiſſurum ſe hre-
ditatem eius qui litis cauſa
principem reliqueriti hre-
dem: neque tabulas non legiti-
me factas, in quibus ipſe ob
eam cauſam hares inſtitutus
erat, probaturum l: neque ex
nuda voce hredis nomen ad-
ex curſu decennij, quam mutatione voluntatis illud euenit, nõ
ſola muratione. J ltem contra, ffde milit teſtamt leius militiss.
ſi militia miſſus. Sed ibi primum erat minus ſolenne, iure com-
muni inſpecto:vnde facile potuit rumpi¬ JItem contrà, ſfde
iniuſt rup.teſta. i ſed ibi ſecundum licet non ſit perfectum iure
communi:eſt tamen perfectum iure militari:vnde rumpit pri-
mum.J Item contrà, de teſt lhac conſultiſſima. S. ſi quis auté.
Sed ibi in ſecundo fuerãt inſtituti, qui & alias ab inteſtato ſuc-
ceſſuri erant: vnde facilé rumpitur primum teſtamẽtum, in quo
extranei ſunt inſtituti, & faciliûs admittúrur veniẽtes ab inteſt.
vt argff de vulg. & pupi. ſubſtitut.l ſi filius. J Item contrà, C. de
teſta lnoſtram, & ad idem contra ff-ſi ta teſt nulla ex l.jS ſi hares.
Sed in iſtis legibus plus fecerat teſtator vt rumperet primum:
quia incidit, quod magis eſt, quam ſi aliud teſtamentum facere
oluiſſet:argff.de his, qua in teſta. delentur. S Item contrà ffde
acquir harel Claudius. d Sed ibi non valet primum: non quia
ruptum ſit à ſecundo:ſed quia heres inſtitutus in primo nõ adi-
uit exco haredieaten vnde non valet teſtamentum quod hæ-
nſtitut.
De inofficioſo teſtamento. Tit xviij. 238
redem non habet:vt ffde his, qua in teſt.delen, proxim nec potuit
eam tranſmittere ſuo hredi adeunda:vt C.de cadu. toll l. vnica.
S-in nouiſſimo Item cõtrà C. de hus, quib. vt indignus l.hareditas.
Sed ibi dixit talia verba, quod heres erat indignus, vel ſimilia,
quæ plus faciunt, quam ſi ſimpliciter diceret, nolle prius valere:
miſſurum : neque ex vlla ſcri-
ptura r, cui iuris auctoritas de-
ſit n, aliquid adepturum. Se-
cundûm hoc diui Seuerus, &
Antoninus ſœpiſſime reſcripſe-
runt o. Licèt enim (inquiuntP)
legibus ſoluti ſimus: attamen
legibus viuimusry.
INOFFICIOSO
teſtamento.
DE
TITVLVS XVIII.
Hac actione teſtamenta reſcinduntur.
& hareditates petuntur Vulgo autẽ di-
citur actio accuſatio, querela inofficioſi
teſtamenti. Itém petitio hareditatis de
inofficioſo:vt in l. ſi quis fili Cod.eod.
lpenul.S ſed quemadmodû ffde bon.
poſſeſ-contra tabul. Dicitur & cẽtum-
uirale iudicium. ſed hac appellatio com-
munis eſt nã omnis petitio hareditatis cẽ-
tuirale iudicii eſt. l.vlt. Co de petit.
hered. Paul lib. v. ſent.xv. Reſtat igitur
de inofficioſo agi apud cétunt viros,l.vlt.
C. de liber. prater. l. petitonff de lib.
leg.l, qui repudiãtis. l. Titiaff de inof-
ficioſo teſtamento. ideoque in l. Ioff.
eod ſi pars iudicantium:d eſt, Centum-
uirori. Plinius lib.V. Epiſt. Poſt hoc ille
c cateris ſcripſit cẽtumuirale iudiciü:id
eſt, de inoſficioſo. Ille enim eſt Curianus,
ui à matre fuerat exhæredatus. Paulus
μorooi au ſcripſit de centumuiralibus
iudiciis, ex quo eſt l.7. I8.ffeeo Vnde
etiam apparet actionem de inofficioſo cẽ-
tumuirale iudicium oſſe. CVIAC.
