DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.2602#0295
547 Inſtitutionum Imperialium Lib. iiij. 548
nota, quod lex generaliter loquens recipit reſtrictionẽ ex habi-
itare fut lomttnteran lvt eradenin s & fi ſfidl muns d& hont.
a ’Cumid eſt, quamuis....A.. .
a J Propopulo. Pro popule ſyndicus, actor:pro libertate aſſertor:
pro tutela tutor: ſed & pro populo, pro libertate, & de ſuſpecto
DE SATISDATIONIBVS.
Facta * mentione procuratorum à quibuus ſatisdatio ex
competenter de ſatisdatione ſubiungitur.ACCVRSIV S.
igitur, a Cõtinun.
tutore, qualibet experi-
ri poteſt. CVIAC.
b Eorum nomine. ſei-
licet ſi quis faceret fur-
tum captiuis, vel rei-
pub. cauſa abſentihus.
AODIT r..Dic, quod
hc ratio fuit impulſi-
ua, ſecundûm Ang.
c5 Cuius. id eſt, alicu-
ius. q. d. procuratorjpo-
teſt agere nomine eo-
rum qui ſunt in turela,
captiuorum, & reipubli-
Not. igitr ce cauſa abſentium.
ropter homi-. ra--:¬
nſ neceſſitn¬ d’T Impedimento. ſed
té, & commo- quid ſi nullum ſit im-
ditatem, vſum pedimentum? Reſpon.
procuratorum idem: vt ff de procu.lj.
eſſe introdue s vſus.
ctum proeuratorCAs vs.
ceſſitate con¬ Acceſſi ad dominum
ſitui poſſunt. Iuſt & quaſiui ab eo, ſi
Nam liberum procurator debeat in-
eſt cuilibetitui certis verbis, &
procuratore praſente aduerſario?El
cõſtituere, vel pra ſente aduerſario? Et
non cõſtitue-reſpond. dominus Iuſti.
re: ut bie. &l dicens, quod cerra, &
L u-f de ſolennia verba non o¬
intr Quud u portet eſſe, quibus pro-
imitadbis ur d Pr de eonſituituir,
r curator conſtituitur; ſed
per quceumque verba
conſtitui poteſt: dum
tamen per verba ad hoc
apta cõſtituatur: & pro-
curator abſente aduer-
ſario, & etiain ignoran-
te eo, plerumque cõſti-
tuitur. Sed domine,
qualiter conſtituuntur
tutores, & curatores?
Frater, hoc in primo li-
bro habuiſti h. d. Frauc.
c Neque certis verbis.
Imû quibuſlibet, aptis
tamen ad hoc, ſiue ge-
neraliter, ſiue ſpeciali-
a Mandatum ter. In caſibus? tamen
eciale in ſpeciale mandatum exi-
maltis caious gitur, vt in interdicto
enigtur. de lib. ho. exhi. ve ff. de
procur. l. Pomponius. in
princip. Idem ſi mando
alicui, quod inueniat
. uſus notatul
cûm ? olim in vſu fuiſſet alte-
rius nomine agere non poſſe,
niſi pro populo a, pro libertate,
pro tutela. Prætereà lege Hoſti-
lia permiſſum erat, furti agere
eorum nomine l qui apud’ho-
ſtes eſſent, aut reipublic cau-
ſa abeſſent, quive in eorum cu-
ius turela eſſent. Sed quia hoc
non minimam incommodita-
tem Thabebat, quod alieno no-
mine neque agere, neque exci-
pere actionẽ licebat, coperunt
homines per procuratores liti-
gare. Nam & morbus, & ætas
& neceſſaria peregrinatio, item-
que ali multæ cauſæ ſape ho-
minibus impedimento d ſunt,
quô minus rem ſuam lpſi exe-
qui poſſint.
Procurator conſtituitur verbis
habilibus inçerpoſitis, ettam aduer-
ſario abſente, & ignorante. Ange.
1. Procurator neque certis
verbis p neque præſente ſem-
per aduerſario, imo plerumque
eo ignorante cõſtituitur. Cui-
cumque E enim permiſeris rem
tuam l agere, aut defenderei,
is tuus procurator intelligitur.
