Studia Waweliana (5.1996)

wieku XIV). Maswerki w płycinach przy oknach nawy
głównej katedry pochodzą bez wątpienia już z lat pięć-
dziesiątych tegoż stulecia18. Tak duzy zespól wzorów
warsztatowych wskazuje nie tylko na wzajemne relacje
chronologiczne, ale pozwala postawić tezę o ścisłej za-
leżności warsztatowej korpusu katedralnego od prezbi-
terium Mariackiego.

Przy okazji warto zwrócić uwagę na trzeci zespół owych
dekoracyjnych maswerków, których relikty zostały odnale-
zione w czasie prac archeologicznych w kościele Św. Woj-
ciecha i obecnie są eksponowane w pomieszczeniach pod
kościołem. Nie sa to elementy okienne, brak im bowiem
wyprofilowanej przy Igi przeznaczonej na zamocowanie prze-
szklenia. Pochodzą zapewne z ażurowej przegrody chórowej
oddzielającej nawę od prezbiterium, być może z kościoła
Św. Wojciecha lub raczej z kościoła Mariackiego19.

Kwerendy źródeł pisanych i ikonograficznych służące
odtworzeniu wyglądu gotyckiego wnętrza katedralnego
na pewno nie są jeszcze ukończone. Niejasne są przekazy
dotyczące kamieniarki okien. Maswerki okien prezbite-
rium zostały usunięte, jak słusznie ustalili Autorzy po
roku 161720. Jednakże sugustie Autorów, iż podobnie
usunięto maswerki w oknach nawy głównej w roku 1773
nie są przekonywające. Dwa przytoczone zapisy źródłowe
dotyczą bez wątpienia prac prowadzonych przy oknach
prezbiterium - stopniowego wyburzania ścian podokien-
nych21. Powiększone okna prezbiterium, bez maswerków
i bez płycin podokiennych, przetrwały aż do restauracji
Odrzywół ski ego'22.

Maswerki okien nawy głównej o elementach płomie-
nistych, z laskami częściowo krzyżującymi się, a więc
powtarzającymi wzory poźnogotyckie ze schyłku wieku

Węcławowicz, Pie t r zyk ó w n a, l.c, il. 20-26.
19 Bardzo dziękuję dr Teresie Radwańskiej za zwrócenie
mojej uwagi na relikty maswerków odnalezione w zasypisku
pod posadzką kościoła Św. Wojciecha.

20

Czyżewski, Walczak, o.c, s. 13.

21 Ibidem, s. 13-14, przyp. 7, 10.

22 Ibidem , fig. 6. Należy zaznaczyć, iż Autorzy błędnie rozpoznali
ten lysunek Odi-zywolskiego. Nie przedstawia on bowiem przekroju
katedry na linii transeptu, ale przekrój przez pi-ezbiterium w dragim

Raz jeszcze o ślepych maswerkach

Polemika pióra dra Tomasza Węcławowicza, stanowi
kolejne ogniwo w dyskusji, zapoczątkowanej artykułem

0 maswerkach w kościołach małopolskich1. Wobec wielu
zastrzeżeń wysuniętych przez Recenzenta, czujemy się
zobowiązani do odpowiedzi.

Jednym z ważnych wniosków zawartych w naszym
artykule było odrzucenie tezy Tomasza Węcławowicza

1 Marii Pietrzykówny o istnieniu do około połowy wieku
XIX w południowym ramieniu transeptu katedry (na

* K. Czyżewski, M. Walczak, Ślepe maswerki w
katedrze krakowskiej (Studia Waw., 4: 1995, s. 13-36).

4. Kościół Mariacki, płycina z maswerkiem w ścianie
północnej prezbiterium (fot. T. Węcławowicz)

XV, wymagają podobnie wnikliwego opracowania jak
maswerki płycin. Autorzy nazywają je wprost neogotyc-
kimi23. Jednakże takie same maswerki dostrzegamy już
na rysunku Rafała Hadziewicza z lat 1S34-183924,
a skądinąd wiadomo, że pierwszej regotyzacji okien we-
dług projektów Stehlika dokonano w katedrze dopiero
około roku 18602,\ Być może są to, a raczej były,
maswerki nieznanej nam poźnogotyckiej fazy uzupełnień
kamieniarki katedralnej zniszczone w czasie restauracji
Odrzywolskiego26. Problem ten wymaga dalszych badań.

Tomasz Węcławowicz

przęśle od wschodu. Linia przekrojowa pi-zebiega przez pozbawione
maswerków okna i przez rozebi-ane płyciny podokienne.

23 Ibidem, fig. 8.

24 Banach, o.c, s. 40-41.

Węcławowicz, Pi e tr zyk ó w n a, o.c, s. 46, przyp. 7;
Czyżewski, Walczak, o.c, s. 15.

Por. maswerk o motywach płomienistych - Czyżewski,
Walczak, o.c, s. 35-36, fig. 12d.

gotyckich w katedrze krakowskiej*

ścianie wschodniej) maswerków o formach wywodzących
się z architektury alzackiej. Jak się okazuje, interpretacja
kluczowego dla rozwiązania tego zagadnienia obrazu
Marcina Zaleskiego, Widok z nawy głównej katedry
krakowskiej na konfesję św. Stanisława i południowe
ramię transeptu z roku 1844, może być w przypadku
różnych badaczy całkowicie odmienna. T. Węcławowicz
nadal uznaje ten przekaz ikonograficzny za w pełni
wiarygodny, podkreślając nawet „pedantenę w przedsta-

1 T. Węcławowicz, M. P i e t r zy k ó w n a, Maswerki
w kościołach Małopolski (Rocz. Krak., 55: 1989, s. 45-74).

195