Liberi indebite exharedati, in-
officioſi querela propoſita, parentũ
poſſunt impugnare teftamẽta: quod
ius parẽtibus quoque à liberis, ex-
haredibus factis competit:item fra-
tribus, turpi perſona inſtituta: re-
liquis autem cognatis non conce-
ditur hoc querela beneficium.
Via
plerumque pa-
rentes ſine cauſa li-
beros ſuos exhœre-
de teſta. l. ex imperfecto.
pSInquiunt. Imperatores.
q8 Soluti. vt ff.de legi. & ſenatuſconſl princeps. & facit, ff.de iure
fiſl fiſcus iS fin.
r J Viuimus. id
vel quam ſi ſecundum
cœpiſſet facere: & ided-
ibi receditur à primo.
2. Vel die illud quod
hic dicitur, eſſe veru mperfectunm
de iure directo, vt non valer, etan ſe
rumpatur primum, ſed princeps ſit in
tamen auferatur eihhe- eo inirutus.
reditas vt indigno: vt ſecundu le
ibi, cum hoc cogitaue- e Imo. Egid.
rit teſtator: vt ars ffde Quia nihi?
condit. inſtit. l. quidam. tam proprium
in fin. eſt imperij,
g JNulum eſt. Not, a quam legibus
nihil eſſe, quod perfe-viuereu die-
ctum non ſit. Co.de his, tridd Rgi.
quibus vt indignis. lcum , imperfets
Syllanianum. in fin. Sed pro nullis ha-
cõtrà, ffaquemadmo. teſt. bentur.
aper li. S. teſtamentum.
Sed ibi abuſiuë dicitur
aliquid quod non erat
perfectum. Item con-
trà, Co, de teſtal hac con-
ſuliiſſima. S ex imperfe-
co. Sed illud ſpeciale eſt
fauore liberorum, vt ibi
dicitur. ſicut & illud eſt
ſpeciale in illis, vt diffi-
ciliûs rumpat teſtator
illud in quo ipſi inſti-
tuti ſunt: vt in Auth. dz
teſt imper. S pen. coll. viij.
h Expreſſit. ſcil. diuus
Pertinax.
i 5 Reliquerit. ſcilicet
in ſolemni teſtamento:
uod facit, vt duriorem
aiat adue ſariun ſuis
aduerſariis : qua in¬bbEtita in du-
ſtitutio eſt odioſa, & in- bio praſumi-
uidioſa:vt ffade hared.in- tur propter fi-
Ait lpen renman
J b cauſam. ſei. poraemaſe-
litis. nam ſi legitimas to: vt lex hoc.
nõ probat, ſcilicet prin- ſed & harede.
ceps: multô minus pro¬ ff.de ali iu mn-
babit non legitimas. cauſa Anget.
ACCVRS.
l Probaturum. id eſt,
commendaturum.
m S Admiſſurum id eſt,
niſi ſolenniter ſit inſti-
tutus, nollet etiam no-
men hredis habere.
ACcVRS.
n J Autoritas deſit. vt
quia aliquid deſit, pro-
tq d. ſi teſta-
mentum eſt
pter quod teſtamentum
non valet: cum multa
ſint in eius factione ne-
ceſſaria: vt ſupr. de teſta.
Sji & ij.
o ( Reſcripſerunt vt Ca.
c Concord. c.. in
glo, ſuper verbo,
ab omnibus. in
fin. extrà de cõ-
eſt, viuere volumus: vt hie, & Cde leg. & conſti. ’Im eſt A¬
prinLl digna vox. d facitff de lega i llquod princip & lſeq. ffde lexander Im-
leg.
ijj Lex imperfecto & ſfde inoffi-teſt.l. Papinianus S ſi Imperator. perator: ur d!
ADDITIO. Imô contra fiſcum in dubio eſt ferenda ſenten-bie citat
tia, ſi cauſa ſit merè lucratiua:aliàs ſecûs, vt hic. Angel.
DE INOFFICIOSO TESTAMENTO.
Qualiter ipſo iure teſtamenta infirmentur ſuprà titul.j. dictã eſt.
Nunc autem qualiter officio iudicis: id eſt, per ſententiã iudicis in-
tentetur querela inofficioſi teſtamenti.