De tutoribus, & curatoribus re-
mittit.
2. Tutores, & curatores
quemadmodum conſtituantur,
primo libro expoſitum eſt.
DE SATISDATIONIBVS.
TITVLVS XI.
Antiquo iure quiſquis in rẽ, vel
in perſonam ſuo nomine agebat, ſa-
tisdare non adſtringebatur: alieno
autem nomine agens, rem ratam
dominum habiturum praſtare de-
bebat. Cæterum reus in rem actio-
ne conuentus, ſiue ſuo, ſiue alieno
nomine iudicium ſuſciperet, ſatis-
dationis iudicati ſolui onere gra-
uabatur: perſonali ver actione
impeditus, ita demum ſi alieno no-
mine defendebatur.
Atiſdationum mo-
dus alius antiquitati
placuit, alium noui-
l tas per vſum ample-
xa eſt. Olim enim ſi in rem age-
batur, ſatisdare poſſeſſorl com-
pellebatur, vt ſi victus eſſet y,
nec rem ipſam reſtitueret, nec
litis eſtimationem, poteſtas eſ-
ſet petitori, aut cum eo m a¬
gendi, aut cum fideiuſſoribus n
eius: quæ ſarisdatio appellatur
Iudicatum ſolui. Vnde autem ſic
appelletur, facile eſt intellige-
re e. namque ſtipulabatur quis,
vt ſolueretur ſibi quod fuiſſet
iudicatum. Multô magis is qui
in rem actione conueniebatur,
ſatisdare cogebatur , ſi alieno
nomine iudicium accipiebat.
Ipſe autem qui in rem agebat,
ſi ſuo nomine petebat, ſatiſdare
non cogebatur. Procurator ve-
rô ſi in rem agebat, ſatiſdare iu-
bebatur, rem ratam dominu ha-
bituru. Periculum? enim erat,
ne iterum dominus de cadem re
experiretur. Tutores verô, &
curatores eodem modo quo
procuratores ſatisdare debere,
verba edicti d, faciebant: ſed
E iddiini Tor
5 tus iſte tit. diuidi-
tur in tres partes. Pri-
mô ponit, quid iuris e¬
rat olim circa ſatisda-
tionem in iudicio, ſiue
quo, agcoat. nomins
ſuo, ſiue vt procurator.
Secundô quid iuris ſit
hodie. Tertiô extendit
hanc legem ad omnes
prouincias. Secunda ibi;
Sed hodie hac. Tertia ibi;
Quam formam. CA-
SV s. Modus ſatisda-
tionis alius fuit olim,
alius eſt hodie. Apud
antiquos ita erat olim,
quôd quicumque con-
ueniebatur actione in
rem, & ſuo nomine, ip-
ſe debebat ſatisdare ſub
hac forma, quod ſi vi-
ctus eſſet, rem reſti-
tueret, vel litis eſtima-
tionem: & ſuper hoe
dabat bonum fideiuſ-
ſorem: & licebat peti-
tori agere cum ipſo
reo, vel cum eius fide-
iuſſore: & iſta ſatisdatio
vocabatur olim iudica-
tum ſolui: quoniam
ponebatur pro iudica-
to ſoluendo, & multô
fortius debebat praſta-
re iſtam ſatisdationem
qui conueniebat in re
actione, & nomine a¬
lieno. Sed quid erat de
eo olim qui agebat act.
in rem? Frater, aut age-
bat nomine ſuo: & tunc
non cogebatur ſatisda-
re, dominum ſuum rem
raram habiturum. Pe-
riculum enim aliàs eſ-
ſet ipſi reo, ne ipſe do-
minus iterum ageret
pro cadem re. tuto-
res etiam, & curatores
qui agebant actione in
rem nomine pupillo-
rum, vel adultorum,
bDiuiſie.
e Iuditatum
ſolui.
maritu filie mez: vt ff. de ritu nupl generali in prin. Itẽ in cauſa
ſuſcepti tutoris: vt ff de procur. l. non ſolum. . fina. Item quando
duos generaliter facio procuratores nã neuter ab altero exiger:
niſi habeat ſpeciale mandatum: vt ffde procurl itaque. & le qui
duos Item in integ reſti petenda:vtſde mino l.illud. ſi talu.
