DOI Artikel:
Suchocki, Wojciech: Pokój pana w pałacu w Mosznej
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.27011#0197
POKÓJ PANA W PAŁACU W MOSZNEJ
145
będzie przede wszystkim zbadanie zasadniczej „drogi” poprzez pałac (jako
jednej z istotniejszych formuł retoryki architektury rezydencjonalnej) i
nią będziemy podążać.
Plan sali tworzy kombinacja kilku figur geometrycznych; zasadniczy
jego szkielet buduje zestawienie dwóch prostokątów A i B oraz ośmioboku
C, razem składających się na kształt zbliżony do węgielnicy. Planu dopeł-
niają: sześciobok D, przecinający się z narożnikiem A, oraz prostokąt E,
usytuowany równolegle do B. Wąskie prostokąty tworzą niejako przejścia
pomiędzy A i B, B i C oraz B i E. Spośród dominujących w planie prostoką-
tów, silnie wydłużonych i parami ułożonych wzdłuż dwóch zasadniczych
osi wyraźnie wyodrębniają się dwa wieloboki, o charakterze centralnym
(szczególnie umiarowy ośmiobok), wiążące się tym samym ze sobą. Sposób
zestawienia A, B i C, opisywany już, tworzy zasadniczą „drogę” poprzez
pomieszczenie, ukierunkowuje i porządkuje całość planu, co sprawia, że
pozostałe figury łączące się z prostokątem A są mu (jak i rozmiarami) sil-
nie podporządkowane, wyodrębnia go niejako w miejscach niedookreślenia
jego kształtu.
4.2. Jednakże fakt tego niedookreślenia (inaczej niż to ma miejsce w
wypadku B, C i E) stwarza w tej części planu specyficzne relacje. Nie
istnieją bowiem podziały nie pozwalające na inne porządkowanie tej po-
wierzchni. I tak — wąski prostokąt wykazuje silną tendencję do łączenia
się z częścią A w A1; dzięki kilku czynnikom: nieznaczna wypukłość jed-
nego boku (kominek) odpowiada przeciwległej wklęsłości (okno) tworząc
oś, nowo powstały prostokąt (A^ zbliża się kształtem do proporcji pozosta-
łych prostokątów planu, wreszcie — zostaje on dobitnie zaznaczony w ze-
wnętrznym obrysie ścian. Przeprowadzenie linii kontynuujących grubość
ściany (od jej partii wyznaczającej wnękę do zewnętrznego uskoku) tworzy
spekulowaną strefę przejściową między Ax i powstającym w ten sposób
kwadratem A2. Ta ostatnia część — mimo centralności kształtu —- staje
się, w zdecydowanie ukierunkowanym planie, podatna na rozmaite przy-
porządkowania. Po pierwsze — wchodzi w relację z Ai, tworząc z nią A
i wiążąc w ten sposób cały ten prostokąt z B, którego samodzielnie stano-
wi proste przedłużenie. Ta druga relacja — z B — włącza tę powierzchnię
w ciąg głównej „drogi”. Po trzecie wreszcie wiąże się z niedomkniętym
sześciobokiem D. Figura ta wyróżnia się poprzez wprowadzenie kierunku
ukośnego, jednocześnie jednak podejmuje zasadniczą siatkę prostopadłych
przez dwa boki równoległe do boków A2 i kończące się na przecięciu prze-
dłużeń tychże zamykającą ukośną. Zasadnicze znaczenie dla relacji tych
powierzchni ma otwarcie D najdłuższym (wyimaginowanym) bokiem i prze-
dłużenie sąsiednich — wyznaczenie kierunku. Dzięki temu powierzchnia
A2 (samodzielnie nie ukierunkowana) zostaje zaanektowana przez ukośny,
wyłamujący się z planu kierunek.
10 Artium ąuaestiones
145
będzie przede wszystkim zbadanie zasadniczej „drogi” poprzez pałac (jako
jednej z istotniejszych formuł retoryki architektury rezydencjonalnej) i
nią będziemy podążać.
Plan sali tworzy kombinacja kilku figur geometrycznych; zasadniczy
jego szkielet buduje zestawienie dwóch prostokątów A i B oraz ośmioboku
C, razem składających się na kształt zbliżony do węgielnicy. Planu dopeł-
niają: sześciobok D, przecinający się z narożnikiem A, oraz prostokąt E,
usytuowany równolegle do B. Wąskie prostokąty tworzą niejako przejścia
pomiędzy A i B, B i C oraz B i E. Spośród dominujących w planie prostoką-
tów, silnie wydłużonych i parami ułożonych wzdłuż dwóch zasadniczych
osi wyraźnie wyodrębniają się dwa wieloboki, o charakterze centralnym
(szczególnie umiarowy ośmiobok), wiążące się tym samym ze sobą. Sposób
zestawienia A, B i C, opisywany już, tworzy zasadniczą „drogę” poprzez
pomieszczenie, ukierunkowuje i porządkuje całość planu, co sprawia, że
pozostałe figury łączące się z prostokątem A są mu (jak i rozmiarami) sil-
nie podporządkowane, wyodrębnia go niejako w miejscach niedookreślenia
jego kształtu.
4.2. Jednakże fakt tego niedookreślenia (inaczej niż to ma miejsce w
wypadku B, C i E) stwarza w tej części planu specyficzne relacje. Nie
istnieją bowiem podziały nie pozwalające na inne porządkowanie tej po-
wierzchni. I tak — wąski prostokąt wykazuje silną tendencję do łączenia
się z częścią A w A1; dzięki kilku czynnikom: nieznaczna wypukłość jed-
nego boku (kominek) odpowiada przeciwległej wklęsłości (okno) tworząc
oś, nowo powstały prostokąt (A^ zbliża się kształtem do proporcji pozosta-
łych prostokątów planu, wreszcie — zostaje on dobitnie zaznaczony w ze-
wnętrznym obrysie ścian. Przeprowadzenie linii kontynuujących grubość
ściany (od jej partii wyznaczającej wnękę do zewnętrznego uskoku) tworzy
spekulowaną strefę przejściową między Ax i powstającym w ten sposób
kwadratem A2. Ta ostatnia część — mimo centralności kształtu —- staje
się, w zdecydowanie ukierunkowanym planie, podatna na rozmaite przy-
porządkowania. Po pierwsze — wchodzi w relację z Ai, tworząc z nią A
i wiążąc w ten sposób cały ten prostokąt z B, którego samodzielnie stano-
wi proste przedłużenie. Ta druga relacja — z B — włącza tę powierzchnię
w ciąg głównej „drogi”. Po trzecie wreszcie wiąże się z niedomkniętym
sześciobokiem D. Figura ta wyróżnia się poprzez wprowadzenie kierunku
ukośnego, jednocześnie jednak podejmuje zasadniczą siatkę prostopadłych
przez dwa boki równoległe do boków A2 i kończące się na przecięciu prze-
dłużeń tychże zamykającą ukośną. Zasadnicze znaczenie dla relacji tych
powierzchni ma otwarcie D najdłuższym (wyimaginowanym) bokiem i prze-
dłużenie sąsiednich — wyznaczenie kierunku. Dzięki temu powierzchnia
A2 (samodzielnie nie ukierunkowana) zostaje zaanektowana przez ukośny,
wyłamujący się z planu kierunek.
10 Artium ąuaestiones