Via plerumque. Totus e iſte titulus diuiditur principali¬ e Diuiſio.
ter in duas partes. J Primô ponit quibus perſonis com-
petat querela, (Secundo, quando querela ceſſet. Secunda,
HHH 4
ibi;
a J Fuerit, & aliquo indicio voluntatem primam retineatu f.
de bonorum poſſeſſion. ſecundum tabulas. l qui ex liberis.S teſtamẽto.
bq Libertatem.
Imô etiam facto ſeruo teſtatore:vt quia capia-
tur ab hoſtibus, & ibi ſeruus moriatur. nã tunc valet teſtamen-
tum:vt ſupr quibut nõ eſt per facere teſt. S fin. qua eſt contra. ſed il-
lud eſt propter fictionẽ
legis Cornel. vtibi, &
ffde vul. ſubſtitut. l. lex
Cornel. ADDITIO.
Et tunc quando impe-
dimentum tollitur per
viã fictionis, vt ibi: vel
reſtirutionis in integru
à principe: vt l ſi quis
filio.S penul. ff. de iniuſto
teſtam reconualeſcit te-
ſtamentum etiam de
iure ciuili, niſi quoad
relictum tali damnato
factum, vel ipſius inſti-
tutionem, ſecundûm
Angel. hîc.
a Non poteſt ſeriptus
hares. Et hoc ſane caſu
nec ſine re quidem da-
bitur à prætore bonor.
poſſeſnam is qui teſta-
tus eſt, mortis tempore
teſtamenti factionem
non habuit, quod vti-
que ſemper in iure præ-
torio exigitur. CVIAc.
c Secundum tabulas.
Nota, quod de iure ci-
uili nõ admittitur:cum
ſit irritum teſta ſed iure
prætorio: quo inſpecto
non potuit infirmari.
quod erat faclum: cûm
circa talia ius prtoriû
non habeat vim:vt infr.
de bono. poſſe. S. quos au-
tem. ACCVRSIVS.
d(Solo. bene dicit, ſolo.
quia ſi plus interueniat,
licêt non ſit perfectum:
ſecundum tamen quan-
dõque rumpit primu:vt
in fine huius Slicemus.
e Noluerit. ſ dicendo
hc verba, nolo teſta-
mentum quod feci, va-
t lerea.
Irrita fiant. Et ide
ne fiſcus admittatur, qui
tunc ſolet admitti. cûm
non infirmato teſtamẽ-
to aut hœredem teſta-
tor indignum dixit, aut
eius tantum deleuit no-
men. l. hareditas.l ci qui-
dã l. c tabulis. S vlt ff de
his, quibus vt indig. CVI.
qPerfecta fuerint. Im
quãdoque & ſi ſint im-
perfectæ ſecund rum-
punt primô factas: vt
C.de teſt. l ſancimus que
eſt contra. Sed ibi tam
rit. Nam ſi ideô irritum fa-
ctum ſit teſtamentum quia ciui-
tatem, vel etiam libertatem?
teſtator amiſit, aut quia in ado-
ptionẽ ſe dedit, & mortis tem-
pore in adoptiui parris poteſta-
te ſit: non poreſt ſcriptus hæ-
res ſecundûm tabulas bono-
rum poſſeſſionem petere.
Simplici, nudaque voluntatis ex-
preſſione præcedens rité factum te-
ſtamentum minime infirmatur: itẽ
poſterioribus tabulis imperfectis,
non fiunt irritæ priores perfectæ.
7. JEx eo autem ſolo d non
poteſt infirmari teſtamentum,
quod poſteà teſtator ld nolue-
rit valere: vſque adeô vr & ſi
quis poſt factum prius teſtamẽ-
tum poſterius facere cœperit, &
aut morte prauentus, aut quia
eum eius rei poenituit, id non
perfecerit: diui Pertinacis ora-
tione cautum ſit, ne aliàs tabu-
le priores iure factæ, irritæ
fiant , niſi ſequentes iure or-
dinatæ, & perfectæ fuerint f.
Nam imperfectum teſtamẽtum
ſine dubio nullum eſte.
Si quis idcircô principem hære-
dem ſcripſerit, vt aduerſario, cũ quo
ſibi lis erat, duriorem coſtitueret li
tigatorem, nulla eſt dispoſitio hu-
iuſmodi.