J Neque certis verbis. Et hoc eſt quod Paulus ait lib. 1. ſenten.
Procuratorem nudis verbis conſtitui, ſequitur ex vet. lib. neque
praſente aduer ſarioimo & plerumque. CVIAC.
f o ſcilicet aduerſario.
bProcuratorisgJ Cuicumque ſcilicet habili, nõ militi: vi ffde proc. l fliuufS.
ofeiun qui vuterani a teem non fe minz. ur ſfAde proe lfaminas. & l neque.
etditum. t Item non habenti imminens impedimentum quare non poſ-
rauue ſit cogi:vr ff.de proc.l neque fomina. 5. Item non minori xxv.an.
vt ffde proc l.minor 6 Item non furioſo, vel muto: vt ffide proc.
l. Sfurioſus. & lamutus. jreſp.7. Item non accuſato de crimine
capitalirvt Cde proum.ACCVRS. ADDIT1O. Qui omnes
prohibentur elle procuratores, niſi fuerit lis conteſtata. Et eſt
ratio: quia hacexceptio deber opponi ante litem conteſtatam:
aliàs habilitatur perſona procuratoris:vt hic per decto.in lita
emum & in Lexigendi Cde procur.
e Nuntius eſt h Rem tua- ergo & vnam, & plures ergo nuntiusc eſt pro-
procurapor. curator, quod verumevt f-de proc.jS.j.
toturorun orcvrr uontdeſenſor, inteligitur d ſne mandato: ſed
aiffert ille ſe procurator cum mandato eſt: veſffds proeu. lſi procuratorS. per
ne madato, hie c contrarium & facit ad hunc Sſ famil ereiſlplant in fin.
Ln..&tR J Primo librovtS. qui da tut. poſ. per totum & de legi. agna.
tum mandat. ’J,m .-E
tut per totum, & per alios ſeq. ti. vſque ad titu, de ſatusdd tuto & cu-
rtoru.
eandem ſatisdationem interponere ſolebant. Sed quid crat
olim in actio, perſonali? Frater, in perſona actoris iden-
intellige quod in perſona rei. In perlona tamen rei eſt dif-
ferentia, quia in perſonali actione, reus ſi ſuo nomine con-
ueniatur, nullam ſatiſdationem praſtat de iudicato ſoluen-
do: Si autem alieno nomine conueniatur in actione per-
ſonali, tune neceſſe habet ſatisdationem praſtare de iudi-
cato ſoluendo: quia in aliena re nemo idoneus defenſor
ſine ſatisdatione intelligitur. hoc dicit. vſque ad illum S ſed
bodie.
lJ Poſſeſſor. ſuo nomine conuentus..2 .....-c.
J S ſunſeſt oerimoua haut due gunt rerd laius ſaiſlis
tionis veltigia quadam in l ſi petitor l. ſi ſiruus, & paſim ſi
titu. iudic. ſol. l penult de dolo. l. ſi eum hominemt de fideiuſſor.l.in
cauſa. S. ſi ex parie. de procurator. l. 2. de prat. ſtip. CVrA-
CIVS.
m Cum eo. ſcilicet red victo.
n 5Aut cum fideiuſſoribus. ex fideiuſſione..
o Facile eſt inteligere. cûm nomen d’ſit conſequens reirut ſu-
rà, de dona. eſt & aliud. A1.
rà daiuias ear von tantun de iudieato, ſed eiam de
rato. l Pomponius. S, ſed & i qui de proturat De iudieat e e
etiam ſi apud acta conſtitutus, vel alias confirmatus ſirl.1. Ca
ſatisda. non tamen de rato. CVAA am ait de iurl.
pJ Periculum, facit f de proe. IInon ſolum. S item ait & de iura
nam poſteà.
JEditi ſe pratoris, quod edicum non lebear. vulgo au-
Verba edicti. L. ſeruum. . ait prator. de procurat. vulgô au-
tem receptum eſt, vrne caueant de raro: quia domini ſunt
dNomen con.
