DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.2602#0235
421 De obligquæ ex quaſi, &c. Titxxviij. 422
Lin re mandata. & l.à procuratore. 2. Alij dicût de leuiſſima mã-
datarium non teneri:ſed de dolo tantum, quando gratia man-
dantis tantum fitvel de leui eulpaquando vtriuſque gratia, in-
ſtar aliorum contractuum: vr f de regul iur. lcontratu y. Sed
primum videtur verius, cûm hie contractus multûm diſerepet
oriuntur ex maleficio, nec ex quaſi maleficio ſupple per totum
titulum iſtum, vt bona ſit illatio: nec ex contractu, vt dictum
-eſt in principio, relinquitur ergo quôd ex quaſi contractu naſcã-
tur. Vnde de huiuſmodi contractibus, ſiue obligationibus notat
dominus Iuſtinianus plura exempla. Et primum exemplum eſt
ab aliis contractibus.
ADDITIO. Tu dic
quod de lata, leui, vel le-
uiſſima culpa catenûs
tenetur, quatenus id
quod venit in mandato,
exactam, vel exactiſſi-
mam requirit diligen-
tiam. Ange.
a In ſumma.id eſt, bre-
uiter amodô hune tit.
expediamus.
bj Negotjj id eſt, con-
tractus.
c Mereede. ſeilicet vr
mercede: vt quia aliàs
non erat pariturus mã-
dato. ſi autem alias pa-
riturus erat, & conſti-
tuatur aliquod ſalarium
a Poreſt mé gratia* remunerandi,
officio iudicis on minus erit manda-
periſieuu qua tumrur faod l ſi remu-
do fuit pro¬ nerandi. j. reſpon. JEt
miſſum: dum- ad huius rei euidẽtiam
modb non cõ- diſtingue: quia aut eſt
ſtet quod ſine incertum re, & genere:
prafatis er putà ſi dicam pibi, Bené
bis gratis fuiſ rerribuam tibi hoe ſe
ſet pariturus. retribuam tibi hoc ſer-
Angel. uitium, vel recognoſ-
bSalarium ad cam. & tune non poteſt
uocati, & pror peti quicquam: vr Cod.
turatoris pe to l, ſalarium. ffeod.l.
tur officio iur ......¬ ’TI..:
dicis. qui mutuam. S ſalarium.
t aliàs de obii P Aut certum genere, li-
gationib. qu cet incertum ſpecie: vr
ex contratus dabo tibi equum, vel
l oie ſe e r par veſtimentorun: &
rune poreſt dici quod
valeat conuentio ſalarij,
12. J Mandatum & in diem
differri, & ſub conditione fieri
poteſt.
Mandatum debet eſſe gratui-
tum alias tranſit in alium contra-
ctum.ARET.
13. 5 In ſumma? ſciendum
eſt, mandatum niſi gratuitum
ſit, in aliam formam negotij
cadere. Nam mercede conſtitu-
ta incipit locatio & conductio
eſſe. Et, vt generaliter dicamus,
quibus caſibus ſine mercede
ſuſcepto officio mandati, ſiue
depoſiti contrahitur negotium,
his caſibus interueniente mer-
cede locatio & conductio in-
telligitur contrahi. Et ides ſi
fulloni d polienda, curandave
quis dederit veſtimenta, aut ſar-
cinatori ſarcienda, nulla merce-
de conſtituta, neque promiſſa,
mandati competit actio.
DE OBLIGATIONIBVS,
qua ex quaſi contractu
naſcuntur f.
TITVLVS XXVIII.
Valet argumentum à ſufficienti
cûm non ſit prorſus in- partium enumeratione.ARET.
certumvv ffaod. lſi fide-
Oſt genera f cõ-
tractuum enume-
rata, diſpiciamus
etiam de his obli-
gationibus qua
quidẽ non proprie naſci ex con-
tractu intelliguntur: ſed tamen
quia non ex maleficio ſubſtã-
tiam capiunt, quaſi ex cõtractu
naſci videntur.
