Overview
Universitätsbibliothek HeidelbergUniversitätsbibliothek Heidelberg
Metadaten

Universitätsbibliothek <Heidelberg> [Hrsg.]; Steiger, Uli [Bearb.]
Die neuzeitlichen nichtliturgischen Handschriften des Zisterzienserklosters Salem — Wiesbaden, 2012

DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.25985#0147
Überblick
Faksimile
0.5
1 cm
facsimile
Vollansicht
OCR-Volltext
Cod. Sal. VII,74

Gerichtsbarkeit betreffend. Wien, 17. Januar 1494. Druck: Megiser, Lands-Handvest, S.
36f. Parallelüberlieferung: u.a. Gotha, Forschungsbibliothek, Chart. B 576, 80r—81r; Mün-
chen, BSB, Cgm 704, 14r/v. - 73T, 74r/v, 92T, 93*r/v, 94*r/v bis auf die Rahmung des Schrift-
raums leer; 1*T, 95*r/v leer.

Cod. Sal. VII,74

Eugenius Speth: Tractatus theologicus de ministro sacramenti
matrimonii

Papier • 40 Bll. + 4 Falttafeln • 20,4 x 16,3 • Salem • Ende 17. Jh.

Zeitgenössische Paginierung (1-66); moderne Paginierung (1*—9*, 60a, 62a, 64a, 66a, 67*, 69*), S. 10*, 68* und
70* nicht paginiert. Schriftraum durch Knicke links und rechts begrenzt: 16,5 x 9,7; 15-35, meist 32-34 Zeilen.
Lateinische Kursive von der Hand Eugen Speths; zum Schreiber s. Herkunft. Enthält 4 Falttafeln, grau lavierte
Federzeichnungen von Speth (S. 60a, 62a, 64a, 66a). Hervorhebungen durch Unterstreichungen. Gelegentlich
Rasuren, Streichungen und Verbesserungen von der Hand des Schreibers. Abs atz nummern, Verweise, Schlag-
worte und Ergänzungen auf dem Rand ausgeworfen. Zwischen den heutigen Ss. 68* und 69* fehlt ein leeres Bl.,
Reste am Falz erkennbar; Bl. der S. 69*/70* am Falz durch das Heraustrennen des voraus gehen den Bis. eingeris-
sen. Heller Pergamentband mit doppelten Streicheisenlinien auf dem Rand des Vorder- und Hinterdeckels. Am
oberen Rand des Rückens in Rot die Heidelberger Signatur: 7 LXXIV. Rot-gelber (?) Sprengschnitt. Rot-grünes
Kapital. Bindebänder fehlen. Ovales Signaturschild, modern: Sal. 7,74.

Herkunft: Ohne Besitzvermerke. Salemer Olim-Signaturen; S. 69* und Hinterspiegel mit ausklappbaren Signa-
turzetteln: MS. 577. bzw. T VII18. / MS. Heidelberger Signatur auf Hinterspiegel: Sal. 7,74.

Der 1636 in Rorschach (Kt. St. Gallen, Schweiz) geborene Salemer Mönch Eugenius Speth war Beichtvater des
Zisterzienserinnenklosters Baindt, Theologieprofessor und Apostolischer Protonotar; er starb am 12. Dezember
1708 und wurde in der Wallfahrtskirche Birnau bestattet, deren Prokurator er gewesen war (vgl. Walter, To-
tenbuch, S. 361). Von Speth auch Cod. Sal. VIII,82, VIII,103 Faszikel III, IV, XV, XVI, XVII, XVIII, XIX, XX,
XXII, XXIII, XXIV, XXV, XXVII und XLVIII, X,29 und wohl X,36, 34r-37v. Er ist wohl mit dem Mönch und
Pater Eugenius Speth gleichzusetzen, der als Maler und Kartenzeichner in St. Gallen und Salem nachweisbar ist,
ein Umstand, der auch die qualitätvollen Zeichnungen der Falttafeln erklären würde (vgl. Thieme/Becker 31, S.
365; dort als Benediktiner bezeichnet).

Literatur: Schiltegger, Codices manuscriptos 2, Nr. 10, S. 113f.; Digitalisat: http://digi.ub.uni-heidelberg.
de/diglit/ salVH74.

S. 9*, 1-66 EUGENIUS SPETH, TRACTATUS THEOLOGICUS DE MINISTRO
SACRAMENTI MATRIMONII. [Titel:] >Tractatus Theologicus. de Ministro Sacramenti
Matrimony. Item de Schematihus Consanguinitatis, Affinitatis, Cognationis Spirit Halis, et
Cognationis Legalis. In utilitatem Curat orum conscriptus ä Eugenio Speth Salemitano SS.
Theologie Professore. [mit anderer Tinte von derselben Hand nachgetragen:] Doctore Pro-
to-Notario Apostolico, Seniore etc.<. S. 1 [Vorrede an den Leser:] >Ad Lectorem.< Nidla
difficultas d plerisque Theologis, magis supponitur, minus enodatur, quam illa, qux Matri-
mony concernit Ministrum. ... Dum ergo Sacerdotali potestati et utilitati studeo, Boni con-
sule et fave. S. 2-66 [Traktat:] >Quxstio prima Quis sit Minister Sacramenti Matrimony?<
... S. 54 >Quxstio 2ll\< >Quomodö Explicanda sint Schemata, Consanguinitatis, Affini-
tatis, Cognationis spiritualis, Cognationis legalis?< ... S. 66 ... [auf dem Rand ausgeworfen:
D et £J Ecce duplex Schema sub littera D et E. Finis. - S. l*-8*, 10*, 67*-70* leer.

98
 
Annotationen