ſequens reieé
ſe debet.
nota, quod lex generaliter loquens recipit reſtrictionẽ ex habi-
itare fut lomttnteran lvt eradenin s & fi ſfidl muns d& hont.
a ’Cumid eſt, quamuis....A.. .
a J Propopulo. Pro popule ſyndicus, actor:pro libertate aſſertor:
pro tutela tutor: ſed & pro populo, pro libertate, & de ſuſpecto
DE SATISDATIONIBVS.
Facta * mentione procuratorum à quibuus ſatisdatio ex
competenter de ſatisdatione ſubiungitur.ACCVRSIV S.
igitur, a Cõtinun.
tutore, qualibet experi-
ri poteſt. CVIAC.
b Eorum nomine. ſei-
licet ſi quis faceret fur-
tum captiuis, vel rei-
pub. cauſa abſentihus.
AODIT r..Dic, quod
hc ratio fuit impulſi-
ua, ſecundûm Ang.
c5 Cuius. id eſt, alicu-
ius. q. d. procuratorjpo-
teſt agere nomine eo-
rum qui ſunt in turela,
captiuorum, & reipubli-
Not. igitr ce cauſa abſentium.
ropter homi-. ra--:¬
nſ neceſſitn¬ d’T Impedimento. ſed
té, & commo- quid ſi nullum ſit im-
ditatem, vſum pedimentum? Reſpon.
procuratorum idem: vt ff de procu.lj.
eſſe introdue s vſus.
ctum proeuratorCAs vs.
ceſſitate con¬ Acceſſi ad dominum
ſitui poſſunt. Iuſt & quaſiui ab eo, ſi
Nam liberum procurator debeat in-
eſt cuilibetitui certis verbis, &
procuratore praſente aduerſario?El
cõſtituere, vel pra ſente aduerſario? Et
non cõſtitue-reſpond. dominus Iuſti.
re: ut bie. &l dicens, quod cerra, &
L u-f de ſolennia verba non o¬
intr Quud u portet eſſe, quibus pro-
imitadbis ur d Pr de eonſituituir,
r curator conſtituitur; ſed
per quceumque verba
conſtitui poteſt: dum
tamen per verba ad hoc
apta cõſtituatur: & pro-
curator abſente aduer-
ſario, & etiain ignoran-
te eo, plerumque cõſti-
tuitur. Sed domine,
qualiter conſtituuntur
tutores, & curatores?
Frater, hoc in primo li-
bro habuiſti h. d. Frauc.
c Neque certis verbis.
Imû quibuſlibet, aptis
tamen ad hoc, ſiue ge-
neraliter, ſiue ſpeciali-
a Mandatum ter. In caſibus? tamen
eciale in ſpeciale mandatum exi-
maltis caious gitur, vt in interdicto
enigtur. de lib. ho. exhi. ve ff. de
procur. l. Pomponius. in
princip. Idem ſi mando
alicui, quod inueniat
. uſus notatul
cûm ? olim in vſu fuiſſet alte-
rius nomine agere non poſſe,
niſi pro populo a, pro libertate,
pro tutela. Prætereà lege Hoſti-
lia permiſſum erat, furti agere
eorum nomine l qui apud’ho-
ſtes eſſent, aut reipublic cau-
ſa abeſſent, quive in eorum cu-
ius turela eſſent. Sed quia hoc
non minimam incommodita-
tem Thabebat, quod alieno no-
mine neque agere, neque exci-
pere actionẽ licebat, coperunt
homines per procuratores liti-
gare. Nam & morbus, & ætas
& neceſſaria peregrinatio, item-
que ali multæ cauſæ ſape ho-
minibus impedimento d ſunt,
quô minus rem ſuam lpſi exe-
qui poſſint.
Procurator conſtituitur verbis
habilibus inçerpoſitis, ettam aduer-
ſario abſente, & ignorante. Ange.
1. Procurator neque certis
verbis p neque præſente ſem-
per aduerſario, imo plerumque
eo ignorante cõſtituitur. Cui-
cumque E enim permiſeris rem
tuam l agere, aut defenderei,
is tuus procurator intelligitur.
