DOI Artikel:
Suchocki, Wojciech: Pokój pana w pałacu w Mosznej
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.27011#0187
POKOJ pana w pałacu w mosznej
143
sność wywołuje nawet wstępne wrażenie — nazwijmy tak — odwewnę-
trznego dyktatu kształtowania elewacji, tzn. podporządkowania układu
otworów funkcjom pełnionym przez nie we wnętrzu. Z drugiej strony roz-
poznanie zasad organizacji elewacji zwiększa wagę konotacji hierarchizu-
jących, obecnych i w przestrzeni sali i w związanych z nią elementach w
elewacji, następuje jakby wzajemna weryfikacja dotychczasowych usta-
leń.
1.4. Podobnie dzieje się z dalszymi elementami. Porte-fenetre w alkie-
rzu, ustawionym ukośnie do płaszczyzny elewacji, jest w stosunku do in-
nych okien alkierza podobnie eksponowane przez rozmiary, jedyny kształt
ostrołukowy i dekorację maswerkową. Dodatkowym elementem akcentu-
jącym jest balkon z maswerkową balustradą oraz wzmocnienie dolnej par-
tii alkierza przez dostawienie do ściętych naroży półwieżyczek i w ten spo-
sób nadanie tej partii charakteru jakby cokołu sięgającego właśnie do pier-
wszego piętra. Jednocześnie podwójny podział parteru wiąże tę partię z
osią pojedynczego, opisanego już okna, a cały alkierz ze względu na ukośne
dostawienie, zarówno przez optyczne zmniejszenie szerokości otworów jak
i przez całą sytuację zyskuje znaczenie elementu ubocznego — przejścio-
wego lub flankującego.
Podobnie funkcjonuje rozpatrywany w ramach elewacji północno-za-
chodniej (il. 3). Tu jedyne okno pierwszego piętra, o ostrołukowej formie
jak okna w elewacji północno-wschodniej, analogicznie dominuje nad pozo-
stałymi elementami artykułującymi, umieszczone dodatkowo w płytkim
ryzalicie, na dobitnie zaakcentowanej osi. Kondygnacja pierwszego piętra
jest dalej w kierunku południowym akcenowana bogatą loggią, natomiast
w kierunku alkierza, w pasie muru pomiędzy nim a ryzalitem pierwsze pię-
tro — w odróżnieniu od pozostałych kondygnacji — nie ma otworu okien-
nego. Na wysokości tej kondygnacji na ścianie znajduje się konsola i po-
wyżej baldachim z kwiatonem.
1.5. Znaczenie dominujące utrzymuje kondygnacja ta również w partii
wieży (il. 5). Okno pokoju pana jest tu prostokątne z półkolistym naczół-
kiem, w którym znajduje się jedyna w całej kondygnacji (w elewacji półno-
cno-wschodniej) rzeźba: pełnoplastyczny łeb zwierzęcy. Ponadto na wyso-
kości pierwszego piętra wieży następuje przejście od planu kwadratu do
planu koła. Powstałe wysunięcie wypełnia półwieżyczka, silnie akcentująca
tę kondygnację. Okno parteru odpowiada formą oknom centralnej części
elewacji, podobnie jak okno drugiego piętra, podczas gdy forma okna po-
koju pana w całej elewacji nie ma odpowiednika.
2.1. U podstaw rozważania sali w kontekście bryły leży faktyczna sy-
tuacja odpowiedności części przestrzeni sali i pewnych, dających się wyo-
drębnić partii bryły (il. 5). I tak człon C sali zawiera się całkowicie w wie-
ży, człon B — w partii bryły wyodrębnionej dachem czterospadowym i wy-
143
sność wywołuje nawet wstępne wrażenie — nazwijmy tak — odwewnę-
trznego dyktatu kształtowania elewacji, tzn. podporządkowania układu
otworów funkcjom pełnionym przez nie we wnętrzu. Z drugiej strony roz-
poznanie zasad organizacji elewacji zwiększa wagę konotacji hierarchizu-
jących, obecnych i w przestrzeni sali i w związanych z nią elementach w
elewacji, następuje jakby wzajemna weryfikacja dotychczasowych usta-
leń.
1.4. Podobnie dzieje się z dalszymi elementami. Porte-fenetre w alkie-
rzu, ustawionym ukośnie do płaszczyzny elewacji, jest w stosunku do in-
nych okien alkierza podobnie eksponowane przez rozmiary, jedyny kształt
ostrołukowy i dekorację maswerkową. Dodatkowym elementem akcentu-
jącym jest balkon z maswerkową balustradą oraz wzmocnienie dolnej par-
tii alkierza przez dostawienie do ściętych naroży półwieżyczek i w ten spo-
sób nadanie tej partii charakteru jakby cokołu sięgającego właśnie do pier-
wszego piętra. Jednocześnie podwójny podział parteru wiąże tę partię z
osią pojedynczego, opisanego już okna, a cały alkierz ze względu na ukośne
dostawienie, zarówno przez optyczne zmniejszenie szerokości otworów jak
i przez całą sytuację zyskuje znaczenie elementu ubocznego — przejścio-
wego lub flankującego.
Podobnie funkcjonuje rozpatrywany w ramach elewacji północno-za-
chodniej (il. 3). Tu jedyne okno pierwszego piętra, o ostrołukowej formie
jak okna w elewacji północno-wschodniej, analogicznie dominuje nad pozo-
stałymi elementami artykułującymi, umieszczone dodatkowo w płytkim
ryzalicie, na dobitnie zaakcentowanej osi. Kondygnacja pierwszego piętra
jest dalej w kierunku południowym akcenowana bogatą loggią, natomiast
w kierunku alkierza, w pasie muru pomiędzy nim a ryzalitem pierwsze pię-
tro — w odróżnieniu od pozostałych kondygnacji — nie ma otworu okien-
nego. Na wysokości tej kondygnacji na ścianie znajduje się konsola i po-
wyżej baldachim z kwiatonem.
1.5. Znaczenie dominujące utrzymuje kondygnacja ta również w partii
wieży (il. 5). Okno pokoju pana jest tu prostokątne z półkolistym naczół-
kiem, w którym znajduje się jedyna w całej kondygnacji (w elewacji półno-
cno-wschodniej) rzeźba: pełnoplastyczny łeb zwierzęcy. Ponadto na wyso-
kości pierwszego piętra wieży następuje przejście od planu kwadratu do
planu koła. Powstałe wysunięcie wypełnia półwieżyczka, silnie akcentująca
tę kondygnację. Okno parteru odpowiada formą oknom centralnej części
elewacji, podobnie jak okno drugiego piętra, podczas gdy forma okna po-
koju pana w całej elewacji nie ma odpowiednika.
2.1. U podstaw rozważania sali w kontekście bryły leży faktyczna sy-
tuacja odpowiedności części przestrzeni sali i pewnych, dających się wyo-
drębnić partii bryły (il. 5). I tak człon C sali zawiera się całkowicie w wie-
ży, człon B — w partii bryły wyodrębnionej dachem czterospadowym i wy-