8. J Eadem oratione expreſ-
ſit h, non admiſſurum ſe hre-
ditatem eius qui litis cauſa
principem reliqueriti hre-
dem: neque tabulas non legiti-
me factas, in quibus ipſe ob
eam cauſam hares inſtitutus
erat, probaturum l: neque ex
nuda voce hredis nomen ad-
ex curſu decennij, quam mutatione voluntatis illud euenit, nõ
ſola muratione. J ltem contra, ffde milit teſtamt leius militiss.
ſi militia miſſus. Sed ibi primum erat minus ſolenne, iure com-
muni inſpecto:vnde facile potuit rumpi¬ JItem contrà, ſfde
iniuſt rup.teſta. i ſed ibi ſecundum licet non ſit perfectum iure
communi:eſt tamen perfectum iure militari:vnde rumpit pri-
mum.J Item contrà, de teſt lhac conſultiſſima. S. ſi quis auté.
Sed ibi in ſecundo fuerãt inſtituti, qui & alias ab inteſtato ſuc-
ceſſuri erant: vnde facilé rumpitur primum teſtamẽtum, in quo
extranei ſunt inſtituti, & faciliûs admittúrur veniẽtes ab inteſt.
vt argff de vulg. & pupi. ſubſtitut.l ſi filius. J Item contrà, C. de
teſta lnoſtram, & ad idem contra ff-ſi ta teſt nulla ex l.jS ſi hares.
Sed in iſtis legibus plus fecerat teſtator vt rumperet primum:
quia incidit, quod magis eſt, quam ſi aliud teſtamentum facere
oluiſſet:argff.de his, qua in teſta. delentur. S Item contrà ffde
acquir harel Claudius. d Sed ibi non valet primum: non quia
ruptum ſit à ſecundo:ſed quia heres inſtitutus in primo nõ adi-
uit exco haredieaten vnde non valet teſtamentum quod hæ-
nſtitut.
De inofficioſo teſtamento. Tit xviij. 238
redem non habet:vt ffde his, qua in teſt.delen, proxim nec potuit
eam tranſmittere ſuo hredi adeunda:vt C.de cadu. toll l. vnica.
S-in nouiſſimo Item cõtrà C. de hus, quib. vt indignus l.hareditas.
Sed ibi dixit talia verba, quod heres erat indignus, vel ſimilia,
quæ plus faciunt, quam ſi ſimpliciter diceret, nolle prius valere:
miſſurum : neque ex vlla ſcri-
ptura r, cui iuris auctoritas de-
ſit n, aliquid adepturum. Se-
cundûm hoc diui Seuerus, &
Antoninus ſœpiſſime reſcripſe-
runt o. Licèt enim (inquiuntP)
legibus ſoluti ſimus: attamen
legibus viuimusry.
INOFFICIOSO
teſtamento.
DE
TITVLVS XVIII.
Hac actione teſtamenta reſcinduntur.
& hareditates petuntur Vulgo autẽ di-
citur actio accuſatio, querela inofficioſi
teſtamenti. Itém petitio hareditatis de
inofficioſo:vt in l. ſi quis fili Cod.eod.
lpenul.S ſed quemadmodû ffde bon.
poſſeſ-contra tabul. Dicitur & cẽtum-
uirale iudicium. ſed hac appellatio com-
munis eſt nã omnis petitio hareditatis cẽ-
tuirale iudicii eſt. l.vlt. Co de petit.
hered. Paul lib. v. ſent.xv. Reſtat igitur
de inofficioſo agi apud cétunt viros,l.vlt.
C. de liber. prater. l. petitonff de lib.
leg.l, qui repudiãtis. l. Titiaff de inof-
ficioſo teſtamento. ideoque in l. Ioff.
eod ſi pars iudicantium:d eſt, Centum-
uirori. Plinius lib.V. Epiſt. Poſt hoc ille
c cateris ſcripſit cẽtumuirale iudiciü:id
eſt, de inoſficioſo. Ille enim eſt Curianus,
ui à matre fuerat exhæredatus. Paulus
μorooi au ſcripſit de centumuiralibus
iudiciis, ex quo eſt l.7. I8.ffeeo Vnde
etiam apparet actionem de inofficioſo cẽ-
tumuirale iudicium oſſe. CVIAC.
Liberi indebite exharedati, in-
officioſi querela propoſita, parentũ
poſſunt impugnare teftamẽta: quod
ius parẽtibus quoque à liberis, ex-
haredibus factis competit:item fra-
tribus, turpi perſona inſtituta: re-
liquis autem cognatis non conce-
ditur hoc querela beneficium.