De tutoribus, & curatoribus re-
mittit.
2. Tutores, & curatores
quemadmodum conſtituantur,
primo libro expoſitum eſt.
DE SATISDATIONIBVS.
TITVLVS XI.
Antiquo iure quiſquis in rẽ, vel
in perſonam ſuo nomine agebat, ſa-
tisdare non adſtringebatur: alieno
autem nomine agens, rem ratam
dominum habiturum praſtare de-
bebat. Cæterum reus in rem actio-
ne conuentus, ſiue ſuo, ſiue alieno
nomine iudicium ſuſciperet, ſatis-
dationis iudicati ſolui onere gra-
uabatur: perſonali ver actione
impeditus, ita demum ſi alieno no-
mine defendebatur.
Atiſdationum mo-
dus alius antiquitati
placuit, alium noui-
l tas per vſum ample-
xa eſt. Olim enim ſi in rem age-
batur, ſatisdare poſſeſſorl com-
pellebatur, vt ſi victus eſſet y,
nec rem ipſam reſtitueret, nec
litis eſtimationem, poteſtas eſ-
ſet petitori, aut cum eo m a¬
gendi, aut cum fideiuſſoribus n
eius: quæ ſarisdatio appellatur
Iudicatum ſolui. Vnde autem ſic
appelletur, facile eſt intellige-
re e. namque ſtipulabatur quis,
vt ſolueretur ſibi quod fuiſſet
iudicatum. Multô magis is qui
in rem actione conueniebatur,
ſatisdare cogebatur , ſi alieno
nomine iudicium accipiebat.
Ipſe autem qui in rem agebat,
ſi ſuo nomine petebat, ſatiſdare
non cogebatur. Procurator ve-
rô ſi in rem agebat, ſatiſdare iu-
bebatur, rem ratam dominu ha-
bituru. Periculum? enim erat,
ne iterum dominus de cadem re
experiretur. Tutores verô, &
curatores eodem modo quo
procuratores ſatisdare debere,
verba edicti d, faciebant: ſed
E iddiini Tor
5 tus iſte tit. diuidi-
tur in tres partes. Pri-
mô ponit, quid iuris e¬
rat olim circa ſatisda-
tionem in iudicio, ſiue
quo, agcoat. nomins
ſuo, ſiue vt procurator.
Secundô quid iuris ſit
hodie. Tertiô extendit
hanc legem ad omnes
prouincias. Secunda ibi;
Sed hodie hac. Tertia ibi;
Quam formam. CA-
SV s. Modus ſatisda-
tionis alius fuit olim,
alius eſt hodie. Apud
antiquos ita erat olim,
quôd quicumque con-
ueniebatur actione in
rem, & ſuo nomine, ip-
ſe debebat ſatisdare ſub
hac forma, quod ſi vi-
ctus eſſet, rem reſti-
tueret, vel litis eſtima-
tionem: & ſuper hoe
dabat bonum fideiuſ-
ſorem: & licebat peti-
tori agere cum ipſo
reo, vel cum eius fide-
iuſſore: & iſta ſatisdatio
vocabatur olim iudica-
tum ſolui: quoniam
ponebatur pro iudica-
to ſoluendo, & multô
fortius debebat praſta-
re iſtam ſatisdationem
qui conueniebat in re
actione, & nomine a¬
lieno. Sed quid erat de
eo olim qui agebat act.
in rem? Frater, aut age-
bat nomine ſuo: & tunc
non cogebatur ſatisda-
re, dominum ſuum rem
raram habiturum. Pe-
riculum enim aliàs eſ-
ſet ipſi reo, ne ipſe do-
minus iterum ageret
pro cadem re. tuto-
res etiam, & curatores
qui agebant actione in
rem nomine pupillo-
rum, vel adultorum,
bDiuiſie.
e Iuditatum
ſolui.
maritu filie mez: vt ff. de ritu nupl generali in prin. Itẽ in cauſa
ſuſcepti tutoris: vt ff de procur. l. non ſolum. . fina. Item quando
duos generaliter facio procuratores nã neuter ab altero exiger:
niſi habeat ſpeciale mandatum: vt ffde procurl itaque. & le qui
duos Item in integ reſti petenda:vtſde mino l.illud. ſi talu.
