Od świętego obrazu do dzieła sztuki w sztuce kolumbijskiej. ..

285

kultu. Mimo tego cud „początkowy” i ceremonie wyświęceń nie nadawały ob-
razowi taumaturgicznych właściwości „na zawsze”.
W okresie kolonialnym cudownym wizerunkom Matki Boskiej przypi-
sywane były różnorodne cudotwórcze właściwości, jak uzdrawianie chorób
czy zbawienna pomoc w obliczu katastrofy. Jednocześnie „Cudowne Panien-
ki” uznawane były za wpływowe wstawienniczki za zbawieniem dusz osób
wierzących. Wierni w zamian za to ofiarowali ku czci Matki Boskiej swe bo-
gactwa i ziemie, wznosili kaplice, fundowali ołtarze, relikwiarze, tabernakula
oraz składali w darze najpiękniejsze szaty, klejnoty i wartościowe przedmio-
ty12. Taka kumulacja bogactw przekształciła sanktuaria maryjne w ośrodki nie
tylko kultu, ale i rządzące się zasadami ekonomii centra dewocyjne, co z kolei
doprowadziło do indywidualizacji wizerunków, które zaczęto odróżniać od in-
nych obrazów.
Obraz zsekularyzowany
W okresie walk o uzyskanie niezależności od korony hiszpańskiej kult cu-
downych obrazów należał w Nowej Grenadzie do życia codziennego. Wizerun-
ki nadal były postrzegane jako niezawodna pomoc w nieszczęściach, ale były
też „werbowane do służby” wojskowej. Antonio Narińo, bohater walk o nie-
podległość, mianował naczelnym dowódcą swych sił zbrojnych obraz Jezu-
sa Nazareńskiego z kościoła Św. Augustyna w Bogocie13. Podobnie, w roku
1816, dzień przed kontratakiem wojsk hiszpańskich, żołnierze przetransporto-
wali cudowny wizerunek Najświętszej Marii Panny z Chiquinquirá do kościo-
ła w Bogocie, aby w ten sposób zmobilizować do walki wszystkich mężczyzn
będących na siłach bronić miasta14. Jednocześnie klasztor dominikanów (z ko-
ścioła którego pochodzi cudowny wizerunek Virgen de Chiquinquirá) przeka-
zał w 1815 r. walczącym hojny dar w postaci klejnotów należących do figu-
ry Matki Boskiej na rzecz wsparcia finansowego walk niepodległościowych15.
Paradoksalnie te same figury i obrazy, które swojego czasu wprowadzili w tu-
tejsze tradycje Hiszpanie, teraz służyły Nowej Granadzie w walce o niepodle-
głość z hiszpańskimi władzami kolonialnymi.
W XIX w. kult cudownych obrazów kolonialnych nie osłabł, jednak stra-
ciła na wadze dominacja obrazów sakralnych w życiu codziennym. Pojedyncze
dzieła o charakterze świeckim możemy spotkać już w XVI w., jak chociażby
pochodzące z drugiej połowy stulecia malowidła ścienne w Casa del Escribano
w Tuja. Trochę więcej kompozycji świeckich powstawało od momentu utwo-
12 Acosta Luna 2002: 81-101.
13 Puyo Vasco, vol. 8, 1989: 11.
14 Puyo Vasco, vol. 8, 1989: 14.
15 Alvarez White 1986: 96.