Cum quis abſentis negotia ſine
mãdato curauit, hine inde ex quaſt
cõtractu naſcitur obligatio: ex qua
duæ proficiſcuntur actiones: altera
negotioru geſtorũ aduerſus domi-
nu, ſi quid eius nomine vtiliter im-
penderit, competit altera verô do-
mino contra geſtorem, vt admini-
ſtrationis rationẽ reddat: qui qui-
dem ſi minus diligẽter, quam opor-
tebat, geſſerit, tunc etiam de leuiſſi-
ma culpa tenetur, cm alius com-
modius negotia erat adminiſtra-
turus.
1. JIgitur l cûm quis negotia
abſentis geſſerit, vltrô citrõ-
quel inter eos naſcûtur actio-
nes, que appellantur negotio-
rum geſtorum ſed domino qui-
dem rei geſt aduerſus eum
qui geſſit, directa cõpetit actio;
negotiorum autem geſtori
tale: Aliquis geſſit ne-
gotia abſenis alienius
ſine mandato: ex iſta
geſtione naſcuntur duz
actiones, i¬ naſci poſ-
ſunt. Si enim bene geſ-
ſerit negoria abſentis,
datur ſibi actio nego.
geſt. contrara contra
eum cuius negotia geſ-
ſit, ad repetendum illud
quod impendit. Si autẽ
male geſſit, datur actio
nego. geſto. directa ei
cuius negotia geſta sut,
contra gerenté. Sed do-
mine, que eſt differen-
tia inter has duas actio-
nes? Et dicit quod que
ad effectum nulla eſt
differentia, ſed ſubtili-
tate iuris talis eſt diffe-
rentia, quod actio illa
que datur domino con-
tra gerentem, vocatur
directa: il la autem qua
datur geſtori contra do-
minum, vocatur contra-
ria, vt dictum eſt. &
naſcuntur iſt duæ a¬
ctiones, vt ſuprà di-
ctum, quando aliquis
ſponte, & ſine mandato
accedit ad negotia alte-
rius gerenda, ve putà
abſentis ſi ea bent, &
vtilirer gerit, habet eum
cuius negotia gerit, &
inoranten, & inuitunm
ſibi obligatum, & hoc
maximæ vtilitatis cau-
ſa factum fuit, ſiue in-
Fullo.
Sarcinator.
iuiſio.
iuſſor in gloſſi. ſecus in his quæ pondere, vel numero conſiſtunt:
vt ff.de leg. jl ſi hominem Si autem certum omninotune aut ſti-
pulatione promittitur, & tune certi conditione petitur. Si au-
tem ſine ſtipulatione, & incontinenti ante mandatum, vel poſt:
petitur actione ex eo contractu, ſeilicet contraria mandati in-
formata. Si autem ex interuallo, ſcilicet poſtquam contrahen-
tes ad alia diuertiſſent negoria, petitur officio iudicis:vt C. eod.
lj. & ffeol ſalarium. & Cod. de pat.l petentes. & ffde duobus reis.
lduos. in fin. ACCVRS.
cInterueniente mercede. ſe. in pecunia numerata: vt diximus
Sin prinItem hœc regula generalis eſt vera, niſi ſit talis perſona,
que non conſueuerat locare operas ſuas: vel res talis qu non
conſueuerat locari:tunc enim non locati:ſed praeſcriptis verbis
agitur: vt ff-de praſcriptis verbis.l ſi tibi. & l. naturalis. Sat cum do.
dJ Fuloni. Fullo é eſt qui lauat, & tingit pannos, & etiam polit
eluendo ſuperflua. Sed ſarcinator d econtrà, qui ſarcit, & addit
vui eſt ſeiſon veſtimetuim vnnus & couſtir Vnnde dicitar,
Iſte habet ſarta tecta:quia cum eſſẽt fracta, ſunt reparata ex qui-
buſdam adiunctionibus: vt ff de vſufruct. l. hactenus. Et dicitur
ſarcinator à ſarcina: & ſignificat proprie eum qui plurimûm
veſtium ſumit. Aliquando etiam pro ſutore accipitur:vt hie.
e Actio. imô videtur praſcriptis verbis competere: vt ſuprà
loc.S.j. ſolue vt ibi.
