DOI Artikel:
Lezinas, G.: Byzantiakos rhythmos
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14368#0068
ΑΕ 1*21
Λεζίνας: Βιζαντιακος ρυΰμός. 61
Αγίας Σοφίας της Κωνσταντινουπόλεως ανάγεται
εις τους έπίλοφίων σφαιρικούς θόλους, είναι δε και
εν των αρχαιοτάτων παραδειγμάτων τών αύθεντι-
κώς χρονολογουμενων-
Παρατήρησις.— Έν τη Ρωμαϊκή Αρχιτεκτο-
νική ουδέποτε έγένετο χρησις τρούλλων έπί τετρα-
γώνου βάσεως. Μόνον έν Άσσυρία, ώ; εξάγεται
εκ τίνος άναγλύφου ευρεθέντος έν Κουγιουδζίκ,
και έν Περσία ήτο γνωστός ό έπί τετραγώνου βά-
σεως τρουλλος. Έν Περσία μάλιστα υπάρχει πα-
ράδειγμα τρούλλου εκ πλίνθων έπι τετραγώνου
βάσεως αποτελούμενης έκ τεσσάρων τοίχων" ό
τρουλλος δέ ούτος καλύπτει την κεντρικήν αιθου-
σαν μνημείου χρονολογουμένου άπό της τετάρτης
.έκατονταετηρίδος π. Χ. του άνακτόρου του Δα-
ρείου ή άνακτόρου Σαρβιστάν καλουμένου. Εις
δέ τι μικρόν κτίσμα έν Φερούζ άβάδ Ό τρουλλος
στηρίζεται έπι βάσεως τετραγώνου άπετελουμένης
έκ στύλων μεμονωμένων και ουχί έκ τοίχων ώς του
Σαρβιστάν.
Τόν έπι τετραγώνου βάσεως τρουλλον παραλα-
βόντες οί "Ελληνες έτροποποίησαν εις βαθμόν κα-
ταστήσαντα τούτον στοιχεΐον ολως διάφορον του
Περσικού. Οντως δ Περσικός τρουλλος δεν στη-
ρίζεται απ ευθείας έπί τετραγώνου βάσεως μεταςύ
τούτου και της τετραγώνου βάσεως μεσολαβουσι
τέσσαρες γωνιαϊαι κόγχαι (ίΓοηιρθδ), αίτινες μετα-
τρέπουσι το τετράγωνον εις όκτάγωνον. Συνεπώς
ο Περσικός τρουλλος εδράζεται, κυρίως ειπείν,
έπί βάσεως δκταγώνου συναρμοζομένης μετά της
τετραγώνου δια τεσσάρων γωνιαίων κογχών.
Τουναντίον, 6 Βυζαντιακός τρουλλος στηρίζε-
ται επί τετραγώνου βάσεως δια μέσου τεσσάρων
λοφίων, έμορφώθη δέ, ώς εΐοομεν έν Μικρά Ασία. 1
Ειδομεν 6'μως προηγουμένως δτι άπό του τέλους
της 2αζ έκατονταετηρίδος τό Πραιτώριον Μουσμίαχ
δεικνύει τάσιν προς κάλυψιν τετραγώνου χώρου
δια τρούλλου. Άλλ' απόπειρα πρός λύσιν του
προβλήματος τούτου εμφανίζεται κυρίως εις τινα
μικρά κτίρια ίδρυθέντα περί το τέλος της 3ης
έκατονταετηρίδος (Καλύβη του Ομ εσ Ζεϊτουν
1 Κατά τό Α. 01ΐΟΪ8γ, ο έπί τετραγώνου βάσεως τρόυλλος
μετά λοφίων εκ λελαξβυμένων λ'θων παρατηρείται τό πρώτον 'έν
τινι αϊθούση του Τζεράχ έν Συρία.
Λεζίνας: Βιζαντιακος ρυΰμός. 61
Αγίας Σοφίας της Κωνσταντινουπόλεως ανάγεται
εις τους έπίλοφίων σφαιρικούς θόλους, είναι δε και
εν των αρχαιοτάτων παραδειγμάτων τών αύθεντι-
κώς χρονολογουμενων-
Παρατήρησις.— Έν τη Ρωμαϊκή Αρχιτεκτο-
νική ουδέποτε έγένετο χρησις τρούλλων έπί τετρα-
γώνου βάσεως. Μόνον έν Άσσυρία, ώ; εξάγεται
εκ τίνος άναγλύφου ευρεθέντος έν Κουγιουδζίκ,
και έν Περσία ήτο γνωστός ό έπί τετραγώνου βά-
σεως τρουλλος. Έν Περσία μάλιστα υπάρχει πα-
ράδειγμα τρούλλου εκ πλίνθων έπι τετραγώνου
βάσεως αποτελούμενης έκ τεσσάρων τοίχων" ό
τρουλλος δέ ούτος καλύπτει την κεντρικήν αιθου-
σαν μνημείου χρονολογουμένου άπό της τετάρτης
.έκατονταετηρίδος π. Χ. του άνακτόρου του Δα-
ρείου ή άνακτόρου Σαρβιστάν καλουμένου. Εις
δέ τι μικρόν κτίσμα έν Φερούζ άβάδ Ό τρουλλος
στηρίζεται έπι βάσεως τετραγώνου άπετελουμένης
έκ στύλων μεμονωμένων και ουχί έκ τοίχων ώς του
Σαρβιστάν.
Τόν έπι τετραγώνου βάσεως τρουλλον παραλα-
βόντες οί "Ελληνες έτροποποίησαν εις βαθμόν κα-
ταστήσαντα τούτον στοιχεΐον ολως διάφορον του
Περσικού. Οντως δ Περσικός τρουλλος δεν στη-
ρίζεται απ ευθείας έπί τετραγώνου βάσεως μεταςύ
τούτου και της τετραγώνου βάσεως μεσολαβουσι
τέσσαρες γωνιαϊαι κόγχαι (ίΓοηιρθδ), αίτινες μετα-
τρέπουσι το τετράγωνον εις όκτάγωνον. Συνεπώς
ο Περσικός τρουλλος εδράζεται, κυρίως ειπείν,
έπί βάσεως δκταγώνου συναρμοζομένης μετά της
τετραγώνου δια τεσσάρων γωνιαίων κογχών.
Τουναντίον, 6 Βυζαντιακός τρουλλος στηρίζε-
ται επί τετραγώνου βάσεως δια μέσου τεσσάρων
λοφίων, έμορφώθη δέ, ώς εΐοομεν έν Μικρά Ασία. 1
Ειδομεν 6'μως προηγουμένως δτι άπό του τέλους
της 2αζ έκατονταετηρίδος τό Πραιτώριον Μουσμίαχ
δεικνύει τάσιν προς κάλυψιν τετραγώνου χώρου
δια τρούλλου. Άλλ' απόπειρα πρός λύσιν του
προβλήματος τούτου εμφανίζεται κυρίως εις τινα
μικρά κτίρια ίδρυθέντα περί το τέλος της 3ης
έκατονταετηρίδος (Καλύβη του Ομ εσ Ζεϊτουν
1 Κατά τό Α. 01ΐΟΪ8γ, ο έπί τετραγώνου βάσεως τρόυλλος
μετά λοφίων εκ λελαξβυμένων λ'θων παρατηρείται τό πρώτον 'έν
τινι αϊθούση του Τζεράχ έν Συρία.