J Neque certis verbis. Et hoc eſt quod Paulus ait lib. 1. ſenten.
Procuratorem nudis verbis conſtitui, ſequitur ex vet. lib. neque
praſente aduer ſarioimo & plerumque. CVIAC.
f o ſcilicet aduerſario.
bProcuratorisgJ Cuicumque ſcilicet habili, nõ militi: vi ffde proc. l fliuufS.
ofeiun qui vuterani a teem non fe minz. ur ſfAde proe lfaminas. & l neque.
etditum. t Item non habenti imminens impedimentum quare non poſ-
rauue ſit cogi:vr ff.de proc.l neque fomina. 5. Item non minori xxv.an.
vt ffde proc l.minor 6 Item non furioſo, vel muto: vt ffide proc.
l. Sfurioſus. & lamutus. jreſp.7. Item non accuſato de crimine
capitalirvt Cde proum.ACCVRS. ADDIT1O. Qui omnes
prohibentur elle procuratores, niſi fuerit lis conteſtata. Et eſt
ratio: quia hacexceptio deber opponi ante litem conteſtatam:
aliàs habilitatur perſona procuratoris:vt hic per decto.in lita
emum & in Lexigendi Cde procur.
e Nuntius eſt h Rem tua- ergo & vnam, & plures ergo nuntiusc eſt pro-
procurapor. curator, quod verumevt f-de proc.jS.j.
toturorun orcvrr uontdeſenſor, inteligitur d ſne mandato: ſed
aiffert ille ſe procurator cum mandato eſt: veſffds proeu. lſi procuratorS. per
ne madato, hie c contrarium & facit ad hunc Sſ famil ereiſlplant in fin.
Ln..&tR J Primo librovtS. qui da tut. poſ. per totum & de legi. agna.
tum mandat. ’J,m .-E
tut per totum, & per alios ſeq. ti. vſque ad titu, de ſatusdd tuto & cu-
rtoru.
eandem ſatisdationem interponere ſolebant. Sed quid crat
olim in actio, perſonali? Frater, in perſona actoris iden-
intellige quod in perſona rei. In perlona tamen rei eſt dif-
ferentia, quia in perſonali actione, reus ſi ſuo nomine con-
ueniatur, nullam ſatiſdationem praſtat de iudicato ſoluen-
do: Si autem alieno nomine conueniatur in actione per-
ſonali, tune neceſſe habet ſatisdationem praſtare de iudi-
cato ſoluendo: quia in aliena re nemo idoneus defenſor
ſine ſatisdatione intelligitur. hoc dicit. vſque ad illum S ſed
bodie.
lJ Poſſeſſor. ſuo nomine conuentus..2 .....-c.
J S ſunſeſt oerimoua haut due gunt rerd laius ſaiſlis
tionis veltigia quadam in l ſi petitor l. ſi ſiruus, & paſim ſi
titu. iudic. ſol. l penult de dolo. l. ſi eum hominemt de fideiuſſor.l.in
cauſa. S. ſi ex parie. de procurator. l. 2. de prat. ſtip. CVrA-
CIVS.
m Cum eo. ſcilicet red victo.
n 5Aut cum fideiuſſoribus. ex fideiuſſione..
o Facile eſt inteligere. cûm nomen d’ſit conſequens reirut ſu-
rà, de dona. eſt & aliud. A1.
rà daiuias ear von tantun de iudieato, ſed eiam de
rato. l Pomponius. S, ſed & i qui de proturat De iudieat e e
etiam ſi apud acta conſtitutus, vel alias confirmatus ſirl.1. Ca
ſatisda. non tamen de rato. CVAA am ait de iurl.
pJ Periculum, facit f de proe. IInon ſolum. S item ait & de iura
nam poſteà.
JEditi ſe pratoris, quod edicum non lebear. vulgo au-
Verba edicti. L. ſeruum. . ait prator. de procurat. vulgô au-
tem receptum eſt, vrne caueant de raro: quia domini ſunt
dNomen con.
ſequens reieé
ſe debet.