DE OBLIGATIONIBVS, &c.
Rubrita iſtius continuatio ſumiturexxé, ſequent. ſuprà titu. de
obligationibus: vbi dicitur, quod obligationum quadam ſunt ax
contractu, quadã ex quaſi contractu, &c. Et quia dictum eſt ſuprà de
obligationibus ex contratu ſequitur de obligatio.ex quaſi contra-
ctu. & etiam hic continuatur in text. Aret.
SOſt genera. I Totus iſte titulus diuiditur e principaliter in
duas partes. Primô ponit continuationem tubricæ, de qua
eſt tractaturus. Secundô illud per exempla declarat. Secunda ibi:
Igitur cum quis. CASVS. Iſtum titulum continuat Iuſtini. cum
præcedentibus,ita dicens, quod poſt genera contractuum enu-
merata, diſpiciendum eſt de quibuſdam cõtractibus ſiue obliga-
tionibus que ny ex ootractu propriô naſcuntur: quia tamé non
Inſtitur.
ſtitutu, ſcilicet ne negotia negotiatorum, qui ſubita feſtinatio-
ne compelluntur abeſſe, nulli demandata negotiorum ſuorum
geſtione, deſerta relinquerentur: quod contingeret, niſi huiuſ-
modi actiones negotiorum geſtoribus darentur. Nullus enimſi-
ne mandato accederet ad negotia aliena gerenda, ſi de eo, quod
impendiſſet, ad illud recuperandum nullam haberet actionem.
In verſieulo Sieut autem, caſus eſt talis: Suprà dictum eſt, quod
ille qui ſine mandato vtiliter geſſit negotia abſentis: ſi aliquid
de ſu impendit , porerisiuureuperare per acionen negot
reſt contratiam. Eodem modo & econuerſo, ſcilicet, ſi male ſe
aſbere aeetor in gere lo aſentis, domino teneur
actione negotiorum geſtorum directa. & hac tatione ad redden-
das rationes adminiſtiarionis ſira teneur geſtor preſtare era-
ctam diligentiam: & non ſufficit quod ralem diligentiam adhi-
beat, qualem in rebus ſuis adhibere ſolet. & hoc eſt verum, ſi
alius diligentior eo acceſſiſſet ad negotia illa gerenda, ſi ipſeea
non geſſiſſet. hoc dicit. Franciſcus.
f5 Genera. id eſt, maneries, vel diuerſitates contractuumvt ſu-
rà de oblig. S fi vſque hue.. -.2
E’i vel quaſivt ſir bona argumentatioſe
infrà de oblig qua ex quaſi maleei i tanue ex quaſi
h J Igitur. quia de his obligationibus qua ex quaſi contractu
ſunt, dicere debemus, incipiamus de hac qua ex ſola prouenit
amicitia: vt infrà eod. e1....¬:
T5lVlrt irue id eſt hine inde poſſibile eſt eas naſei, nam ex
vna parte tantûm quandoque agiturvt ſi altetius non interſit,
ſed ſua tantum.A nD T r’Not, verba legalia ſignificare ha-
bilitatem, & porentiam-licét ſemper ſignifcare non poſint: vr
not. ſuprà de iuſtit. & iur. in principio. ſecundûm Chriſtopho-
rum.
a J Vlrs, citréque contractus eſt negotiorum, ex quo mutua
actio,mutuaque obligatio naſcitur: & ca quidé actio vel vtrin-
que directa eſt: vel hine directa:illiue contraria Directa: id eſt,
principalis: Contraria: id eſt, qua principalis non eſt: ſed ex
contrario in eum datur, cui principalis actio comperit, Aut igi-
tur vno tantum ex latere principalis eſt actio, aut vlro, citro-
que. Contraria actio printipalis non eſt: quia ea indemnitati
tantuim conſulitur, quamobrem nec famoſa eſt, nec in ea iura-
tur in litem. l, ei apud quan. CAepoſi’aun necotium ſi
J Negotiorum autem geſtori. licet etiam vnum negotium ſit
oOO 2 geſtu.
