DOI article:
Suchocki, Wojciech: Pokój pana w pałacu w Mosznej
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.27011#0200
148
W.SUCHOCKI
trznych naroży zaznaczają tendencję centralizującą, akcentują też syme-
trię rozwiązania tej partii (z przejściem do galerii na osi), a przede wszy -
stkim pozwalają się jej wiązać z zestawionymi pod kątem prostym prze-
dłużeniami na zasadzie nieprzerwanego ciągu. Z jednej strony urywa się
on na poziomie piętra, z drugiej prowadzi schodami w dół, na podest, na
którym część równa szerokości biegowi schodów jest wydzielona, i dalej
drugim biegiem na parter. W planie hallu więc — nieukierunkowanym, z
akcentowanymi obydwiema osiami (kominek — arkada pod podestem, okno
— arkada pod krużgankiem), wydzielony jest drugi ciąg przestrzenny —
wyraźnie ukierunkowany. Na parterze, na poziomie podłogi hallu zazna-
czona jest — przez umieszczenie naprzeciwko siebie drzwi — jeszcze jed-
na oś, która włącza z kolei hall w ciąg zasadniczego kierunku skrzydła
barokowego; jest to oś amfilady. Amfilada ta w hallu jest jednak przer-
wana — właśnie na osi drzwi, w obrębie ciągu komunikacyjnego, znajdu-
je się element dzielący zejście do hallu od wejścia na piętro.
Od hallu droga prowadzi poprzez umieszczone w amfiladzie sale ku sie-
ni. Do niej też, poprzez portyk, wiedzie główne wejście do pałacu.
5.1. Po odnalezieniu w planie drogi — podążmy nią do sali, spraw-
dzając funkcjonowanie kolejnych jej etapów. Stwierdzić już można, że for-
muła długiej, krętej i wznoszącej się drogi została w Mosznej rozwinięta
wręcz do maksimum, że celem jej jest pokój pana, w którego obrębie prze-
biega jej ostatni odcinek, że przemierza ona uprzednio na wskroś skrzydło
mieszczące najważniejsze z punktu widzenia konwencji reprezentacji wnę-
trza, a zarazem wnętrza, którym reprezentacyjną funkcję nadaje ich poło-
żenie „na drodze”. Drogę scala wiążąca pomieszczenie funkcja przejścio-
wości, dążenia-do, jednak dążeniu temu towarzyszą sekwencje konotowa-
nych znaczeń, które porządkują, indywidualizują drogę. Składają się one
w całości na pożądany obraz pana.
5.2. Hall jako wywyższona, nieukierunkowana przestrzeń, podporząd-
kowuje się funkcjonalnie wydzielonemu, silnie zaakcentowanemu ciągowi
komunikacyjnemu, złożonemu z paradnych schodów i wewnętrznego
krużganka, konotujących pałacowość oraz — wsparte skalą rozwiązania,
bogactwem dekoracji, wypełnieniem ścian gobelinami i obrazami (w kruż-
ganku, poprzedzają wejście do galerii) — potęgę i przepych (il. 7). Pozosta-
jąca przestrzeń nabiera znaczenia jakby miejsca wytchnienia, pozwalające-
go ocenić pozostałą do przebycia drogę w dal i wzwyż. (Dystans ten bezpo-
średnio daje się odczuć — tym razem bez komunikacji, jako przepaść —
w jednym jeszcze miejscu. Urywający się przy przeciwległej do schodów
ścianie krużganek tworzy, przed drzwiami apartamentu, formę jakby bal-
konu, konotacyjnie wiążącego się z ceremonialnym ukazywaniem się pana
i w ten sposób dopowiedziane zostaje znaczenie oddalenia jako dystansu,
dzielącego od pana.)
W.SUCHOCKI
trznych naroży zaznaczają tendencję centralizującą, akcentują też syme-
trię rozwiązania tej partii (z przejściem do galerii na osi), a przede wszy -
stkim pozwalają się jej wiązać z zestawionymi pod kątem prostym prze-
dłużeniami na zasadzie nieprzerwanego ciągu. Z jednej strony urywa się
on na poziomie piętra, z drugiej prowadzi schodami w dół, na podest, na
którym część równa szerokości biegowi schodów jest wydzielona, i dalej
drugim biegiem na parter. W planie hallu więc — nieukierunkowanym, z
akcentowanymi obydwiema osiami (kominek — arkada pod podestem, okno
— arkada pod krużgankiem), wydzielony jest drugi ciąg przestrzenny —
wyraźnie ukierunkowany. Na parterze, na poziomie podłogi hallu zazna-
czona jest — przez umieszczenie naprzeciwko siebie drzwi — jeszcze jed-
na oś, która włącza z kolei hall w ciąg zasadniczego kierunku skrzydła
barokowego; jest to oś amfilady. Amfilada ta w hallu jest jednak przer-
wana — właśnie na osi drzwi, w obrębie ciągu komunikacyjnego, znajdu-
je się element dzielący zejście do hallu od wejścia na piętro.
Od hallu droga prowadzi poprzez umieszczone w amfiladzie sale ku sie-
ni. Do niej też, poprzez portyk, wiedzie główne wejście do pałacu.
5.1. Po odnalezieniu w planie drogi — podążmy nią do sali, spraw-
dzając funkcjonowanie kolejnych jej etapów. Stwierdzić już można, że for-
muła długiej, krętej i wznoszącej się drogi została w Mosznej rozwinięta
wręcz do maksimum, że celem jej jest pokój pana, w którego obrębie prze-
biega jej ostatni odcinek, że przemierza ona uprzednio na wskroś skrzydło
mieszczące najważniejsze z punktu widzenia konwencji reprezentacji wnę-
trza, a zarazem wnętrza, którym reprezentacyjną funkcję nadaje ich poło-
żenie „na drodze”. Drogę scala wiążąca pomieszczenie funkcja przejścio-
wości, dążenia-do, jednak dążeniu temu towarzyszą sekwencje konotowa-
nych znaczeń, które porządkują, indywidualizują drogę. Składają się one
w całości na pożądany obraz pana.
5.2. Hall jako wywyższona, nieukierunkowana przestrzeń, podporząd-
kowuje się funkcjonalnie wydzielonemu, silnie zaakcentowanemu ciągowi
komunikacyjnemu, złożonemu z paradnych schodów i wewnętrznego
krużganka, konotujących pałacowość oraz — wsparte skalą rozwiązania,
bogactwem dekoracji, wypełnieniem ścian gobelinami i obrazami (w kruż-
ganku, poprzedzają wejście do galerii) — potęgę i przepych (il. 7). Pozosta-
jąca przestrzeń nabiera znaczenia jakby miejsca wytchnienia, pozwalające-
go ocenić pozostałą do przebycia drogę w dal i wzwyż. (Dystans ten bezpo-
średnio daje się odczuć — tym razem bez komunikacji, jako przepaść —
w jednym jeszcze miejscu. Urywający się przy przeciwległej do schodów
ścianie krużganek tworzy, przed drzwiami apartamentu, formę jakby bal-
konu, konotacyjnie wiążącego się z ceremonialnym ukazywaniem się pana
i w ten sposób dopowiedziane zostaje znaczenie oddalenia jako dystansu,
dzielącego od pana.)