Via
plerumque pa-
rentes ſine cauſa li-
beros ſuos exhœre-
de teſta. l. ex imperfecto.
pSInquiunt. Imperatores.
q8 Soluti. vt ff.de legi. & ſenatuſconſl princeps. & facit, ff.de iure
fiſl fiſcus iS fin.
r J Viuimus. id
vel quam ſi ſecundum
cœpiſſet facere: & ided-
ibi receditur à primo.
2. Vel die illud quod
hic dicitur, eſſe veru mperfectunm
de iure directo, vt non valer, etan ſe
rumpatur primum, ſed princeps ſit in
tamen auferatur eihhe- eo inirutus.
reditas vt indigno: vt ſecundu le
ibi, cum hoc cogitaue- e Imo. Egid.
rit teſtator: vt ars ffde Quia nihi?
condit. inſtit. l. quidam. tam proprium
in fin. eſt imperij,
g JNulum eſt. Not, a quam legibus
nihil eſſe, quod perfe-viuereu die-
ctum non ſit. Co.de his, tridd Rgi.
quibus vt indignis. lcum , imperfets
Syllanianum. in fin. Sed pro nullis ha-
cõtrà, ffaquemadmo. teſt. bentur.
aper li. S. teſtamentum.
Sed ibi abuſiuë dicitur
aliquid quod non erat
perfectum. Item con-
trà, Co, de teſtal hac con-
ſuliiſſima. S ex imperfe-
co. Sed illud ſpeciale eſt
fauore liberorum, vt ibi
dicitur. ſicut & illud eſt
ſpeciale in illis, vt diffi-
ciliûs rumpat teſtator
illud in quo ipſi inſti-
tuti ſunt: vt in Auth. dz
teſt imper. S pen. coll. viij.
h Expreſſit. ſcil. diuus
Pertinax.
i 5 Reliquerit. ſcilicet
in ſolemni teſtamento:
uod facit, vt duriorem
aiat adue ſariun ſuis
aduerſariis : qua in¬bbEtita in du-
ſtitutio eſt odioſa, & in- bio praſumi-
uidioſa:vt ffade hared.in- tur propter fi-
Ait lpen renman
J b cauſam. ſei. poraemaſe-
litis. nam ſi legitimas to: vt lex hoc.
nõ probat, ſcilicet prin- ſed & harede.
ceps: multô minus pro¬ ff.de ali iu mn-
babit non legitimas. cauſa Anget.
ACCVRS.
l Probaturum. id eſt,
commendaturum.
m S Admiſſurum id eſt,
niſi ſolenniter ſit inſti-
tutus, nollet etiam no-
men hredis habere.
ACcVRS.
n J Autoritas deſit. vt
quia aliquid deſit, pro-
tq d. ſi teſta-
mentum eſt
pter quod teſtamentum
non valet: cum multa
ſint in eius factione ne-
ceſſaria: vt ſupr. de teſta.
Sji & ij.
o ( Reſcripſerunt vt Ca.
c Concord. c.. in
glo, ſuper verbo,
ab omnibus. in
fin. extrà de cõ-
eſt, viuere volumus: vt hie, & Cde leg. & conſti. ’Im eſt A¬
prinLl digna vox. d facitff de lega i llquod princip & lſeq. ffde lexander Im-
leg.
ijj Lex imperfecto & ſfde inoffi-teſt.l. Papinianus S ſi Imperator. perator: ur d!
ADDITIO. Imô contra fiſcum in dubio eſt ferenda ſenten-bie citat
tia, ſi cauſa ſit merè lucratiua:aliàs ſecûs, vt hic. Angel.
DE INOFFICIOSO TESTAMENTO.
Qualiter ipſo iure teſtamenta infirmentur ſuprà titul.j. dictã eſt.
Nunc autem qualiter officio iudicis: id eſt, per ſententiã iudicis in-
tentetur querela inofficioſi teſtamenti.
Via plerumque. Totus e iſte titulus diuiditur principali¬ e Diuiſio.
ter in duas partes. J Primô ponit quibus perſonis com-
petat querela, (Secundo, quando querela ceſſet. Secunda,
HHH 4
ibi;