Lin re mandata. & l.à procuratore. 2. Alij dicût de leuiſſima mã-
datarium non teneri:ſed de dolo tantum, quando gratia man-
dantis tantum fitvel de leui eulpaquando vtriuſque gratia, in-
ſtar aliorum contractuum: vr f de regul iur. lcontratu y. Sed
primum videtur verius, cûm hie contractus multûm diſerepet
oriuntur ex maleficio, nec ex quaſi maleficio ſupple per totum
titulum iſtum, vt bona ſit illatio: nec ex contractu, vt dictum
-eſt in principio, relinquitur ergo quôd ex quaſi contractu naſcã-
tur. Vnde de huiuſmodi contractibus, ſiue obligationibus notat
dominus Iuſtinianus plura exempla. Et primum exemplum eſt
ab aliis contractibus.
ADDITIO. Tu dic
quod de lata, leui, vel le-
uiſſima culpa catenûs
tenetur, quatenus id
quod venit in mandato,
exactam, vel exactiſſi-
mam requirit diligen-
tiam. Ange.
a In ſumma.id eſt, bre-
uiter amodô hune tit.
expediamus.
bj Negotjj id eſt, con-
tractus.
c Mereede. ſeilicet vr
mercede: vt quia aliàs
non erat pariturus mã-
dato. ſi autem alias pa-
riturus erat, & conſti-
tuatur aliquod ſalarium
a Poreſt mé gratia* remunerandi,
officio iudicis on minus erit manda-
periſieuu qua tumrur faod l ſi remu-
do fuit pro¬ nerandi. j. reſpon. JEt
miſſum: dum- ad huius rei euidẽtiam
modb non cõ- diſtingue: quia aut eſt
ſtet quod ſine incertum re, & genere:
prafatis er putà ſi dicam pibi, Bené
bis gratis fuiſ rerribuam tibi hoe ſe
ſet pariturus. retribuam tibi hoc ſer-
Angel. uitium, vel recognoſ-
bSalarium ad cam. & tune non poteſt
uocati, & pror peti quicquam: vr Cod.
turatoris pe to l, ſalarium. ffeod.l.
tur officio iur ......¬ ’TI..:
dicis. qui mutuam. S ſalarium.
t aliàs de obii P Aut certum genere, li-
gationib. qu cet incertum ſpecie: vr
ex contratus dabo tibi equum, vel
l oie ſe e r par veſtimentorun: &
rune poreſt dici quod
valeat conuentio ſalarij,
12. J Mandatum & in diem
differri, & ſub conditione fieri
poteſt.
Mandatum debet eſſe gratui-
tum alias tranſit in alium contra-
ctum.ARET.
13. 5 In ſumma? ſciendum
eſt, mandatum niſi gratuitum
ſit, in aliam formam negotij
cadere. Nam mercede conſtitu-
ta incipit locatio & conductio
eſſe. Et, vt generaliter dicamus,
quibus caſibus ſine mercede
ſuſcepto officio mandati, ſiue
depoſiti contrahitur negotium,
his caſibus interueniente mer-
cede locatio & conductio in-
telligitur contrahi. Et ides ſi
fulloni d polienda, curandave
quis dederit veſtimenta, aut ſar-
cinatori ſarcienda, nulla merce-
de conſtituta, neque promiſſa,
mandati competit actio.
DE OBLIGATIONIBVS,
qua ex quaſi contractu
naſcuntur f.
TITVLVS XXVIII.
Valet argumentum à ſufficienti
cûm non ſit prorſus in- partium enumeratione.ARET.
certumvv ffaod. lſi fide-
Oſt genera f cõ-
tractuum enume-
rata, diſpiciamus
etiam de his obli-
gationibus qua
quidẽ non proprie naſci ex con-
tractu intelliguntur: ſed tamen
quia non ex maleficio ſubſtã-
tiam capiunt, quaſi ex cõtractu
naſci videntur.
Cum quis abſentis negotia ſine
mãdato curauit, hine inde ex quaſt
cõtractu naſcitur obligatio: ex qua
duæ proficiſcuntur actiones: altera
negotioru geſtorũ aduerſus domi-
nu, ſi quid eius nomine vtiliter im-
penderit, competit altera verô do-
mino contra geſtorem, vt admini-
ſtrationis rationẽ reddat: qui qui-
dem ſi minus diligẽter, quam opor-
tebat, geſſerit, tunc etiam de leuiſſi-
ma culpa tenetur, cm alius com-
modius negotia erat adminiſtra-
turus.
1. JIgitur l cûm quis negotia
abſentis geſſerit, vltrô citrõ-
quel inter eos naſcûtur actio-
nes, que appellantur negotio-
rum geſtorum ſed domino qui-
dem rei geſt aduerſus eum
qui geſſit, directa cõpetit actio;
negotiorum autem geſtori
tale: Aliquis geſſit ne-
gotia abſenis alienius
ſine mandato: ex iſta
geſtione naſcuntur duz
actiones, i¬ naſci poſ-
ſunt. Si enim bene geſ-
ſerit negoria abſentis,
datur ſibi actio nego.
geſt. contrara contra
eum cuius negotia geſ-
ſit, ad repetendum illud
quod impendit. Si autẽ
male geſſit, datur actio
nego. geſto. directa ei
cuius negotia geſta sut,
contra gerenté. Sed do-
mine, que eſt differen-
tia inter has duas actio-
nes? Et dicit quod que
ad effectum nulla eſt
differentia, ſed ſubtili-
tate iuris talis eſt diffe-
rentia, quod actio illa
que datur domino con-
tra gerentem, vocatur
directa: il la autem qua
datur geſtori contra do-
minum, vocatur contra-
ria, vt dictum eſt. &
naſcuntur iſt duæ a¬
ctiones, vt ſuprà di-
ctum, quando aliquis
ſponte, & ſine mandato
accedit ad negotia alte-
rius gerenda, ve putà
abſentis ſi ea bent, &
vtilirer gerit, habet eum
cuius negotia gerit, &
inoranten, & inuitunm
ſibi obligatum, & hoc
maximæ vtilitatis cau-
ſa factum fuit, ſiue in-
Fullo.
Sarcinator.
iuiſio.
iuſſor in gloſſi. ſecus in his quæ pondere, vel numero conſiſtunt:
vt ff.de leg. jl ſi hominem Si autem certum omninotune aut ſti-
pulatione promittitur, & tune certi conditione petitur. Si au-
tem ſine ſtipulatione, & incontinenti ante mandatum, vel poſt:
petitur actione ex eo contractu, ſeilicet contraria mandati in-
formata. Si autem ex interuallo, ſcilicet poſtquam contrahen-
tes ad alia diuertiſſent negoria, petitur officio iudicis:vt C. eod.
lj. & ffeol ſalarium. & Cod. de pat.l petentes. & ffde duobus reis.
lduos. in fin. ACCVRS.
cInterueniente mercede. ſe. in pecunia numerata: vt diximus
Sin prinItem hœc regula generalis eſt vera, niſi ſit talis perſona,
que non conſueuerat locare operas ſuas: vel res talis qu non
conſueuerat locari:tunc enim non locati:ſed praeſcriptis verbis
agitur: vt ff-de praſcriptis verbis.l ſi tibi. & l. naturalis. Sat cum do.
dJ Fuloni. Fullo é eſt qui lauat, & tingit pannos, & etiam polit
eluendo ſuperflua. Sed ſarcinator d econtrà, qui ſarcit, & addit
vui eſt ſeiſon veſtimetuim vnnus & couſtir Vnnde dicitar,
Iſte habet ſarta tecta:quia cum eſſẽt fracta, ſunt reparata ex qui-
buſdam adiunctionibus: vt ff de vſufruct. l. hactenus. Et dicitur
ſarcinator à ſarcina: & ſignificat proprie eum qui plurimûm
veſtium ſumit. Aliquando etiam pro ſutore accipitur:vt hie.
e Actio. imô videtur praſcriptis verbis competere: vt ſuprà
loc.S.j. ſolue vt ibi.
DE OBLIGATIONIBVS, &c.
Rubrita iſtius continuatio ſumiturexxé, ſequent. ſuprà titu. de
obligationibus: vbi dicitur, quod obligationum quadam ſunt ax
contractu, quadã ex quaſi contractu, &c. Et quia dictum eſt ſuprà de
obligationibus ex contratu ſequitur de obligatio.ex quaſi contra-
ctu. & etiam hic continuatur in text. Aret.
SOſt genera. I Totus iſte titulus diuiditur e principaliter in
duas partes. Primô ponit continuationem tubricæ, de qua
eſt tractaturus. Secundô illud per exempla declarat. Secunda ibi:
Igitur cum quis. CASVS. Iſtum titulum continuat Iuſtini. cum
præcedentibus,ita dicens, quod poſt genera contractuum enu-
merata, diſpiciendum eſt de quibuſdam cõtractibus ſiue obliga-
tionibus que ny ex ootractu propriô naſcuntur: quia tamé non
Inſtitur.
ſtitutu, ſcilicet ne negotia negotiatorum, qui ſubita feſtinatio-
ne compelluntur abeſſe, nulli demandata negotiorum ſuorum
geſtione, deſerta relinquerentur: quod contingeret, niſi huiuſ-
modi actiones negotiorum geſtoribus darentur. Nullus enimſi-
ne mandato accederet ad negotia aliena gerenda, ſi de eo, quod
impendiſſet, ad illud recuperandum nullam haberet actionem.
In verſieulo Sieut autem, caſus eſt talis: Suprà dictum eſt, quod
ille qui ſine mandato vtiliter geſſit negotia abſentis: ſi aliquid
de ſu impendit , porerisiuureuperare per acionen negot
reſt contratiam. Eodem modo & econuerſo, ſcilicet, ſi male ſe
aſbere aeetor in gere lo aſentis, domino teneur
actione negotiorum geſtorum directa. & hac tatione ad redden-
das rationes adminiſtiarionis ſira teneur geſtor preſtare era-
ctam diligentiam: & non ſufficit quod ralem diligentiam adhi-
beat, qualem in rebus ſuis adhibere ſolet. & hoc eſt verum, ſi
alius diligentior eo acceſſiſſet ad negotia illa gerenda, ſi ipſeea
non geſſiſſet. hoc dicit. Franciſcus.
f5 Genera. id eſt, maneries, vel diuerſitates contractuumvt ſu-
rà de oblig. S fi vſque hue.. -.2
E’i vel quaſivt ſir bona argumentatioſe
infrà de oblig qua ex quaſi maleei i tanue ex quaſi
h J Igitur. quia de his obligationibus qua ex quaſi contractu
ſunt, dicere debemus, incipiamus de hac qua ex ſola prouenit
amicitia: vt infrà eod. e1....¬:
T5lVlrt irue id eſt hine inde poſſibile eſt eas naſei, nam ex
vna parte tantûm quandoque agiturvt ſi altetius non interſit,
ſed ſua tantum.A nD T r’Not, verba legalia ſignificare ha-
bilitatem, & porentiam-licét ſemper ſignifcare non poſint: vr
not. ſuprà de iuſtit. & iur. in principio. ſecundûm Chriſtopho-
rum.
a J Vlrs, citréque contractus eſt negotiorum, ex quo mutua
actio,mutuaque obligatio naſcitur: & ca quidé actio vel vtrin-
que directa eſt: vel hine directa:illiue contraria Directa: id eſt,
principalis: Contraria: id eſt, qua principalis non eſt: ſed ex
contrario in eum datur, cui principalis actio comperit, Aut igi-
tur vno tantum ex latere principalis eſt actio, aut vlro, citro-
que. Contraria actio printipalis non eſt: quia ea indemnitati
tantuim conſulitur, quamobrem nec famoſa eſt, nec in ea iura-
tur in litem. l, ei apud quan. CAepoſi’aun necotium ſi
J Negotiorum autem geſtori. licet etiam vnum negotium ſit
oOO 2 geſtu.